Kontent qismiga oʻtish

Claudette Werleigh

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Claudette Werleigh
Haiti 7-bosh vaziri
Mansab davri
7-noyabr 1995-yil – 6-mart 1996-yil
Prezident Ertha Pascal-Trouillot
Oʻtmishdoshi Smarck Michel
Vorisi Rosny Smarth
Mansab davri
1-yil 1993-yil – 16-May 1994-yil
Oʻtmishdoshi François Benoit
Vorisi Charles Anthony David
Ijtimoiy agentlik vaziri
Mansab davri
16-Mart 1990-yil – 24-August 1990-yil
Oʻtmishdoshi Camille Sylaire
Vorisi Carlo Désinor
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi
Claudette Antoine

26-sentyabr 1946-yil (1946-09-26) (77 yosh)
Cap-Haïtien, Haiti
Siyosiy partiyasi Lavalas siyosiy tashkiloti
Turmush oʻrtogʻi Georges Werleigh
Alma mater Haiti davlat universiteti

Claudette Werleigh (1946-yil 26-sentabr)[1] — 1995-yildan 1996-yilgacha Haiti bosh vaziri boʻlib xizmat qilgan Haiti siyosatchisi va Xitoyning birinchi ayol bosh vaziri[2].

1999-yilda Werleigh Shvetsiyaning Uppsala shahridagi Hayot va tinchlik instituti direktori, 2007-yilda bosh kotibi va 2010-yilda Belgiyaning Brüksel shahrida joylashgan katolik tinchlik tashkiloti Xalqaro Pax Christi tinchlik elchisi boʻlgan.

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Claudette 1946-yilda Cap-Haitiende boy oilada tugʻilgan[3]. Uning ota-onasi kofe eksport qilgan va onasining xususiy doʻkoni bor edi. Uning otasi sobiq deputat edi, ammo Claudette tugʻilishidan oldin siyosatdan voz kechgan. Claudette ruhoniylar boshqaradigan boshlangʻich va oʻrta maktablarga borgan. Ispaniya, AQSh, Meksika va Xitoyda tibbiyot va pedagogika kabi turli fanlarni oʻrgangan va Port-au-Prince universitetida huquq va iqtisodiyot boʻyicha diplomini olgan. 1978-yilda u advokat sifatida ish boshlagan[4].

Mehnat faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1968-1970-yillarda Werleigh AQShda tibbiy mexanik va kimyogar, 1971-1973-yillarda Shveytsariyada fiziolog va 1973-74-yillarda Xitoyda oʻsmirlar oʻqituvchisi sifatida ishlagan. 1970-yilda u iqtisodiyot professori va ijtimoiy-demokratik partiyaning tanqidiy shaxslari boʻlgan George Werleigh bilan turmush qurdi. Ularning ikkita qizlari boʻlgan.

Werleigh oʻsmirlarning savodxonligi va gumanitar yordam sohasidagi bir qator nodavlat tashkilotlarida ijtimoiy va taʼlimiy ishlarga jalb qilindi. 1975-yilda u Haitida Katolik xavfsizlik xizmatiga qoʻshildi va 1976-yildan 1987-yilgacha Haiti milliy karitasining bosh kotibi boʻlib, butun mamlakatga sayohat qildi. 1983-yildan 1987-yilgacha xalqaro karitasi uchun karibliklar koordinatori boʻlgan. 1979-yilda Werleigh Haitining eng muhim taʼlim tashkilotlaridan biri boʻlgan Texnologiya va Animatsiya institutiga asos soldi[5].

U siyosiy va iqtisodiy tenglikni izlaydigan va ayollarning siyosatda ishtirok etishini qoʻllab-quvvatlaydigan ayollar tashkiloti boʻlgan „Xotin-qizlarni qoʻllab-quvvatlash ligasi“ni tashkil etishga yordam berdi. Bu turli dunyolarni, kambagʻal va boylarni, ayollar va kuch tuzilmalaridagi farqni ajratish uchun muhim edi. Ayollar jamiyatning ustuni va tinchlik oʻrnatish uchun katta imkoniyatlarga ega[6].

