Cattleya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Cattleya (/ˈkætliə/)[1] — Kosta-Rika janubidan Argentinagacha boʻlgan hududda oʻsuvchi orxideya turlarini oʻz ichiga oluvchi turkum[2]. Savdo jurnallarida bu jins C qisqartmasi bilan belgilangan[3].

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Silindrsimon ildizpoyali epifitik yoki quruqlikda oʻsuvchi orxideya. Pseudobulbs konussimon, shpindelsimon yoki silindrsimon boʻlishi mumkin, tik oʻsadi ularning tepasidan bir yoki ikkita barg boʻlishi mumkin. Barglari choʻzinchoq, lansetsimon yoki elliptik, biroz etli, silliq chetiga ega boʻlishi mumkin. Toʻpgullari bir necha yoki bir nechta gullardan iborat. Gulbarglari qoʻshilmagan ozod, pastki gulbarglari odatda gulning qolgan qismidan farqli rang va shaklga ega. Toʻrtta pollinium (polen oʻz ichiga olgan qopga oʻxshash organlar) mavjud. Meva koʻplab mayda urugʻlardan iborat koʻsak[4][5][6].

Taksonomiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkunga 1824-yilda John Lindley tomonidan bogʻbon William Cattley sharafiga nomlangan. Cattley 1817-yilda Braziliyaning Pernambuko shahrida yangi oʻsimlikni kashf etgan Uilyam Swainsondan oʻsha paytdagi nomaʼlum Cattleya labiata namunasini olgan. Oʻsimlik Cattley qarovi ostida muvaffaqiyatli gulladi[7].

Hozirgi vaqtda Cattleya turkumida qabul qilingan turlar va subgenerik boʻlinishlar[8][9][10][11][12]:

Cattleya kichik turkumi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Cattleya boʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasm Ism Tarqatish Balandligi (m)
C. aurea S. Panamadan Kolumbiyaga 300-1000 metr
C. dowiana Kosta-Rika 250-1200 metr
C. gaskelliana Kolumbiya — Trinidad 700-1000 metr
C. irikolor Ekvadordan Peruga 400 — 1220 metr
C. jenmanii Venesuela — Gayana 300-600 metr
C. labiata Braziliya 600-900 metr
C. luteola N. Braziliya, Ekvadordan Boliviyaga 100-1200 metr
C. mendelii NE. Kolumbiya 1300-1800 metr
C. mooreana Peru 990 metr atrofida
C. mossiae N. Venesuela 900-1500 metr
C. percivaliana Kolumbiyadan V. Venesuelaga 1300-2000 metr
C. toʻrt rangli Kolumbiya 600-1500 metr
C. reks Perudan N Boliviyaga 1350 metr atrofida
C. schroederae NE. Kolumbiya .
C. trianae Kolumbiya 1200 metr atrofida
C. warneri E. Braziliya 400-900 metr
C. warscewiczii Kolumbiya 500-1700 metr

