Andrey Borzenko
Andrey Andreyevich Borzenko (1920-yil 4-dekabr, Toshkent , SSSR — 1993-yil 21-fevral, Toshkent , Oʻzbekiston) — sovet bokschisi, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan murabbiy, sport ustasi, hakam, boks boʻyicha ogʻir vazn toifasida ikki karra Oʻzbekiston SSR chempioni (1938, 1939) [1][2]. .
Georgiy Sviridovning „Ring za kolyuchey provolokoy“ („Ринг за колючей проволокой“) romani qahramonining prototipi [3].
Andrey Andreyevich Borzenko 1920-yilda Toshkentda tug‘ilgan.
1930-yillarning o‘rtalarida Sidney Jekson bo‘limida boks bilan shug‘ullana boshlagan. Ikki marta 1938-va 1939-yillarda boks bo‘yicha og‘ir vazn toifasida O‘zbekiston SSR chempionligini qo‘lga kiritgan.
1941-yil 24-sentyabrda Qizil Armiyaning artilleriya boʻlinmasida Qizil Armiya askari unvoni ostida harbiy xizmatga chaqirilgan. Harbiy harakatlarda qatnashib ikki marta yaralangan. 1941-yilda Sovet qo‘shinlari Dnepr bo‘ylab chekinishi paytida asir olingan.
Andrey Andreyevich Borzenko dastlab Drezden yaqinidagi harbiy asirlar lagerida saqlangan. Ikki marta qochishga uringanidan keyin Buxenvald lageriga yuborilgan.
Yangi kelgan mahbuslar orasidan Buxenvald havaskorlar ringiga sportchilarni tanlagan nemis ofitseri, Borzenkoning sportdagi o‘tmishi haqida bilib qolib, uni lager xodimlarining ko‘nglini olishi uchun ko‘rgazmali boks janglarida qatnashishga majbur qiladi. Borzenko 1945-yil 11-aprelda ozodlikka chiqishiga qadar Buxenvaldda 80 dan ortiq jang o‘tkazgan va ularning barchasida g‘alaba qozongan.
Farzandining so‘zlariga ko‘ra, Borzenko ozodlikka chiqqanidan keyin bir muddat „Smersh“da xizmat qilgan.
Ulug‘ Vatan urushidan keyin Toshkentga qaytib kelgan va Toshkent tibbiyot institutini tamomlab, jarrohlik kasbini egallagan. Toshkent shahridagi 6-sonli shahar klinik shifoxonasida ishlagan.
Oilali, ikki nafar farzandi- o‘g‘li Andrey va Olga ismli qizi bor.
Andrey Andreyevich Borzenko 1993-yilda vafot etgan. Toshkentdagi Botkin qabristoniga dafn etilgan.
Madaniyat izidan[tahrir | manbasini tahrirlash]
Borzenko uzoq vaqt Buxenvald kontslagerida bo‘lgani haqida gapirmagan. Biroq, 1947-yildan beri Borzenko bilan shaxsan tanish bo‘lgan yozuvchi va SSSR boks federatsiyasining birinchi rahbari Georgiy Sviridov uni hayotiy hikoyasini nashr etirishga ko‘ndiradi. „Ring za kolyuchey provolokoy“ („Ринг за колючей проволокой“) (1960) kitobida Sviridov o‘z asarida Buxenvald yer ostida antifashistik harakatlarning faol ishtirokchisi, himoyasiz o‘rtoqlarini kaltaklanishini to‘xtatish va yer osti qurollarini yig‘ish hamda sinovdan o‘tkazishga imkon berish uchun ringga kirishga majbur bo‘lgan Andrey Borzenkoning (kitob matnida Burzenko deb keltiriladi) qahramonlik qiyofasini yozgan.
2022-yilda „Borzenko: Tikanli sim ortidagi halqa“(„Борзенко: Ринг за колючей проволокой“) hujjatli filmi namoyish etilgan (rejissyor Aleksey Degtyaryov va Yelena Moshtal-Geladze. Muallif nomidan matnni Sergey Garmash o‘qigan. Badiiy sahnalardagi rollarni Ivan Fominov va Sergey Rublyovlar ijro etishgan).
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „История советского боксёра Борзенко, оставшегося непобеждённым в концлагере — Рамблер/спорт“. 2020-yil 1-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 21-oktyabr.
- ↑ „Портал о Фронтовиках“. 2020-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 21-oktyabr.
- ↑ „Бой за жизнь в концлагере Бухенвальд: узбекский боксер-заключенный против боксера-эсэсовца — Новости Узбекистана сегодня: nuz.uz“. 2019-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 21-oktyabr.