Siyosiy faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1990-yildan boshlab Werleigh Haitidagi davlat boshqaruvi va siyosatida faol boʻlgan. 1990-yil mart oyidan avgust oyigacha u Prezident Ertha Pascal-Trouillotning vaqtinchalik hukumatida mustaqil boʻlib ijtimoiy ishlar vaziri sifatida faoliyat koʻrsatgan. Aristide prezident boʻlganida, Werleigh 1991-yilda Bosh vazir Rene Prevalning xususiy departamentida ishtirok etdi va prezidentni qoʻllab-quvvatlash uchun Lavalas harakati bilan shugʻullandi. 1992-yil iyuldan 1993-yil oktyabrgacha u Haitida Vashington ofisining ijrochi direktori boʻlib, advokatlik va parlament aʼzolarini oʻziga ogʻdirish harakatlarini amalga oshirgan. 1993-1995-yillarda u Malval va Mişel hukumatlarida Tashqi ishlar va din vazirligi faoliyatida ishlagan. Keyinchalik, u 1995-1996-yillarda yuz kunlik bosh vazirlik vazifasini bajargan. Uning vazifasi mamlakat rahbarligini mustahkamlash va demokratik prezidentlik saylovlarini tashkil etish edi[7].

Claudette Werleigh 17 nafar vazir, shulardan 4 nafar ayoldan iborat departamentni tayinladi. Uning maqsadi siyosiy, ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy adolat ekanligini eʼlon qildi[8]. U energetika, qishloq xoʻjaligi va yoʻl qurilishi uchun moliyaviy yordam oldi va Kuba va Tayvan bilan munosabatlarni yaxshiladi. Shuningdek, u Haitining iqtisodiy qaramligini kamaytirishga va xususiylashtirish jarayonini toʻxtatishga harakat qildi. Ammo, keyin IMF kreditlarni toʻxtatdi va bu siyosiy inqirozga uchradi. Rene Preval 88 foiz ovoz bilan prezident etib saylandi. Bu Haiti mustaqil boʻlganidan beri prezidentning birinchi tinchlik yoʻli bilan oʻzgarishi edi. Preval Aristidening ittifoqchisi edi va Claudette Werleighning bosh vazir boʻlib qolishini xohlagan. Lekin parlamentdagi bosh vazirni tasdiqlashi kerak boʻlgan koʻpchilik aʼzolar oʻzgardi, shuning uchun Werleigh mamlakatdan chiqib ketdi[9].

Tinchlik ishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1999-yilda u Shvetsiyaning Uppsala shahridagi Hayot va tinchlik institutidagi nizolarni oʻzgartirish dasturining direktori boʻldi. Claudette ishi uni Lotin Amerikasi va Osiyo, Afrika va Gʻarbiy Yevropaning aksariyat mamlakatlarida urush joylariga olib bordi. 2007-yilda u inson huquqlari, xavfsizlik va cheklovdan chiqarish, iqtisodiy adolat va ekologiya sohalarida keng koʻlamli masalalar boʻyicha global miqyosda ishlaydigan hukumatga qarashli boʻlmagan, katolik tinchlik harakati boʻlgan Xalqaro Pax Christi bosh kotibi etib saylandi. Bundan oldin u 1992-yildan 2001-yilgacha Pax Xalqaro kompaniyasining vitse-prezidenti va ijroiya qoʻmitasining aʼzosi boʻlgan. 2010-yilda u Xalqaro Pax Christida Tinchlik elchisi boʻldi[10].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Das. „BUILDING BRIDGES, BUILDING PEACE:The Life and Work of Claudette Werleigh of Haiti“. University of San Diego.
  2. ↑ Skard, Torild (2014) „Claudette Werleigh“ in Women of power — half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, ISBN 978-1-44731-578-0
  3. ↑ „Home“.
  4. ↑ Skard (2014), pp. 264-5
  5. ↑ Bijoyeta Das (2011) Building bridges, building peace, the life and work of Claudette Werleigh of Haiti, University of San Diego: 2011 Women Peace Makers Programme
  6. ↑ Skard (2014), p. 265
  7. ↑ Das (2011); Skard (2014), pp. 264-5
  8. ↑ Haiti Info (1995)"Werleigh sworn in for 100 days", Haitian Information Bureau, 4(2), 12 November
  9. ↑ Das (2011); Skard (2014), pp. 264-6
  10. ↑ Das (2011)

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Siyosiy idoralar
Oldingisi Haiti bosh vaziri
1995–1996 		Keyingisi 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Claudette_Werleigh&oldid=4333036" dan olindi