Crispae boʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Cattleyodes seriyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rasm Ism Tarqatish Balandligi (m)
C. crispa SE. Braziliya 800-1500 metr
C. grandis Braziliya — SE. Baiyadan N. Espirito Santoga .
C. lobata SE. Braziliya.
C. perrinii SE. Braziliya 700-900 metr
C. purpurata SE. & S. Braziliya
C. tenebrosa Braziliya — SE. Bahia — Espirito Santo .
C. virens SE. Braziliya 1000-1500 metr
C. ksantin Braziliya — Bahia — Espirito Santo .
Hadrolaelia seriyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rasm Ism Tarqatish Balandligi (m)
C. alaorii Braziliya — Baiya 200-600 metr
C. bikalhoi Braziliya — S. Minas Jerais Rio-de-Janeyroga 500-2000 metr
C. jongheana Braziliya — Minas Jerais 1300-1600 metr
C. praestanlar SE. Braziliya 300-500 metr
C. pumila SE. & S. Braziliya 600-1300 metr
C. sincorana Braziliya — Baiya 1100-1500 metr
Microlaelia seriyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rasm Ism Tarqatish Balandligi (m)
C. lundii Boliviya — Argentina 740 — 1000 metr
Parviflorae seriyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rasm Nom Tarqalishi Balandligi (m)
C. alvarenguensis Braziliya — Minas Gerais 800 metr
C. alvaroana Braziliya — Rio de Janeiro
C. angereri Braziliya — Minas Gerais 1000-1300 metr
C. blumenscheinii Braziliya — Minas Gerais 1200 metr
C. bradei Braziliya — Minas Gerais 1100 — 1400 metr
C. briegeri Braziliya — Minas Gerais 1370 metr
C. campacii Braziliya
C. caulescens Braziliya — Minas Gerais 600 — 1200 metr
C. cinnabarina Braziliya — S. Minas Gerais, Rio de Janeiro 800 — 1500 metr
C. colnagoi Braziliya — Minas Gerais
C. conceicionensis Braziliya — Minas Gerais 800 — 1200 metr
C. crispata Braziliya 400 — 1200 metr
C. endsfeldzii Braziliya — Minas Gerais 900 metr
C. esalqueana Braziliya — Minas Gerais 1100 — 1300 metr
C. flavasulina Braziliya — Minas Gerais 900 — 1440 metr
C. fournieri Braziliya — Minas Gerais 1100 — 1800 metr
C. ghillanyi Braziliya — Minas Gerais
C. gloedeniana Braziliya — São Paulo 1600 metr
C. gracilis Braziliya — Minas Gerais: Serra do Cipó
C. guanhanensis Braziliya — Minas Gerais 1100 metr
C. harpophylla Brazil — Minas Gerais to Espírito Santo 500 — 900 metr
C. hatae Braziliya — Minas Gerais 1000 — 1100 metr
C. hegeriana Braziliya — Rio de Janeiro 1000 — 1200 metr
C. hispidula Braziliya — Minas Gerais 1200 metr
C. hoehnei Braziliya — Espírito Santo 800 metr
C. itambana Braziliya — Minas Gerais 1500 to 2200 metr
C. kautskyana Braziliya — Espírito Santo 600 — 1000 metr
C. kettieana Braziliya — Minas Gerais 1500 — 2000 metr
C. kleberi Braziliya — Minas Gerais 1100 metr
C. liliputana Braziliya — Minas Gerais: Serra do Ouro Branco 1200 — 1400 metr
C. locatellii Braziliya — Minas Gerais
C. longipes SE. Braziliya — Serra do Cipó 1300 — 2000 metr
C. luetzelburgii Braziliya — Bahia 1100 — 1700 metr
C. macrobulbosa Braziliya — Espírito Santo 1600 metr
C. marcaliana Braziliya — Bahia 200 — 300 metr
C. milleri Braziliya — Minas Gerais 800 — 1300 metr
C. mirandae Braziliya — Minas Gerais around 1300 metr
C. munchowiana Braziliya — Espírito Santo 1100 — 1300 metr
C. neokautskyi SE. Braziliya 600 — 1000 metr
C. pabstii Braziliya — Minas Gerais 1200 metr
C. pendula Braziliya — Minas Gerais
C. pfisteri Braziliya — Bahia 1300 metr
C. presidentensis Braziliya — Minas Gerais 1000 — 1300 metr
C. reginae Braziliya— Minas Gerais 1200 — 2000 metr
C. rupestris Braziliya — Minas Gerais
C. sanguiloba Braziliya — Bahia
C. tereticaulis Braziliya — Minas Gerais
C. vandenbergii Braziliya — Minas Gerais
C. vasconcelosiana Braziliya — Minas Gerais 1100 metr
C. verboonenii Braziliya — Rio de Janeiro
C. viridiflora Braziliya — Minas Gerais
Sofronit seriyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rasm Ism Tarqatish Balandligi (m)
C. acuensis Braziliya — Rio-de-Janeyro 1800 — 2100 metr
C. alagoensis Braziliya — Alagoas 300-500 metr
C. brevipedunculata Braziliya — Minas Jerais 1220-2000 metr
C. cernua Braziliyadan SH. Argentina 2 — 100 metr
C. coccinea Braziliyadan SH. Argentina 650 — 1670 metr
C. dichroma Braziliya — Rio-de-Janeyro 1200 — 1525 metr
C. mantiqueirae SE. Braziliya 1200 — 1890 metr
C. pygmaea Braziliya — Espirito Santo 915 — 1067 metr
C. wittigiana Braziliya — Espirito Santo 700-2000 metr

