Abu al-Futuh al-Hasan ibn Jaʼfar
Abu al-Futuh al-Hasan ibn Jaʼfar (arabcha: أبو الفتوح الحسن بن جعفر) – 995–994-yildan 1010-yilga qadar Makka sharifi boʻlgan. 1010-yilda Falastindagi Fotimiylar xalifaligiga qarshi koʻtarilgan qoʻzgʻolonda xalifaga qarshi chiqqan deya eʼlon qilingan.
Abu al-Futuh hijriy 384-yil (milodiy 994–995) akasi Isodan keyin Makka amiri etib tayinlangan[1]. Taxminan 968-yilda Makkaga hukmronlik qilishga kelgan Jaʼfariylar sulolasining aʼzosi boʻlgan[2]. Oilasi Fotimiylar xalifaligi hukmronligini tan olgan boʻlishi mumkin[2].
1010-yilning iyul oyida Jarrohiy boshchiligidagi Badaviylar Falastindagi Fotimiylar hukmronligiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtarganida Fotimiylarning sobiq vaziri Abulqosim al-Husayn ibn Ali al-Magʻribiyning tashabbusi bilan Abu al-Futuhni qisqa muddatga al-Rashid Billoh (Xudo oldida solih) unvoni bilan xalifaga qarshi deya eʼlon qilingan. Abu al-Futuh katta miqdorda pul yigʻib, poytaxt Ramlada isyonchilarga qoʻshilgan. Al-Futuh u yerda dastlab iliq kutib olingan va Amir al-Moʻminin unvoni deya eʼtirof etilgan. Biroq oradan koʻp oʻtmay, oʻzi bilan olib kelgan puli tugagach, jarrohiylar undan yuz oʻgirgan. 1010-yil yoz oxirida Jarrohiylar qoʻzgʻoloni Fotimiy qoʻshinlari tomonidan bostirilgan[3]. Qoʻzgʻolon sabablari aniq emas.
Abu al-Futuh Madinani ham qisqa muddat egallab turgan. Oʻshanda Madina Husayniylarning Banu Muhanna urugʻi tomonidan boshqarilgan[4].
Ibn al-Asir tomonidan berilgan maʼlumotlarga koʻra, al-Futuh hijriy 430-yilda (milodiy 1038-1039) vafot etgan[1]. Hijriy 400-yilda (milodiy 1010) taxtdan chetlatilgach, uning oʻrniga yagona oʻgʻli Shukr ibn Abu al-Futuh amir etib tayinlangan[1].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ibn Fahd 1986.
- ↑ 2,0 2,1 Mortel 1987.
- ↑ Gil 1997.
- ↑ Mortel 1991.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Bianquis, Thierry. Damas et la Syrie sous la domination fatimide (359-468/969-1076): essai d'interprétation de chroniques arabes médiévales. Tome premier (French). Damascus: Institut français de Damas, 1986. ISBN 978-2-35159130-7.
- Gil, Moshe. A History of Palestine, 634–1099. Cambridge: Cambridge University Press, 1997. ISBN 0-521-59984-9.
- Ibn Fahd, ‘Izz al-Dīn ‘Abd al-‘Azīz ibn ‘Umar ibn Muḥammad. {{{title}}}, 1st (ar) Shaltūt: , Mecca: Jāmi‘at Umm al-Qurá, Markaz al-Baḥth al-‘Ilmī wa-Iḥyā’ al-Turāth al-Islāmī, Kullīyat al-Sharīʻah wa-al-Dirāsāt al-Islāmīyah, 1986.
- Mortel, Richard T. (1991). "The Origins and Early History of the Husaynid Amirate of Madīna to the End of the Ayyūbid Period". Studia Islamica 74: 63–78.
- Mortel, Richard T. (1987). "Zaydi Shiism and the Hasanid Sharifs of Mecca". International Journal of Middle East Studies 19 (4): 455–472. doi:10.1017/S0020743800056518.