Az-Zabadoniy
Az-Zabadoniy | |
|---|---|
 | |
| 33°43′29″N 36°6′1″E / 33.72472°N 36.10028°E G OKoordinatalari: 33°43′29″N 36°6′1″E / 33.72472°N 36.10028°E G O | |
|
|
Az-Zabadoniy (arabcha: الزبداني) Suriyaning janubi-gʻarbiy, Rif Dimashq gubernatorligidagi shahar va mashhur tepalik stantsiyasi boʻlib, Livan bilan chegaraga yaqin. U baland tog'lar bilan o'ralgan yashil vodiyning markazida, taxminan 1100 m balandlikda joylashgan.
Uning tarixi eng qadimgi poytaxt Damashq bilan bog'liq. U Damashqni Bayrut bilan bog'laydigan xalqaro yo'lning o'ng tomonida, Damashq va Baʼlabak o'rtasidagi masofaning o'rtasida, Suriya togʻ tizmasidagi togʻ vodiysida joylashgan bo'lib, u dengiz sathidan 1150 metrdan 1250 metrgacha ko'tariladi. Az-Zabadoniy yarim qurg'oqchil va yarim nam mintaqada joylashgan bo'lib, yiliga o'rtacha yog'ingarchilik 500 mm. U ikkita togʻ tizmasi bilan chegaradosh, gʻarbda Senir tog'i va sharqda Jabal ash-Shaqif togʻi va uning o'rtasida az-Zabadoniy tekisligini tashkil etuvchi yashil gilam bor.
Suriya Markaziy Statistika Byurosi (CBS) ma'lumotlariga ko'ra, 2004-yilgi aholini ro'yxatga olishda Al-Zabadoniyda 26,285 aholi bor edi.
Tashqi koʻrinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Damashq bilan solishtirganda, Az-Zabadoniyda ob-havo yozda yumshoqroq bo'ladi, taxminan 5-8 daraja pastroq, lekin dekabrdan fevral oyining oxirigacha ko'p qor yog`adi, sovuq bo'ladi va harorat -10 darajaga tushadi.
Yumshoq yozgi ob-havo, go'zal manzaralar bilan birga, fransuz mustamlaka hukmdorlarini shaharni an'anaviy yozgi kurort va tepalik stantsiyasi sifatida rivojlantirishga olib keldi va shaharni sayyohlar uchun ham, tekislikdagi Suriya shaharlaridan kelgan mehmonlar uchun ham mashhur kurortga aylantirdi. Ayniqsa, Damashq yaqinidan va Arabiston yarim orolidan kelgan o'n minglab mehmonlar uchun. Az-Zabadoniyga qaraganda balandroq mintaqa uning qo'shnisi Bloudan, shuningdek, minglab sayyohlar uchun kurort ham hisoblanadi. Bloudan dengiz sathidan 1500 metr baland.
Az-Zabadoniyda asosan sunniylar bo'lib, o'z cherkovi va monastiriga ega bo'lgan xristianlarning katta qismi yashaydi. Suriyadagi fuqarolar urushi oldidan Az-Zabadoniy tez o'sib bordi va Damashq bilan yaxshi aloqa oʻrnatdi. Urush infratuzilma va mulkning jiddiy vayron bo'lishiga olib keldi va qayta qurish davom etdi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
,_Syria-LCCN2001699274.jpg)
1838-yilda aholisi musulmon va yunon pravoslavlari ekanligi qayd etilgan[1].
Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Az-Zabadoniy issiq-yoz Oʻrta yer dengizi iqlimiga ega (Köppen iqlim tasnifi : Csa). Qishda yozga qaraganda ko'proq yog'ingarchilik bo'ladi. Al-Zabadoniyda oʻrtacha yillik harorat 14.1 °C (57.4 °F). Yillik yog`ingarchilik o`rtacha 510 mm.
