Don yer banki
| Don yer banki | |
|---|---|
Донской земельный банк | |
| Asosiy maʼlumotlar | |
| Turi | aksiyadorlar jamiyati |
| Faoliyati | ipoteka banki |
| Asos solingan | 1872-yil |
| Yopilgan yil | 1918-yil |
| Rahbariyat | L. S. Polyakov, S.S. Polyakov, V. P. Lukin |
Don yer banki (ruscha: Донской земельный банк) — Rossiya imperiyasining yirik aksiyadorlik[2] ipoteka banki. Bosh ofisi Taganrog shahrida joylashgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Don yer banki Taganrogda 1872-yilda (boshqa manbaga koʻra 1873-yilda[2]) tashkil qilingan. U 1861-yilda imperator Aleksandr II tomonidan krepostnoylik huquqi bekor qilingan kredit islohoti davrida 1871—1873-yillarda paydo boʻlgan va 1917-yilgi inqilobga qadar faoliyat koʻrsatgan Rossiya imperiyasidagi 10 aksiyadorlik yer banklaridan biridir. Bunday banklar Dondan tashqari Moskva, Xarkov, Poltava, Sankt-Peterburg-Tula, Kiyev, Bessarabiya-Tavrida, Nijegorod-Samara, Vilna va Yaroslav-Kostroma yer banklari hisoblanadi. Ham yer, ham shahar koʻchmas mulklari garovi ostida qisqa va uzoq muddatli kreditlar bergan ushbu kredit-moliya muassasalarining jamgʻarma kapitali 1898-yil 1-iyul holatiga koʻra 51 716 520 rublni tashkil qilgan.
Oʻsha davrdagi yer banklarida kredit berish tartibi, albatta, birjada yuqori baholangan qimmatli qogʻozlar — ipoteka varaqlarini rasmiylashtirish bilan birga boʻlgan. Avvalo, Moskva birjasida: ipoteka bilan bogʻliq qimmatli qogʻozlar savdosining asosiy hajmi u yerda amalga oshirilgan. Sankt-Peterburg, Odessa, Riga va Xarkov birjalarida ham ipoteka qogʻozlarining faol savdosi amalga oshirilgan[3].
Bank taʼsischilari orasida Yakov Solomonovich va Samuil Solomonovich Polyakov bor edi. Y. S. Polyakov 1903-yilgacha boshqaruv raisi boʻlib, Azov-Don banki nazorati ostidagi bank aksiyalaridan ajralib chiqishga majbur boʻldi. 20-asr boshlarida kengash tarkibiga: Vasiliy Pavlovich Lukin (rais), Nikolay Iosifovich Xvostov, Roman Aleksandrovich Pensel, Gustav Yulianovich Rummel kirgan. U yer va shahar koʻchmas mulki bilan garovga olingan uzoq muddatli (10 yildan 66 yilgacha) kreditlar berishga ixtisoslashgan. 1912-yilda 19,1 million rubl miqdorida kreditlar berildi, aylanma 948,8 million rublni tashkil etdi.
Bank sof foydasi 1912-yilda — 1,802 million rubl, 1914-yilda — 2 million rublni tashkil qildi. 1913-yil 1-yanvar holatiga koʻra 10 631 koʻchmas mulk garovga qoʻyilgan boʻlib, ularga nisbatan 154,8 million rubl berilgan. 1913-yilda asosiy kapital 10 million rublni tashkil etdi. (250 rubldan 40 ming dona aksiya).
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Scripophily.ru Старинные ценные бумаги“. 2020-yil 23-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-iyun.
- ↑ 2,0 2,1 Земельные банки в России // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, 82-tom (ru), Sankt-Peterburg, 1890—1907.
- ↑ „Русипотека | Istoriya ipoteki v Rossii s 1754 goda do nashix dney“. 2018-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 31-may.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Donskoy zemelniy bank. Ustav Donskogo zemelnogo banka: Utverjdyon 17 sentyabrya 1872 goda. — Sankt-Peterburg, 1872. — 35 s.
- Donskoy zemelniy bank. Ustav Donskogo zemelnogo banka: S posleduyuщimi izmeneniyami po 1 iyulya 1913 goda. — Neofits. izd. — SPb., 1913. — 60 s.