Ayşen Gürcan
| Ayşen Gürcan | |
|---|---|
|
Mansab davri 2015- yil 28-Avgust – 2015-yil 17-Noyabr | |
| Vorisi | Ayşenur İslam |
| Avvalgisi | Sema Ramazanoğlu |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
1963 Burdur, Turkiya |
| Millati |
 Turkiya |
| Alma mater | Anadolu Universiteti |
| Kasbi | Akademik, davlat xizmatchisi |
| Kabinet | Oila va ijtimoiy siyosat vaziri |
| Qoʻmitalar | Adolat va taraqqiyot partiyasi |
Ayşen Gürcan(1963-yilda tugʻilgan) – turkiyalik akademik va byurokrat, 2015-yilning 28-avgustidan 17-noyabriga qadar Bosh vazir Ahmet Davutoğlu tomonidan tuzilgan muvaqqat saylov hukumatida Oila va ijtimoiy siyosat vaziri lavozimida ishlagan. U Turkiyadagi birinchi ro'mol oʻragan hukumat vaziri.
Adolat va taraqqiyot partiyasi aʼzosi, 2023-ilgi parlament saylovida Turkiya Buyuk Millat Majlisiga Eskişehirdan saylangan[1].
Hayotining ilk damlari va faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ayşen Gürcan 1963-ilda Burdurda tugʻilgan va boshlangʻich va oʻrta maktabni shu yerda tugatgan.
Akademik martabasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1986-yilda Gürcan Anadolu universitetining aloqa fanlari fakultetini tamomlagan. 1987-1989-yillar oraligʻida u taʼlim aloqalari va rejalashtirish mavzusida magistrlik darajasida ishlagan. U taʼlim texnologiyasi mavzusida doktorlik darajasini oldi[2]. 1990-2005-yillarda Anadolu universiteti taʼlim fakultetida tadqiqotchi, oʻqituvchi va xodim boʻlgan. U taʼlim fanlari, oʻqitish va oʻqitish, taʼlim kommunikatsiyalari, texno-psixologiya va oilaviy taʼlim boʻyicha koʻplab asarlari chop etilgan. Hozirda Istanbul savdo universiteti professor-oʻqituvchilari aʼzosi[3].
Byurokratik martabasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2006-yildan 2011-yilgacha Gürcan Turkiya Bosh Vazirligida Oila va Ijtimoiy Tadqiqotlar Bosh direktori lavozimida ishlagan. 2011-2013-yillarda u Oila va ijtimoiy siyosat vazirligida maslahatchi lavozimida ishlagan[4].
Oila va ijtimoiy siyosat vaziri[tahrir | manbasini tahrirlash]
2015-yil iyun oyida oʻtkazilgan umumiy saylovda parlament osilganidan soʻng, muvaffaqiyatsiz koalitsiya muzokaralari AKP lideri Ahmet Davutoʻgʻli berilgan konstitutsiyada belgilangan 45 kun ichida hukumatni tuza olmagan taqdirda Prezident Recep Tayyip Erdoğanning muddatidan oldin saylov oʻtkazishi mumkinmi degan taxminlar paydo boʻldi. Turkiya Konstitutsiyasining 114-moddasida talab qilinganidek, Prezident tomonidan navbatdan tashqari umumiy saylov chaqirilishi parlamentdagi barcha partiyalarga necha deputatga koʻra maʼlum miqdordagi vazirlar tayinlangan muvaqqat saylov hukumati tuzilishini taqozo etadi. Agar partiya muvaqqat vazirlar mahkamasiga vazirlarni yuborishdan bosh tortsa, ularning oʻrnini mustaqillar egallashi kerak.
Erdoğan 2015-yilning avgust oyi oxirida noyabrida yangi umumiy saylov oʻtkazishga chaqirdi va Davutoğlu muvaqqat hukumatni tuzish vazifasini oldi. Asosiy muxolifatdagi Jumhuriyat Xalq partiyasi (CHP) va Millatchi Harakat partiyasi (MHP) vazirlar mahkamasiga vazirlar yuborishdan bosh tortgani sababli, ikki partiya huquqqa ega boʻlgan 8 ta vazirlik mustaqillarga boʻshatilgan edi. Natijada Gürcan mustaqil oila va ijtimoiy siyosat vaziri etib tayinlandi.
Gürcan muvaqqat saylov kabinetidagi yagona ayol va Turkiyada hijob oʻragan birinchi hukumat vaziri boʻldi.[5]. Bu tayinlanish Turkiyaning sodiq dunyoviy siyosiy anʼanalari tufayli muhim deb hisoblangan, chunki u yaqin vaqtgacha deputatlar va davlat xizmatchilarining roʻmoldan foydalanishini taqiqlab kelgan[6]. Davutoğlu muvaqqat hukumat tuzilayotgan paytda xorijda boʻlgani uchun uni vazirlikka taklif qilish uchun 8 marta telefon qilishiga toʻgʻri kelgani daʼvo qilingan[7].
