Avstraliya — Urugvay munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Avstraliya va Urugvay davlatlarining xaritada joylashuvi. Yashil rangda Urugvay, sariq rangda Avstraliya koʻrsatilgan.

Avstraliya va Urugvay oʻrtasida 1923-yildan konsullik, 1948-yildan esa diplomatik aloqalar mavjud. Avstraliya Urugvayda Buenos-Ayresdagi (Argentina) elchixonasi va Montevideodagi faxriy konsullik orqali taqdim etiladi[1]. Urugvayning Kanberrada elchixonasi[2] Sidneyda bosh konsulligi va barcha shtat poytaxtlarida faxriy konsulliklari bor[3].

2023-yilda Avstraliya va Urugvay konsullik munosabatlarining 100 yilligini va diplomatik munosabatlarning 75 yilligini nishonlaydi.

Tariflar va savdo boʻyicha Bosh kelishuv, Jahon savdo tashkiloti va Cairns guruhini tuzishda mamlakatlar iqtisodiy hamkorlik tarixiga ega. Mamlakatlar, shuningdek, Antarktika shartnomasi tizimi va Dengiz tirik resurslarini saqlash boʻyicha konvensiya doirasida Antarktika fanlari va tabiatni muhofaza qilish boʻyicha hamkorlik qiladi. Mamlakatlarning qishloq xoʻjaligi sohasida ilmiy-tadqiqot va ishlanmalar sohasidagi hamkorligi eksportga yoʻnaltirilgan qishloq xoʻjaligi mahsulotlariga qaratilgan.

Rasmiy munosabatlardan oldin hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

XX asr boshidan Avstraliya va Urugvay qishloq xoʻjaligini yaxshilash uchun hamkorlik qildilar. 1912-yilda Montevideo universitetining qishloq xoʻjaligi muhandislari guruhi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari boʻyicha bilim almashish uchun Avstraliya qishloq xoʻjaligi departamenti vakillari tomonidan qabul qilingan[4]. Avstraliya va Urugvay 1930-yillarda Urugvayning Sidney konsulligi orqali ob-havo haqida maʼlumot almashgan[5]. 1947-yilda mamlakatlar hukumatlari Avstraliya merinos qoʻylarini Urugvayga eksport qilish boʻyicha muzokaralar oʻtkazganlar[6]. 1955-yilda Avstraliya Urugvayning Sidney konsulligiga qoʻylarning salomatligi haqida texnik filmlarni sovgʻa qildi[7]. 1956-yilda Urugvay Avstraliya merinoslarini import qilgan Janubiy Amerikadagi birinchi davlat boʻldi[8].

1960—1970-yillarda Urugvayda iqtisodiy oʻsishning turgʻunligi yuqori maʼlumotli aholi uchun imkoniyatlarni qisqartirib, malakali muhojirlarning chiqib ketishiga olib keldi. Muhojirlarning Avstraliyaga ketishi ikki mamlakat oʻrtasidagi aloqalarni yanada mustahkamlandi. Urugvaylik ishchilarni yollashga qaratilgan avstraliyalik rasmiy dastur tomonidan ragʻbatlantirilgan koʻplab urugvayliklar Avstraliyaga joylashish uchun kelishgan[9]. 2021-yilgi avstraliyalik aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Avstraliyada 9,205 urugvaylik yashagan, 30 yil avval qayd etilgan natija 9,690 edi. Natija Avstraliyadagi urugvaylik aholi barqaror holatdaligini koʻrsatmoqda[10].

Konsullik munosabatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstraliya va Urugvay oʻrtasidagi konsullik aloqalari 1923-yil 20-sentyabrda oʻrnatilgan. Oʻsha yilning avgust oyida Urugvay tashqi ishlar vaziri Londondagi koloniyalar boʻyicha Davlat kotibiga Urugvayning Sidneydagi faxriy konsulini tayinlash uchun ariza berdi[11]. Oʻsha yilning sentyabr oyida Avstraliya general-gubernatori Norman Charlz Nelsonni Sidneydagi faxriy konsul sifatida tan oldi va Urugvay bilan rasman konsullik aloqalarini oʻrnatdi[12].

Urugvayning birinchi konsulligi 1924-yil 15-martda Sidneyda Norman Charlz Nelson qirol imzosi bilan konsul sifatida faoliyat yuritish huquqini beruvchi hujjatni olganida ochilgan[13].

Urugvayning ikkinchi konsulligi 1947-yil 4-martda Melburnda ochildi, unga konsul Gerbert Persi Ogilvi rahbarlik qildi[14].

Hozirda Urugvayning Sidneyda Bosh konsulligi va Avstraliya boʻylab 5 ta faxriy konsullari (Melburn, Brisben, Adelaida, Pert va Xobartda) mavjud.

