Kontent qismiga oʻtish

Braziliya — Ispaniya munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Braziliya — Ispaniya munosabatlari

Braziliya

Ispaniya

Braziliya — Ispaniya Braziliya va Ispaniya o'rtasidagi hozirgi va tarixiy munosabatlarga ishora qiladi. Ikkala xalq Ibero-Amerika Davlatlari Tashkilotiga a'zo.

Amerika qit'asida "Yevropa tadqiqotlari" boshlanganidan so'ng, Portugaliya va Kastiliya monarxlari vakillari 1494-yilda Tordesilla shartnomasini imzoladilar, bu ikkala qirollik o'rtasida Yevropadan tashqarida yangi kashf etilgan yerlarni 370 liga meridian bo'ylab taqsimladi[1]. 1580-yildan so'ng, Portugaliya Qirolligi Ispaniya monarxiyasiga qo'shilishi munosabati bilan, Portugaliyaning chet el hududlari Gabsburg hukmdorligining bir qismi bo'lib, unda Portugaliya Kengashi ustun mavqeiga ega bo'ldi[2]. Ittifoq Portugaliya urushidan keyin 1640-yilgacha davom etdi[3].

Braziliya prezidenti Dilma Russeff Ispaniya bosh vaziri Mariano Raxoy bilan Los Kabosda Meksikada; 2012-yil.

1834-yilda Ispaniya Braziliya mustaqilligini tan oldi va ikki davlat oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatildi[4]. Ispaniya tez orada Rio de Janeyroda diplomatik vakolatxonasini ochdi[5]. 1871-yilda Braziliya imperatori Pedro II Ispaniyaga tashrif buyurdi va Ispaniya qiroli Amadeo I bilan uchrashdi[6]. 1880-yillardan 1930-yillargacha Ispaniyadan kelgan muhojirlar toʻlqini Braziliyaga yetib keldi, chunki u oʻsha paytda immigratsiya kvotasi boʻlmagan yagona Janubiy Amerika davlati edi. Braziliyaga 1 milliondan ortiq ispaniyalik muhojirlar keladi[7].

Ispaniya fuqarolar urushi (1936-1939) davrida 30 nafar Braziliya fuqarosi Ikkinchi Ispaniya Respublikasi uchun kurashda qatnashgan va Xalqaro Brigadaning bir qismini tashkil etgan[8]. 1939-yilda Braziliya prezidenti Getulio Vargas Ispaniyaga 600 tonna kofe donalarini hadya qildi, keyinchalik ularni general Fransisko Franko 7,5 million pesetaga (85 million yevroga teng) sotdi[9].

1983-yil may oyida Ispaniya qiroli Juan Karlos I Braziliyaga birinchi tashrif buyurdi[10]. Qirol 2014-yilda taxtdan voz kechgunga qadar mamlakatga yana uch marta tashrif buyuradi. 2012-yilning noyabr oyida Braziliya prezidenti Dilma Russeff Ispaniyaga rasmiy tashrif bilan keldi. Tashrifga 2017-yil aprel oyida Ispaniya Bosh vaziri Mariano Raxoy tomonidan o'zaro javob qaytarilgan.

Bugungi kunda 15 milliondan ortiq braziliyaliklar ispan millatiga mansub[5]. 2015-yilda Braziliyada 133 000 ispan fuqarosi istiqomat qilgan va bu Lotin Amerikasidagi to'rtinchi yirik ispaniyalik muhojir hamjamiyatiga aylandi. O'sha yili Ispaniyada 130 000 Braziliya fuqarosi istiqomat qilgan[5].

Ikkala davlat ham ko'plab bitimlar va shartnomalarni imzolaganlar, masalan, Diplomatik sumkalar almashinuvi to'g'risidagi bitim (1919); Havo transporti toʻgʻrisidagi bitim (1949); Madaniy kelishuv (1960); Migratsiya shartnomasi (1960); Turistik vizalarni bekor qilish to'g'risidagi bitim (1965); Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish to'g'risidagi bitim (1975); Yadro energiyasidan tinch maqsadlarda foydalanish bo'yicha hamkorlik to'g'risidagi bitim (1983); Ekstraditsiya shartnomasi (1990); Mahkumlarni almashtirish shartnomasi (1998); Uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurashda hamkorlik to'g'risidagi bitim (2007) va Mudofaa to'g'risidagi bitim (2010)[5].

Braziliya va Ispaniya o'rtasida quyidagi aviakompaniyalar orqali to'g'ridan-to'g'ri reyslar mavjud: Air Europa, Iberia va LATAM Brasil.

Savdo aloqalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yilda Braziliya va Ispaniya o'rtasidagi savdo hajmi 6 milliard yevroni tashkil etdi[5].

2020-yil holatiga ko'ra, Ispaniyaning Braziliyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: yoqilg'i va mineral moylar; mashinalar va mexanik asboblar; elektr jihozlari; organik kimyo mahsulotlari va boshqa kimyoviy mahsulotlar. Braziliyaning Ispaniyaga eksporti: mineral moyni o'z ichiga olgan yoqilg'i; urug'lar va yog'li mevalar, sanoat korxonalari; rudalar, cüruf va kul; don va oziq-ovqat sanoati chiqindilari[11]. 2020-yilda Ispaniya Braziliyaga 2257,5 million yevro (Ispan eksporti bo‘yicha 18-o‘rin) mahsulot eksport qildi, Braziliya esa Ispaniyaga 3,515,4 million yevro miqdorida mahsulot yetkazib berdi. 2020-yilda Ispaniya Braziliyaga 733 million dollarlik xizmatlar eksport qildi (Braziliyaga 6-oʻrinda), Braziliya esa Ispaniyaga 280 million dollarlik xizmatlarni yetkazdi.

Ispaniya Braziliyaning global miqyosdagi 16-yirik savdo hamkoridir[5]. Ispaniya Braziliyaning uchinchi yirik xorijiy investoridir va 2015-yilda Ispaniya mamlakatga 5 milliard AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritgan. Braziliyaning Embraer transmilliy kompaniyasi Ispaniyada ishlaydi. Braziliyada Banco Santander, Mapfre, Repsol, Telefónica va Zara kabi Ispaniya transmilliy kompaniyalari faoliyat yuritadi.

Doimiy diplomatik vakolatxonalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Braziliyaning Madriddagi elchixonasi