Abilayxon haykali (Koʻkchatov)
Abilayxon haykali (qozoqcha: Абылай хан ескерткіші, ابىلاي حان ەسكەرتكىشى) — Qozogʻistonning Koʻkchatov shahridagi yodgorlik. Koʻkchatov shahrining markaziy maydonida (koʻchada) joylashgan. Abay), favvorali bulvar kesishmasi oʻrtasida, maydonni bogʻ bilan bogʻlovchi, viloyat hokimligi binosiga qaragan. Koʻkchatovdagi eng yirik yodgorliklardan biri. Yodgorlik mualliflari: haykaltarosh Yu. D. Baymuqashev, meʼmor T. M. Jumagaliyev[1]. Mualliflar fikriga koʻra, haykal tinchlik, donolik va barcha xalqlarning birligi timsolidir. 1999-yil 5-noyabrda shaharning koʻplab aholisi ishtirokida yodgorlikning tantanali ochilish marosimi boʻlib oʻtdi. Marosim chogʻida Turkistondagi Abilayxon dafn etilgan Xoja Ahmad Yassaviy maqbarasidan olib kelingan tuproq solingan kapsula yodgorlik poydevoriga qoʻyildi[2].
Yodgorlikning tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yodgorlik foni — nayzali arklarning jimjimador naqshli yarim aylana arkada parkka kirish qismini koʻrsatib turadi. Yodgorlik kompozitsiyasi ramziy daraxtning vertikal fonida oʻtirgan xon figurasidan iborat. Abilay choponda, baland bosh kiyimda va koʻkragida shaxsiy xon muhri bilan tasvirlangan. Boshi baland koʻtarilgan, bir qoʻli yon tomonda, ikkinchisi tizzasida. Tepada qanotlarini yoygan lochin bilan birlashuvchi uchta tanadan iborat baland „hayot daraxti“ xalq birligi ramzidir[3].
Toʻgʻri burchakli poydevorga oʻrnatilgan yodgorlik va „hayot daraxti“ kesilgan piramida koʻrinishidagi umumiy poydevor bilan birlashtirilgan. Poydevorning old tomonida "qozoqcha: «Абылай 1711 — 1781 ханға мәңгі риза халықтан» soʻzlari bitilgan. Haykal bronzadan yasalgan, balandligi — 5 m, daraxt ustunlari — taxminan 14 m. Tagkursisi qattiq granitdan yasalgan, ehrom yengil marmar bilan qoplangan. Yodgorlik atrofi obodonlashtirilib, koʻkalamzorlashtirilgan, gulzorlar barpo etilgan.