Celâl Bayar

Celâl Bayar
Turkiya Prezidenti
	Mansab davri; 27-may 1950-yildan — 27-may 1960-yilgacha
Hukumat boshligʻi	Adnan Menderes
Oʻtmishdoshi	İsmet İnönü
Vorisi	Cemal Gürsel
Turkiya Bosh vaziri
	Mansab davri; 1-noyabr 1937-yildan — 25-yanvar 1939-yilgacha
Prezident	Mustafa Kemal Atatürk; İsmet İnönü
Oʻtmishdoshi	İsmet İnönü
Vorisi	Refik Saydam
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	16-may 1883-yil; Gemlik
Vafoti	22-avgust 1986-yil ; (103 yoshda) ; Istanbul
Mukofotlari	Andoza:Germaniya Federativ Respublikasiga xizmatlari uchun ordeni katta xochi maxsus toifasiAndoza:Yugoslaviyaning katta yulduz ordeniAndoza:Oliy Bosh qoʻmondonning faxriy legioni ordeni

Mahmut Celâl Bayar (talaffuzi: Mahmud Jalol Bayor; 1883-1986)^[1]^[2] — Turkiya davlat arbobi, 1950-1960-yillarda mamlakat prezidenti.^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]^[9] Bayar oʻz faoliyatini Ittifoq va taraqqiyot qoʻmitasida, uning Izmir va Bursa boʻlimlarini tashkil etishdan boshlagan. Respublikaning eʼlon qilinishidan soʻng, Turkiyaning koʻplab ilk moliyaviy institutlariga, jumladan, mamlakatning birinchi banki — Mehnat bankiga asos soldi. Liberal iqtisodiy siyosat tarafdori Otaturk 1937-yilda iqtisodiyotni liberallashtirish uchun Bayarni Bosh vazir etib tayinladi. Bu mansabda 1939-yilda Otaturkning vorisi İsmet İnönü davrida isteʼfoga chiqdi^[10]^[11].

1945-yilgacha Respublika Xalq partiyasi aʼzosi edi. 1946-yilda Adnan Menderes, Fuat Koprülü va Refik Koraltan bilan birga Demokratlar partiyasini tuzdi va Turkiyaning koʻppartiyaviylik davrini boshlab berdi. 1950-yilgi saylovlarda hokimiyatning demokratiyaga tinch oʻtishi sodir boʻldi. Bayar Turkiyaning uchinchi prezidenti etib saylandi. Keyinchalik, 1954 va 1957-yillarda qayta saylangan va 10 yil davomida prezidentlik qilgan. 1960-yilgi davlat toʻntarishidan soʻng, qamoqqa olingan va ozod etilganidan keyin Demokratik partiya bilan aloqador sobiq siyosatchilarning huquqlarini tiklash tarafdori boʻlgan^[12].

U eng uzoq umr ko‘rgan davlat rahbarlaridan biri bo‘lgan. Bayar 1986-yil 22-avgustda, 103 yoshida qisqa muddatli kasallikdan so‘ng vafot etdi^[13].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Profile of Mahmut Celâl Bayar
↑ [1]
↑ Celal Bayar website
↑ https://www.nytimes.com/1986/08/23/obituaries/celal-bayar-dies-at-age-104-a-father-of-turkish-republic.html
↑ Frank W. Thackeray; John E. Findling. The History of Turkey. Westport, CT: Greenwood Press, 2001. 20-dekabr 2013-yilda qaraldi. – via Questia (subscription required)
↑ Dawletschin-Linder, Camilla. Diener seines Staates: Celal Bayar (1883-1986) und die Entwicklung der modernen Türkei (de). Otto Harrassowitz Verlag, 2003 — 18 bet. ISBN 9783447047401.
↑ Erhard Franz: „Biographien führender Persönlichkeiten des öffentlichen Lebens. Bayar, Mahmut Celâl“, in: Klaus-Detlev Grothusen (Hrg.): „Türkei. Südosteuropa-Handbuch. Band IV“, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1985 ISBN 3-525-36204-8, p. 760.
↑ Atasoy, Yildiz. Turkey, Islamists and Democracy: Transition and Globalization in a Muslim State (en). I.B.Tauris, 2005-07-29 — 53 bet. ISBN 9780857718334.
↑ Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 68 bet.
↑ „Kleine Chronik der FU Berlin: Ehrendoktorwürde für Celal Bayar“. userpage.fu-berlin.de. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil.
↑ „Presidency Of The Republic Of Turkey : Celal BAYAR“. www.tccb.gov.tr. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil. ^{[sayt ishlamaydi]}
↑ Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 81 bet.
↑ Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 77 bet.

[1] Profile of Mahmut Celâl Bayar

[2] [1]

[3] Celal Bayar website

[4] ttps://www.nytimes.com/1986/08/23/obituaries/celal-bayar-dies-at-age-104-a-father-of-turkish-republic.html

[5] Frank W. Thackeray; John E. Findling. The History of Turkey. Westport, CT: Greenwood Press, 2001. 20-dekabr 2013-yilda qaraldi. – via Questia (subscription required)

[:0-6] Dawletschin-Linder, Camilla. Diener seines Staates: Celal Bayar (1883-1986) und die Entwicklung der modernen Türkei (de). Otto Harrassowitz Verlag, 2003 — 18 bet. ISBN 9783447047401.

[Franz760-7] Erhard Franz: „Biographien führender Persönlichkeiten des öffentlichen Lebens. Bayar, Mahmut Celâl“, in: Klaus-Detlev Grothusen (Hrg.): „Türkei. Südosteuropa-Handbuch. Band IV“, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1985 ISBN 3-525-36204-8, p. 760.

[8] Atasoy, Yildiz. Turkey, Islamists and Democracy: Transition and Globalization in a Muslim State (en). I.B.Tauris, 2005-07-29 — 53 bet. ISBN 9780857718334.

[9] Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 68 bet.

[10] „Kleine Chronik der FU Berlin: Ehrendoktorwürde für Celal Bayar“. userpage.fu-berlin.de. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil.

[11] „Presidency Of The Republic Of Turkey : Celal BAYAR“. www.tccb.gov.tr. Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil. ^{[sayt ishlamaydi]}

[12] Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 81 bet.

[13] Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919-1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi — 77 bet.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]