Bahraynliklar
| Bahraynliklar | |
|---|---|
| Oʻz nomi | بحراني ، بحارنة |
| Hozirgi joylashuv areali va aholi soni | |
|
Jami: 433 000(2005) Bahrayn | |
| Dini | Musulmonlar (shia va sunniy) |
Bahraynliklar (oʻz nom-Baharna) Bahraynning asosiy aholisidir. 433,7 ming kishi (2005).[1]
Til[tahrir | manbasini tahrirlash]
Arab tilining Bahrayn lahjasida gapiriladi, mahalliy aholi eski Bahrayn (Baharna) va yangi Bahrayn, muhojirlarning markaziy arab dialekti.Yozuv arab yozuviga asoslangan.
Din[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aholining 70 % dan ortigʻi islom dinini qabul qiladi, qolganlari nasroniylar, buddistlar va hindulardir. Aholining kichik bir qismi hech qanday eʼtiqodga ishonmaydi. Cherkov davlatdan ajratilmagan, shuning uchun shariat qonunlari (islom qonunlari) amal qiladi. Musulmonlar jamiyati bir xil emas. Sunniylar badaviylarni oʻzlarining ajdodlari deb biladilar, shialar esa ular nasl-nasabini paygʻambarning oʻzidan olgan deb hisoblashadi. Shialar, asosan, Baharna etnik-diniy guruhidan. Ular konservativ va taqvodor. Sunniylar va shialar bir-biridan alohida yashaydilar va ularning huquqiy nizolari turli sud organlari tomonidan hal qilinadi.[2]
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miloddan avvalgi III ming yillikka oid arxeologik maʼlumotlarga koʻra, asosiy orolda shumerlar yashagan boʻlishi mumkin. Taxminan miloddan avvalgi 2000-yilda u Dilmun nomi bilan mashhur boʻlib, Shumer va Hind vodiysi oʻrtasidagi yoʻlda savdo nuqtasi boʻlib xizmat qilgan. 4-asrda Bahrayn Sosoniylar imperiyasiga qoʻshildi.VII asrda musulmonlar bu hududni bosib olib,XVI asrgacha hukmronlik qildilar.
4-asrda Bahrayn Sosoniylar imperiyasiga qoʻshildi. VII asrda musulmonlar bu hududni bosib olib, XVI asrgacha hukmronlik qildilar. 1521-yilda Portugaliya Bahraynni marvarid maydoni va harbiy garnizon sifatida ishlatib, nazoratini oʻrnatdi. 1830-yillarda inglizlar Bahrayn bilan Fors koʻrfaziga kirish uchun turklardan himoya qilishni taklif qiluvchi bir qator shartnomalar imzoladilar. 1869-yilda Britaniya oʻz yoʻlini topdi va Fors koʻrfaziga kirish huquqiga ega boʻldi.
1935-yilda Britaniya Bahraynda Yaqin Sharqdagi asosiy harbiy-dengiz bazasini yaratdi. Ammo 1950-yilda Bahraynda inglizlarga qarshi norozilik namoyishlari koʻtarildi, shuning uchun 1971-yilga kelib Britaniya Bahrayndagi hududni tark etdi va mamlakat 1971-yil 14-avgustda oʻzini mustaqil deb eʼlon qilish imkoniyatiga ega boʻldi.[3]
Kasb-hunar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy anʼanaviy kasblar — qishloq xoʻjaligi, dengiz hunarmandchiligi va savdo. Asosiy qishloq xoʻjaligi ekinlari xurmo, sitrus mevalar, banan, anjir, anor, bodom, mango, bogʻ ekinlaridir. Chorvachilik (qoʻy, echki) keng yaylovlar yoʻqligi sababli cheklangan darajada rivojlangan. Bahraynliklar neft sanoatida ham ishlaydi. Baliqchilik qishloq aholisining asosiy kasblaridan biridir. Marvarid sanoati rivojlangan.Hunarmandchilik-kulolchilik, boʻyoq, palma barglari va tolalaridan toʻqish va boshqalar.[4]
Hayot tarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xalq ogʻzaki ijodi — harbiy raqs, marvaridlar qoʻshiqlari va boshqalar saqlanadi. Neft sanoatining rivojlanishi tufayli anʼanaviy madaniyat tez yoʻqolib bormoqda. Bahraynliklar asosan shaharlarda yashaydi va hayot darajasi yuqori.[5]
Bahraynliklar hayotiga qabila jamiyati anʼanalari va islom diniy meʼyorlari kuchli taʼsir koʻrsatadi. „Mujohid“ yoki „harakat“ atamasi axloqiy va diniy o‘z-o‘zini takomillashtirish jarayonini bildirdi. Bu tushuncha odatda islom dini normalariga rioya qilish, ota-ona va keksalarni hurmat qilish, yaqin qarindoshlar va jamiyatning boshqa aʼzolariga yordam berishni o‘z ichiga oladi. Boshqa islomiy mamlakatlarda boʻlgani kabi, Bahraynda ham choʻchqa goʻshtini isteʼmol qilish va spirtli ichimliklar ichish taqiqlangan. Chekish, garchi qarshi boʻlsa ham, taqiqlangan emas.
Islom anʼanalariga ko‘ra, mahalliy ayollar jamoat kiyimi uchun boshdan-oyoqgacha va qo‘llarini yopuvchi kiyim kiyishni afzal ko‘rishadi. Kiyim uzun koʻylak, sharvar, sandal va sovuq havoda jun ustki kiyimdan iborat. Bosh kiyim sifatida erkaklar qizil yoki oq sharf yoki oq shlyapadan foydalanadilar. Ayollar kostyumlari naqshli tikuv yoki rangli iplar bilan tikilgan. Asosiy taomlar bugʻdoy yoki arpa unidan tayyorlangan non, sut mahsulotlari, sabzavotlar, mevalar, baliqli palov (baʼzan goʻshtli) va achchiq ziravorlardir .
Toʻylar juda muhim bayram tadbirlarini. Bu qishloqning barcha aholisi qishloq toʻylarida yigʻiladi, hatto qoʻshnilardan ham mehmonlar taklif qilinadi. Shahar odatda 500-600 mehmonni taklif qiladi. Anʼanaga koʻra, bayram erkaklar va ayollar uchun stollarga bo'linadi. Toʻy uch kun davom etishi mumkin, shu jumladan diniy marosim va oila va doʻstlar uchun katta bayrami. Ayollar oʻzlarining tadbirlarini tashkil qiladilar, u yerda ular kelinning qoʻllari va oyoqlarini xina bilan bezashadi, kiyim tanlashadi yoki stolni bezashadi. Turmushga chiqqandan keyin qiz odatda erining familiyasini olmaydi.[6]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya https://bigenc.ru/ethnology/text/1857481 (Wayback Machine saytida 2022-06-16 sanasida arxivlangan)
- ↑ Natsionalnie traditsii Baxreyna, privichki i osobennosti mestnix jiteley https://www.orangesmile.com/destinations/bahrain/traditions.htm
- ↑ Lyubov Zaxarova Istoriya Baxreyna https://travelask.ru/bahrain/istoriya-bahreyna
- ↑ Slovari i ensiklopedi na Akademike https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1282654
- ↑ Әlem xaliqtariniң ensiklopediyasi. Baxreyndіkter
- ↑ Obichai i traditsii Baxreyna https://guide.travel.ru/bahrain/people/traditions/