Lawrenceanae boʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasm Ism Tarqatish Balandligi (m)
C. Lawrenceana Venesuela, Gayana, N. Braziliya 250-2400 metr
C. lueddemanniana N. Venesuela 0 — 500 metr
C. wallisii N. Braziliya

Cattleyella kichik turkumi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasm Ism Tarqalish Balandligi (m)
C. araguaiensis Braziliya 395 — 610 metr

Intermediae kichik turkumi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasm Ism Tarqatish Balandligi
C. aclandiae Braziliya 100-400 metr
C. ametistoglossa Braziliya 600 metr atrofida
C. ikki rangli SE. Braziliya
C. dormaniana Braziliya 600-100 metr
C. choʻzilgan Braziliya 900-1500 metr
C. forbesii Braziliya 200 metr atrofida
C. granuloza Braziliya 600-900 metr
C. guttata Braziliya .
C. Harrisoniana SE. Braziliya
C. oraliq vosita SE. & S. Braziliya, Paragvay, Urugvay
C. kerrii Braziliya
C. loddigesii SE. Braziliyadan SH. Argentina .
C. nobilior HOJATXONA. Braziliyadan Boliviyaga 170-700 metr
C. porfiroglossa Braziliya .
C. schilleriana Braziliya 0 — 800 metr.
C. schofieldiana Braziliya 900 metr atrofida
C. tenuis NE. Braziliya 1000-1200 metr.
C. tigrina SE. & S. Braziliya 0 — 100 metr.
C. velutina Braziliya
C. violacea pasttekislik Amazon tropik oʻrmonlari va Gayana 200-700 metr
C. walkeriana 0 — 2000 metr.

Maximae kichik turkumi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasm Ism Tarqatish Balandligi (m)
C. maksimal S Ekvadordan N Peruga 10 — 1500 metr

 

Notogenera[tahrir | manbasini tahrirlash]

Cattleya va boshqa avlodlarning duragaylari quyidagi notogeneralarga joylashtirilgan: 

Brassocattleya= Brassavola × Cattleya
Brassolaeliocattleya = Brassavola × Cattleya × Laelia
Cattleytonia = Cattleya × Broughtonia
Laeliocattleya = Cattleya × Laelia
Rhyncholaeliocattleya = Rhyncholaelia × Cattleya

Kultivatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Cattleya mossiae fo. coerulea

Quyosh nuri

Cattleyalarga yorugʻlik kerak, lekin oʻsimlik toʻgʻridan-toʻgʻri keladigan quyosh nurini yoqtirmaydi. Oʻsimlikka kuchli quyosh nuri tushayotgab boʻlsa, soyani taʼminlash kerak[13].

Harorat

Kunduzgi harorat 25-30 °C daraja boʻlishi kerak va kechasi harorat 10-12 °C dan pastga tushmasligi lozim[14].

Namlik

Yaxshi shamollatish bilan namlik 40-70 % gacha boʻlishi kerak; ammo oʻsimliklarga havo oqimlari taʼsir qilmasligi kerak[15].

Sugʻorish

Suv faqat substrat quruq boʻlsagina quyilishi kerak. Bu haftada bir marta amalga oshirilishi mumkin, ammo barchasi atrof-muhit sharoitlariga va mavsumga bogʻliq[16].