Diplomatik munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstraliya va Urugvay oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar 1948-yil 15-dekabrda ikki hukumat oʻrtasida diplomatik notalar almashish orqali oʻrnatilgan.

Urugvay 1958-yil 15-mayda Kanberrada oʻzining birinchi diplomatik vakolatxonasini — Urugvayning delegatsiyasini tashkil qildi[15]. Delegatsiya — bu mansab vakolati emas, balki doimiy vazir boshchiligidagi past darajadagi diplomatik missiya boʻlib, oʻsha paytdagi diplomatik missiyaning eng keng tarqalgan shakli edi. Oʻsha davrda Urugvayning Sidneydagi Bosh konsuli boʻlgan Vashington Rios Kanberradagi vakolatxonaning vaqtincha ishonchli vakili etib tayinlangan edi.

1968-yil 28-iyunda Urugvay oʻzining Kanberradagi diplomatik vakolatxonasi darajasini elchixona darajasiga koʻtardi (diplomatik vakolatxonaning eng yuqori darajasi)[16]. Toʻrt yil oldin, Urugvay hukumati Avstraliya ham Montevideodagi missiyasini elchixona darajasiga koʻtarish amalga oshishi bilan Kanberradagi diplomatik vakolatxonasi darajasini oshirish istagini bildirgan edi[17]. Biroq, Avstraliya 1968-yilda Montevideo missiyasi darajasini koʻtarmadi. Oʻsha yilning iyul oyida Avstraliyaning Argentinadagi elchisi Urugvayda norezident akkreditatsiyasiga ega boʻlib, Avstraliyaning Buenos-Ayresdagi elchixonasiga Urugvay bilan diplomatik munosabatlarni boshqarish imkonini berdi[18].

Iqtisodiy aloqalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstraliya va Urugvay xalqaro qishloq xoʻjaligi savdosida subsidiyalar va tariflarni kamaytirish va bekor qilish tarafdori. Mamlakatlar oʻzaro munosabatlari davomida bu borada doʻstona hamkorlik qilib kelgan va bir qancha xalqaro iqtisodiy institutlarning barpo etilishida muhim rol oʻynagan. Tariflar va savdo boʻyicha Bosh kelishuvni (GATT) yaratishda ikkala davlat ham muhim rol oʻynaydi. GATT muzokaralarining Urugvay tomoni Jahon Savdo Tashkilotiga aʼzo boʻlish uchun mas’ul edi. Keyinroq Avstraliya va Urugvay Cairns guruhiga asos solishdi. 1970-yilda Urugvay Avstraliya, Yangi Zelandiya va Janubiy Afrika taʼsischilaridan tashkil topgan Xalqaro jun savdosiga qoʻshildi[19].

1988-yildan beri Avstraliyaga Urugvay tovarlari eksportining oylik qiymati (million Avstraliya dollari hisobida)[20].

2015-yilda umumiy oʻzaro tovar ayirboshlash hajmi 29,6 million Avstraliya dollarini tashkil etdi va Urugvay Avstraliyaning savdo hamkori sifatida 109-oʻrinni egalladi[21].

1990-yillarning oxirida Urugvaydan Avstraliyaga asosiy eksport teri, moʻynali kiyimlar, marvarid va qimmatbaho toshlar hamda charm buyumlar edi. Oʻsha davrda Avstraliya Urugvayga asosan jun, temir, poʻlat va mol goʻshti eksport qilgan[22]. 2010-yilda Urugvay chorvasining sezilarli pasayishdan keyin qoʻychilik sanoatini jonlantirish uchun Merinos urugʻi va embrionlarini import qilish imkoniyatini oʻrganib chiqdi[23].

Avstraliyaning Urugvaydagi sarmoyasi konchilik, qishloq xoʻjaligi va koʻngilochar sohaga qaratilgan boʻlib, daromadlarni vatanga qaytarishda toʻsiq yoʻqligidan foyda koʻradi[24].

Evkaliptlar vatani Avstraliya boʻlsa-da, ular Urugvay oʻrmon xoʻjaligining 80 foizini tashkil qiladi[25].