'Börek' bahsi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gürcan oʻzining Twitter sahifasida bir nechta bahsli tvitlar orasida musulmon oila ayollari börek tayyorlashni bilmasa, bu oila parchalanib ketishini aytdi. Bu tvit Turkiyada ayollar huquqlari va mustaqilligini kamsituvchi xabarni koʻrsatgani uchun tortishuvlarga sabab boʻldi. Bayonot haqida soʻralganda, Gürcan oʻzini bunday daʼvo qilganini „oʻylamaganini“ va „doʻstlari tekshirayotganini“ iddao qilib, yanada koʻproq tanqidlarga sabab boʻldi[8]. Keyingi matbuot bayonotida undan yangi Oila va ijtimoiy siyosat vaziri sifatida nima bilan shugʻullanayotgani haqida soʻralganda, u "hozircha men börek qilyapman"[9] deb hazil qildi. Hukumatparast gazetalar, lekin muxolifat tarafdori ommaviy axborot vositalari tomonidan uning eski munozarali sharhlarini yoʻq qilishga urinish sifatida tanqid qilindi[10][11].
Kotib oʻrinbosari bilan polemik[tahrir | manbasini tahrirlash]
2015-yil sentabr oyida Gürcan Oila va ijtimoiy siyosat vazirligi maslahatchisi Nesrin Çelik ustidan Turkiya prezidentiga shikoyat yozgani xabar qilingan edi. Ikki ayol oʻrtasidagi institutsional kelishmovchiliklar tufayli kelib chiqqan shikoyat, Çelikning Prezident Rajab Toyyib Erdoʻgʻanga yaqinligi bilan mashhur boʻlgani uchun bir qancha sharhlovchilar tomonidan shubha bilan qaraldi. Gürcanning shikoyatiga bergan javobida Prezidentlik tomonidan lavozimiga bor-yoʻgʻi 2 oy qolgani va bu kabi masalalarga aralashmasligi kerakligi aytildi. Sobiq ichki ishlar vaziri Efkan Ala ham Çelikni qoʻllab-quvvatlab chiqdi[12].
Munozara[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gürcanning vazir etib tayinlanishi tvitterdagi sahifasida diniy taʼlim, islomiy jazo va Iroq Shom Islom Davlati (IShID) haqidagi fikrlari tufayli bahsli edi. 2014-yilda u tvitterda taʼlim diniy yoki axloqiy farovonlikka hissa qoʻshmasa, hech qanday foyda keltirmasligini aytdi. 2015-yil fevral oyida u qasos olishning islomiy shakli, yaʼni Qisas (koʻzga koʻz) foydasiga koʻplab tvitlar yozdi. Koʻp hollarda va 2014-yilgi prezidentlik saylovlaridan soʻng u Tvitterda AKP asoschisi Rajab Toyyib Erdoʻgʻanni qoʻllab-quvvatlash va hayratda qoldirdi, natijada uning muvaqqat saylov kabinetidagi de-fakto „mustaqil“ maqomi koʻrib chiqildi. Iroq va Suriyadagi IShID terror tashkilotining shafqatsizligini aks ettiruvchi boshlar kesilgan videolar va suratlarga javoban Gürcan Twitter sahifasida bunday tasvirlarni hech kim jiddiy qabul qilmasligini, „Gʻarb buni xohlayotgani uchun“ deb yozdi. Gürcan vazir boʻlganidan keyin Twitter akkauntini oʻchirib tashladi[13].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „AK Parti'li Gürcan, Eskişehir'de Eğitim Bir-Sen'in ödül törenine katıldı“ (tr). ABC Haber (2023-yil 26-may). Qaraldi: 2023-yil 6-iyun.
- ↑ „Ayşen Gürcan Kabinenin İlk Başörtülü Bakanı Oldu“ (2015-yil 28-avgust).
- ↑ „TÜBİS - Ticaret Üniversitesi Bilgi Yönetim Sistemi“.
- ↑ „Prof. Dr. Ayşen Gürcan Türkiye'nin ilk başörtülü bakanı oldu“.
- ↑ „Yeni kabinenin ilk başörtülü bakanı: Ayşen Gürcan“.
- ↑ „İlk 'Seçim Hükümeti' Kuruldu İlklerle Kuruldu“.
- ↑ „Davutoğlu'nun 8 kez aradığı bakan“ (2015-yil 28-avgust).
- ↑ „Ayşen Gürcan: Bu sıralar börek açıyorum!“.
- ↑ „'Bu sıralar ben börek açıyorum'“.
- ↑ „Bakan Gürcan'ın esprisi gündemi salladı“.
- ↑ „Ayşen Gürcan: 'Bu sıralar ben börek açıyorum' | CHP Gündemi“. 2015-yil 1-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 28-sentyabr.
- ↑ „Kadın Bakan baltayı taşa vurdu“.
- ↑ „Gürcan Twitter hesabını kapattı“.