Celâl Bayar

Celâl Bayar
Turkiya Prezidenti
	Mansab davri; 27-may 1950-yil — 27-may 1960-yilgacha
Hukumat boshligʻi	Adnan Menderes
Oʻtmishdoshi	İsmet İnönü
Vorisi	Cemal Gürsel
Turkiya Bosh vaziri
	Mansab davri; 1-noyabr 1937-yil — 25-yanvar 1939-yilgacha
Prezident	Mustafa Kemal Atatürk; İsmet İnönü
Oʻtmishdoshi	İsmet İnönü
Vorisi	Refik Saydam
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	16-may 1883-yil; Gemlik
Vafoti	22-avgust 1986-yil ; (103 yoshda) ; Istanbul
Mukofotlari

Mahmut Celâl Bayar (talaffuzi: Mahmud Jalol Bayor; 1883-1986)^[1]^[2] — Turkiya davlat arbobi, 1950-1960-yillarda mamlakat prezidenti.^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]^[9] Bayar oʻz faoliyatini Ittifoq va taraqqiyot qoʻmitasida, uning Izmir va Bursa boʻlimlarini tashkil etishdan boshlagan. Respublikaning eʼlon qilinishidan soʻng u Turkiyaning koʻplab ilk moliyaviy institutlariga, jumladan, mamlakatning birinchi banki — Mehnat bankiga asos soldi. Liberal iqtisodiy siyosat tarafdori Mustafo Kamol Otaturk 1937 yilda iqtisodiyotni liberallashtirish uchun Bayarni Bosh vazir etib tayinladi. Bu mansabda 1939 yilda Otaturkning vorisi İsmet İnönü davrida isteʼfoga chiqdi.^[10]^[11]

1945-yilgacha u yagona qonuniy partiya boʻlgan Respublika Xalq partiyasi aʼzosi edi. 1946-yilda u Adnan Menderes, Fuat Koprülü va Refik Koraltan bilan birga Demokratlar partiyasini tuzdi va Turkiyaning koʻppartiyaviylik davrini boshlab, bugungi kungacha davom etmoqda. 1950 yilgi saylovlarda hokimiyatning CHPdan DPga tinch oʻtishi sodir boʻldi, shundan soʻng Bayar Turkiyaning uchinchi prezidenti etib saylandi.[5] Keyinchalik u 1954 va 1957 yillarda qayta saylangan va 10 yil davomida prezidentlik qilgan. Oʻsha davrda Menderes uning bosh vaziri edi. U 1960 yilgi davlat toʻntarishidan soʻng agʻdarilgan va qamoqqa olingan va ozod etilganidan keyin Demokratik partiya bilan aloqador sobiq siyosatchilarning huquqlarini tiklash tarafdori boʻlgan.^[12]

U eng uzoq umr ko‘rgan sobiq davlat rahbari hisoblanadi va 2008-yil 8-dekabrgacha (u Chau Sen Koksal Chhumdan o‘zib ketgan)gacha eng uzoq umr ko‘rgan davlat rahbari bo‘lgan. Jalol Bayar 1986 yil 22 avgustda 103 yoshida qisqa muddatli kasallikdan so‘ng vafot etdi.^[13]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Profile of Mahmut Celâl Bayar
↑ [1]
↑ Celal Bayar website
↑ https://www.nytimes.com/1986/08/23/obituaries/celal-bayar-dies-at-age-104-a-father-of-turkish-republic.html
↑ Frank W. Thackeray; John E. Findling. The History of Turkey. Westport, CT: Greenwood Press, 2001. 20-dekabr 2013-yilda qaraldi. – via Questia (subscription required)
↑ Dawletschin-Linder, Camilla. Diener seines Staates: Celal Bayar (1883-1986) und die Entwicklung der modernen Türkei (de). Otto Harrassowitz Verlag, 2003 — 18 bet. ISBN 9783447047401.
↑ Erhard Franz: „Biographien führender Persönlichkeiten des öffentlichen Lebens. Bayar, Mahmut Celâl“, in: Klaus-Detlev Grothusen (Hrg.): „Türkei. Südosteuropa-Handbuch. Band IV“, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1985 ISBN 3-525-36204-8, p. 760.
↑ Atasoy, Yildiz. Turkey, Islamists and Democracy: Transition and Globalization in a Muslim State (en). I.B.Tauris, 2005-07-29 — 53 bet. ISBN 9780857718334.
↑ Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 68 bet.
↑ „Kleine Chronik der FU Berlin: Ehrendoktorwürde für Celal Bayar“. userpage.fu-berlin.de. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil.
↑ „Presidency Of The Republic Of Turkey : Celal BAYAR“. www.tccb.gov.tr. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil. ^{[sayt ishlamaydi]}
↑ Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 81 bet.
↑ Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 77 bet.

Davlat yetakchisi haqidagi ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.

Bosh vazir haqidagi ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.

[1] Profile of Mahmut Celâl Bayar

[2] [1]

[3] Celal Bayar website

[4] ttps://www.nytimes.com/1986/08/23/obituaries/celal-bayar-dies-at-age-104-a-father-of-turkish-republic.html

[5] Frank W. Thackeray; John E. Findling. The History of Turkey. Westport, CT: Greenwood Press, 2001. 20-dekabr 2013-yilda qaraldi. – via Questia (subscription required)

[:0-6] Dawletschin-Linder, Camilla. Diener seines Staates: Celal Bayar (1883-1986) und die Entwicklung der modernen Türkei (de). Otto Harrassowitz Verlag, 2003 — 18 bet. ISBN 9783447047401.

[Franz760-7] Erhard Franz: „Biographien führender Persönlichkeiten des öffentlichen Lebens. Bayar, Mahmut Celâl“, in: Klaus-Detlev Grothusen (Hrg.): „Türkei. Südosteuropa-Handbuch. Band IV“, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1985 ISBN 3-525-36204-8, p. 760.

[8] Atasoy, Yildiz. Turkey, Islamists and Democracy: Transition and Globalization in a Muslim State (en). I.B.Tauris, 2005-07-29 — 53 bet. ISBN 9780857718334.

[9] Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 68 bet.

[10] „Kleine Chronik der FU Berlin: Ehrendoktorwürde für Celal Bayar“. userpage.fu-berlin.de. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil.

[11] „Presidency Of The Republic Of Turkey : Celal BAYAR“. www.tccb.gov.tr. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil. ^{[sayt ishlamaydi]}

[12] Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 81 bet.

[13] Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 77 bet.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]