Suriya fuqarolar urushi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Az-Zabadoniy Suriya hukumati Livan chegarasida joylashgani uchun muhim ahamiyatga ega. Bu Eron uchun ham strategik ahamiyatga ega, chunki 2011-yilning iyun oyidan boshlab u Islom inqilobi qo'riqchilari korpusining Hizbullohni ta'minlovchi logistika markazi bo'lib xizmat qilgan[2].
2012-yilning 18-yanvarida Az-Zabadoniy 11 kun davom etgan qonli jangdan so‘ng Ozod Suriya armiyasi (FSA) qo‘liga o‘tgan birinchi shahar bo‘ldi[3]. Suriya armiyasi 11-fevralgacha shahar ustidan nazoratni tikladi.
2012-yil iyul oyining oxiriga kelib Az-Zabadoniy Hizbulloh va Eron gvardiyasi uchun harbiy bazaga aylandi[4]. Avgust oyida mahalliy jangchilar Zabadoniyning 70 foizini qaytarib olishdi, faqat bir nechta izolyatsiya qilingan armiya nazorat punktlari qolgan[5]. 2014-yil 28-fevralda hukumat va isyonchilar oʻrtasida sulh tuzildi[6]. Keyinroq sulh buzilgani va isyonchilar hukumat nazorat punktlariga hujum qilgani, hukumat shaharni qamal qilib, o‘qqa tutgani haqida xabar berilgan edi.[7] 2014-yil 26-aprelda isyonchilar hukumat qoʻshinlari bilan shiddatli janglardan soʻng taslim boʻldilar, Livan chegarasidagi soʻnggi tayanch nuqtalarini[8] yoʻqotdilar, faqat bir necha oydan soʻng shahar ustidan nazoratni to`liq qoʻlga kiritdilar. Suriya armiyasi va Hizbulloh tomonidan kengaytirilgan qamaldan so‘ng, nihoyat, 2015-yil sentyabrida BMT vositachiligida kelishuv imzolandi, unga ko‘ra shahar isyonchilar tomonidan ketma-ket evakuatsiya qilindi va 2017-yil 19-aprelda nazorat Suriya hukumatiga qaytarildi[9].
Shaharni birlashtirilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Robinson and Smith, 1841, vol 3, 2nd appendix, p. 146
- ↑ Holliday, Joseph (2012-yil mart), Syria's Armed Opposition (PDF), Middle East Security Report 3, Institute for the Study of War, 25-bet, 12 May 2012da asl nusxadan (PDF) arxivlandi, qaraldi: 9-iyul 2012-yil
{{citation}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|date=(yordam) - ↑ Fahim, Kareem. „In Syrian city, a calm that few expect to last“. The New York Times (21-yanvar 2012-yil). Qaraldi: 22-yanvar 2012-yil.
- ↑ „Iran's Hizbullah sends more troops to help Assad storm Aleppo, fight Sunnis“. World Tribune (29-iyul 2012-yil). Qaraldi: 27-noyabr 2012-yil.
- ↑ „On the ground in Zabadani, a Syrian town in revolt“. The Nation (13-avgust 2012-yil). Qaraldi: 29-avgust 2013-yil.
- ↑ „هدوء حذر تشهده الزبداني وأنباء عن هدنة بين الحر وقوات النظام“.
- ↑ Blanford, Nicholas. „Town by town, Assad regime retakes southwestern Syria“. The Christian Science Monitor. Yahoo!. 9-aprel 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-aprel 2014-yil.
- ↑ „Syria rebels surrender in border town“. Al Jazeera. Qaraldi: 25-oktabr 2014-yil.
- ↑ „ZABADANI: THE LAST REBELS LEAVE“. Euronews (19-aprel 2017-yil).
- ↑ „اتفاق توءمة بين مدينة نوين كيرشين الألمانية والزبداني Twinning agreement between the city of Nguyen Kirchen German and Zabadani“. The New Alphabet/SANA. 7-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2009-yil.
Qo'shimcha adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Robinson, E.; Smith, E (1841). Biblical Researchers in Palestine, Mount Sinai and Arabia Petraea: A Journal of Travels in the year 1838. Vol. 3. Boston Crocker&Brewster.