Kontent qismiga oʻtish

Donald Wolfit

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Donald Wolfit
Tavalludi
Donald Woolfitt[1]

20-aprel 1902-yil
Vafoti 17-fevral 1968-yil(1968-02-17)
(65 yoshda)
Hammersmith, London, Angliya
Fuqaroligi Birlashgan Qirollik va United Kingdom of Great Britain and Ireland
Kasbi Aktyor
Faoliyat yillari 1931-1968
Turmush oʻrtogʻi Chris Castor (1928-1934)
Susan Katherine Anthony
Rosalind Iden (1948-1968, oʻlimi paytida)

Sir Donald Wolfit (Woolfit[2]), CBE (talaffuzi: Donald Volfit[2]; 1902-yil 20-aprel — 1968-yil 17-fevral) — Shekspirning urush davridagi gastrol spektakllari bilan tanilgan ingliz aktyori va rejissori. Ushbu shaxs, ayniqsa, qirol Lir obrazi bilan mashhur boʻlgan.

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Wolfit Nottingemshire shtatidagi Nyuark-on-Trent yaqinidagi Nyu-Balderton shahrida tugʻilgan va Magnus Grammatika maktabida tahsil olgan. U 1920-yilda sahnaga chiqqan. Ilk marta 1924-yilda Vest-Endda koʻrinish bergan va "The Wandering Jew" filmida rol ijro etgan[2]. U uch marotaba turmush qurgan. Uning birinchi xotini aktrisa Kris Kastordan boʻlgan qizi Margaret Volfit (1929-2008) ham aktrisa boʻlgan[3]. Uning ikkinchi turmushidan ikki farzandi bor edi — aktyor va yozuvchi Garriet Grem va fotograf Adam Volfit. Faol mason boʻlmish ushbu aktyor 1965-yilda Green Room Lodge ustasi boʻlishga erishadi[4].

Vulfit teatrdagi xizmatlari uchun 1950-yilda Britaniya imperiyasi ordeni qoʻmondoni etib tayinlangan va 1957-yilda ritsar unvoni bilan taqdirlangan[2].

U 1930-yilda Old Vic teatrida asosiy yordamchi rollarni ijro etadi[2]. Richard of Bordoda Jon Gielgud bilan birga rol oʻynadi va nihoyat 1936-yilda Shekspir memorial teatrida Gamlet rolida mashhur boʻldi. Shundan soʻng, u rahbariyatni uni moliyalashtirishga, viloyatlar boʻylab ekskursiyalar davomida, koʻndirishga harakat qildi. Ular taklifni rad etishardi, shuning uchun u oʻz jamgʻarmalarini qaytarib oldi va 1937-yilda u koʻp yillar davomida rahbarlik qiladigan oʻzining gastrol kompaniyasini tashkil qildi.

Wolfit 1968-yil 17-fevralda 65 yoshida Londonning Hammersmit shahrida yurak-qon tomir kasalliklaridan vafot etdi. Uning soʻnggi ikki filmi — „Decline and Fall of a Birdwatcher“ va "The Charge of the Light Brigade" oʻlimidan soʻng chiqarildi. Rojer Murning soʻzlariga asoslangan afsonaga koʻra, Donald Vulfit oʻlim toʻshagida yotganda shunday jumla bilan jon taslim qilgan: „Oʻlish oson, komediya qiyin[5].

Bir paytlar Wolfitning kiyinuvchisi boʻlgan Ronald Xarvud oʻzining „The Dresser“ pyesasini (keyinchalik kino va telefilmlarga aylangan) Wolfit bilan boʻlgan munosabatlariga asoslagan. Xarvud Volfitning tarjimai holini ham yozgan. Faoliyati davomida Vulfit bilan bir nechta film va spektakllarda ishlagan Piter OʻTul Vulfitni oʻzining eng muhim ustozi hisoblagan.  Vulfit 1953-54-yillarda Hammersmit Kingʻs teatrida Donald Wolfit kompaniyasida ishlagan va u bilan sakkizta rol ijro etgan Garold Pinterning ilk aktyorlik karerasiga ham muhim taʼsir koʻrsatdi[6]. Vulfit uzoq vaqtdan beri Jon Gielgudga nisbatan qattiq dushmanlikni saqlab kelgan, buning sababi Wolfitning Gielgudning davlat maktabi va teatrdagi oilaviy aloqalaridan noroziligi. Aktyor Lesli Fransuz bu ikki odamni bir-biriga qarama-qarshi qoʻydi: „Jon juda yumshoq, juda gʻamxoʻr va yoqimli hazil tuygʻusiga ega edi. Donald hazil, hazil tuygʻusiga ega boʻlmagan dahshatli aktyor edi, u oʻzini dunyodagi eng buyuk deb hisoblardi. Bir kuni Jon bilan men parda oldida qoʻngʻiroq qildik; Donald chaqirilmagani uchun yigʻlab yiqildi[7]. Vulfitning sahnadagi oxirgi chiqishi Robert va Elizabetdagi hukmron janob Barret rolidagi (1966-67) myuziklda edi. 