1988-yildan beri Avstraliya tovarlarining Urugvayga eksportining oylik qiymati (million Avstraliya dollari hisobida)[26].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Australian Honorary Consulate in Montevideo
  2. ↑ Embassy of Uruguay in Canberra
  3. ↑ „Foreign embassies and consulates in Australia - Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade“. 2017-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-yanvar 2017-yil.
  4. ↑ The Argus. „Embassy from Uruguay – Victorian Fruit-Growing“. The Argus (22-feb 1912-yil). Qaraldi: 26-oct 2022-yil.
  5. ↑ Correspondence between Department of External Affairs, Canberra and Consulate of Uruguay, Sydney (Sep-Nov 1932) National Archives of Australia, File A981 CONS 441.
  6. ↑ Department of External Affairs, Memorandum from the to the Australian Legation, Rio de Janeiro (27 Oct 1947) National Archives of Australia, File A1068 A47/20/3.
  7. ↑ Balonne Beacon. „Gift of Films on Sheep to Uruguay“. Balonne Beacon (24-feb 1955-yil). Qaraldi: 26-oct 2022-yil.
  8. ↑ The Beverley Times. „Australian Sheep Off to Uruguay“. The Beverley Times (8-mar 1856-yil). Qaraldi: 26-oct 2022-yil.
  9. ↑ Pellegrino, Adela and Vigorito, Andrea (2005) ʻEmigration and Economic Crisis: Recent Evidence from Uruguay’, Migraciones internacionales Vol.3 No.1 (Jan/Jun 2005) https://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1665-89062005000100003
  10. ↑ Australian Bureau of Statistics (2022) ʻCultural diversity: Census’, Australian Bureau of Statistics (28 Jun 2022) https://www.abs.gov.au/statistics/people/people-and-communities/cultural-diversity-census/2021
  11. ↑ Governor-General, Letter to the Governor of New South Wales (1 Aug 1923) National Archives of Australia, File A11804 1924-404.
  12. ↑ Governor-General, Letter to the Secretary of State for the Colonies (1 Oct 1923) National Archives of Australia, File A11804 1924-404.
  13. ↑ Governor-General, Letter to Downing Street (19 Apr 1924) National Archives of Australia, File A11804 1924-404.
  14. ↑ Premier’s Department, Letter (28 Apr 1947) National Archives of Australia, File A1067 IC46/15/34/1.
  15. ↑ Uruguayan Minister of External Affairs, Letter via Legation of Uruguay, Canberra (10 Feb 1958) National Archives of Australia, File A1838 1602/18.
  16. ↑ Department of External Affairs, Letter to the Legation of Uruguay, Canberra (28 Jun 1968) National Archives of Australia, File A1838 1602/18; Prime Minister’s Department, Cablegram to Australian Embassy, Buenos Aires (28 June 1968) National Archives of Australia, File A1838 1602/18.
  17. ↑ Memorandum from Legation of Uruguay, Canberra (25 Nov 1964) National Archives of Australia, File A1838 1602/18.
  18. ↑ Department of Foreign Affairs and Trade (2021) ʻUruguay country brief — bilateral fact sheetʼ, Department of Foreign Affairs and Trade (Oct 2021) https://www.dfat.gov.au/sites/default/files/uruguay-country-brief.pdf
  19. ↑ Roche, Julian. The international wool trade. Cambridge, England: Woodhead Pub. Ltd., 1995 — 176 bet. ISBN 1855731916. 
  20. ↑ Australian Bureau of Statistics, 2012, International Merchandise Imports, Australia, 'Table 2. Country and Country Groups, Customs Valueʼ, time series spreadsheet, cat. no. 5439.0, viewed 19 December 2012
  21. ↑ http://dfat.gov.au/trade/resources/Documents/urug.pdf [formatsiz URL PDF]
  22. ↑ Joint Standing Committee on Foreign Affairs, Defence and Trade „8. Uruguay“,. Inquiry into Australia's Trade and Investment Relationship with South America. Parliament of Australia, 1999 — 144–145 bet. 
  23. ↑ McNaughton, Rowena. „Merino semen for Uruguay“. Stock and Land (1-fevral 2010-yil). 19-fevral 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-yanvar 2013-yil.
  24. ↑ Joint Standing Committee on Foreign Affairs, Defence and Trade „8. Uruguay“,. Inquiry into Australia's Trade and Investment Relationship with South America. Parliament of Australia, 1999 — 144–145 bet. Joint Standing Committee on Foreign Affairs, Defence and Trade (1999). „8. Uruguay“. Inquiry into Australiaʼs Trade and Investment Relationship with South America (PDF). Parliament of Australia. pp. 144-145.
  25. ↑ Joint Standing Committee on Foreign Affairs, Defence and Trade „8. Uruguay“,. Inquiry into Australia's Trade and Investment Relationship with South America. Parliament of Australia, 1999 — 144–145 bet. Joint Standing Committee on Foreign Affairs, Defence and Trade (1999). „8. Uruguay“. Inquiry into Australiaʼs Trade and Investment Relationship with South America (PDF). Parliament of Australia. pp. 144-145.
  26. ↑ Australian Bureau of Statistics, 2012, International Trade in Goods and Services, Australia, 'Table 14a. Merchandise Exports, Country and Country Groups, FOB Valueʼ, time series spreadsheet, cat. no. 5368.0, viewed 9 January 2013

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Avstraliya_—_Urugvay_munosabatlari&oldid=4176165" dan olindi