Oʻgʻitlash

Cattleyas urugʻlantirmasdan yashay oladi. Shu bilan birga, karbamidsiz azotga asoslangan oʻgʻitlardan foydalanish tavsiya etiladi; oʻgʻitlar oʻsish davrida qoʻllanilishi kerak[17] Substratda tuz toʻplanishiga yoʻl qoʻymaslik uchun oʻgʻitlarni qoʻllash oraligʻida oʻsimlikni yaxshilab sugʻorib turish kerak.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Sunset Western Garden Book, 1995:606-607
  2. ↑ „Kew World Checklist of Selected Plant Families“. Royal botanic Gardens Kew. Qaraldi: 21-fevral 2017-yil.
  3. ↑ „Alphabetical list of standard abbreviations of all generic names occurring in current use in orchid hybrid registration as at 31st December 2007“. Royal Horticultural Society.
  4. ↑ Buzatto, Cristiano Roberto; Ferreira, Priscila Porto Alegre; Welker, Cassiano Aimberê Dorneles; Seger, Guilherme Dubal dos Santos; Hertzog, Anelise; Singer, Rodrigo B. (2010). „O gênero Cattleya Lindl. (Orchidaceae: Laeliinae) no Rio Grande do Sul, Brasil“. Revista Brasileira de Biociências (portugalcha). 8-jild, № 4. ISSN 1980-4849.
  5. ↑ Withner, C.. The Cattleyas and Their Relatives. Timber Press, 1988 — 29–30 bet. ISBN 9780881920994. 
  6. ↑ Schweinfurth, C., „Orchidaceae, Orchids of Peru“, Fieldiana, Botany 30 (3): 535
  7. ↑ „Cattleya, Queen of the Orchids: The Showy Cattleya, Queen of the Orchids, BEGINNERS' HANDBOOK - XV“ (inglizcha). www.aos.org. Qaraldi: 29-iyun 2017-yil.
  8. ↑ Van den Berg, Cássio (2014). „Reaching a compromise between conflicting nuclear and plastid phylogenetic trees: a new classification for the genus Cattleya (Epidendreae; Epidendroideae; Orchidaceae)“. Phytotaxa (inglizcha). 186-jild, № 2. 75-bet. doi:10.11646/phytotaxa.186.2.2. ISSN 1179-3163.
  9. ↑ „Laelia gracilis - IOSPE PHOTOS“. www.orchidspecies.com. Qaraldi: 28-iyun 2017-yil.
  10. ↑ „Cattleya hispidula - IOSPE PHOTOS“. www.orchidspecies.com. Qaraldi: 28-iyun 2017-yil.
  11. ↑ „Cattleya gracilis (Pabst) Van den Berg — The Plant List“ (inglizcha). www.theplantlist.org. Qaraldi: 28-iyun 2017-yil.
  12. ↑ „Cattleya - World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew“ (inglizcha). apps.kew.org. 2009-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-iyul 2017-yil.
  13. ↑ Schoser, Gustav. Orchid Growing Basics (inglizcha). Sterling Publishing Company, Inc., 1993 — 64 bet. ISBN 9780806903620. 
  14. ↑ Schoser, Gustav. Orchid Growing Basics (inglizcha). Sterling Publishing Company, Inc., 1993 — 64 bet. ISBN 9780806903620. 
  15. ↑ „Cattleyas for the Beginner - Part 1“ (inglizcha). www.aos.org. Qaraldi: 3-iyul 2017-yil.
  16. ↑ „Cattleyas for the Beginner - Part 1“ (inglizcha). www.aos.org. Qaraldi: 3-iyul 2017-yil.
  17. ↑ „Cattleyas for the Beginner - Part 1“ (inglizcha). www.aos.org. Qaraldi: 3-iyul 2017-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Cattleya&oldid=3454000" dan olindi