Donald Vulfit va uning birinchi rafiqasi Kris Kastorning hujjatlari Buyuk Britaniyadagi keng koʻlamli sanʼat fondlari doirasida Ostindagi Texas universitetidagi Garri Ransom markazida arxivlangan. Hujjatlarga Wolfitning koʻrsatmalari, boshqaruv yozuvlari, sayohat jadvallari, ishlab chiqarish hujjatlari, sahna va kostyum dizaynlari, keng koʻlamli yozishmalar va boshqalar kiradi. Ransom markazi shuningdek, Wolfit va uning kompaniyasidan liboslar va shaxsiy buyumlarning kichik tanloviga ega, jumladan, Wolfitning Britaniya imperiyasi ordeni qoʻmondoni sifatidagi sertifikati va kompaniyaning Much Ado About Nothing filmini ishlab chiqarishda Beatris sifatida kiygan Rozalind Idenning koʻylagi shular jumlasidandir[8][9].

Filmografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Film
Yil Sarlavha Rol Qaydlar
1931 Down River
1934 Death at Broadcasting House Sydney Parsons
1935 Drake of England Thomas Doughty
1935 The Silent Passenger Henry Camberley
1935 Checkmate Jack Barton
1935 Late Extra Inspector Greville
1935 Hyde Park Corner Howard Kreditsiz
1935 Sexton Blake and the Bearded Doctor Percy
1936 Calling the Tune Dick Finlay
1938 The Claydon Treasure Mystery Executive Kreditsiz
1952 The Pickwick Papers Sergeant Buzfuz
1952 The Ringer Dr. Lomond
1953 Isnʼt Life Wonderful! Uncle Willie
1954 Svengali Svengali
1955 A Prize of Gold Stratton
1956 The Man in the Road Professor Cattrell
1956 Guilty? Judge
1956 Satellite in the Sky Merrity
1957 The Traitor Colonel Price
1958 I Accuse! Gen. Mercier
1958 Blood of the Vampire Doctor Callistratus
1959 Room at the Top Mr. Brown
1959 The Angry Hills Dr. Stergion
1959 The Rough and the Smooth Lord Drewell
1959 The House of the Seven Hawks Inspector Van Der Stoor
1960 The Hands of Orlac Professor Volchett
1961 The Mark Andrew Clive
1962 Lawrence of Arabia General Archibald Murray
1963 Dr. Crippen R.D. Muir
1964 Becket Bishop Folliot
1965 Ninety Degrees in the Shade Bazant
1965 Life at the Top Abe Brown
1966 The Sandwich Man Car Salesman
1968 The Charge of the Light Brigade Macbeth in 'Macbeth'
1968 Decline and Fall… of a Birdwatcher Dr. Augustus Fagan (oxirgi film uchun rol)
  1. „Index entry“. FreeBMD. ONS. Qaraldi: 2011-yil 30-oktyabr.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Harwood, Ronald, „Wolfit, Sir Donald (1902-1968)“, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, September 2004; online edn, January 2008; accessed 14 July 2009
  3. Obituary for Margaret Wolfit.
  4. Neal Arden "And for my next record.
  5. Moore, Roger. One Lucky Bastard: Tales from Tinseltown. London: Lyons Press, 2014. ISBN 978-1493007974. 
  6. Billington, pp. 20-25; 31, 36, 37-41; „Acting: The Donald Wolfit Company“, haroldpinter.org, accessed 9 October 2007.
  7. Croall, p. 116
  8. „Donald Wolfit: An Inventory of His Papers at the Harry Ransom Center“. norman.hrc.utexas.edu. Qaraldi: 2016-yil 29-fevral.
  9. „Chris Castor: An Inventory of Her Papers at the Harry Ransom Center“. norman.hrc.utexas.edu. Qaraldi: 2016-yil 29-fevral.