Abdulloh ibn Navfal

Abu Muhammad Abdulloh ibn Navfal ibn Horis ibn Abdulmuttalib ibn Hishom
Shaxsiy maʼlumotlar
Vafoti	milodiy 682-yil (hijriy 63-yil) Madina
Dini	Islom
Tanilgan sohasi	sahoba

Abdulloh ibn Navfal (arabcha: عبد الله بن نوفل – Abu Muhammad Abdulloh ibn Navfal ibn Horis ibn Abdulmuttalib ibn Hishom) – sahoba.

Hayoti

U va otasi sahobalardan. Paygʻambarning eng katta amakisi Horis Abdulloh ibn Navfalning bobosi edi. U paygʻambarga koʻproq oʻxshagan sahobalardan boʻlgan.

Qozilik davri

Madina voliysi Marvon ibn Hakam uni 622-yil Madinaga qozi qilib tayinlagan. 669-yil Muoviya Marvon ibn Hakamni lavozimidan boʻshatib, voliylikka Saʼid ibn Osni tayinlaydi. Yangi voliy Abdulloh ibn Navfalni vazifasidan boʻshatib, oʻrniga Abu Salama ibn Abdurrahmon ibn Avfni qoʻyadi. Abu Hurayraning Abdulloh ibn Navfal haqida „U Islomda men koʻrgan birinchi qozidir“, degani rivoyat qilingan. Imom Molik ham shu fikrni bildirgan. Holbuki, Paygʻambar davrlarida ham, xulafoi roshidiyn­lar tomonidan ham koʻpgina shaharlarga qozilar tayinlangani maʼlum. Shuning­dek, Abu Bakr davrida Umarning, Umar davrida Abu Dardoning, Usmon davrida esa, Mugʻiyra ibn Navfal ibn Horisning qozilik ishlarini yuritganlari haqida manbalarda aniq maʼlumotlar mavjud. Abdulloh ibn Navfalning sakkiz yil davom etgan Madina qoziligidan soʻng, boshqa lavozimda faoliyat olib borgani xususida manbalarda maʼlumotlar yoʻq. Abdulloh ibn Navfalning hadis rivoyat qilgani haqida ham hech qaysi manbada maʼlumotlar yoʻq.

Vafoti

Uning vafot sanasi haqida ham har xil rivoyatlar mavjud. Muoviya xalifalik davrining oxirgi (661-680-yillar) yillarida yoki 63/682-yil Harra voqeasida vafot etgani aytiladi. Shuni ham taʼkidlash kerakki, ayrim mualliflar 84-yilda (milodiy 703) vafot etgan jiyani Abdulloh ibn Horis al-Hoshimiyni Abdulloh ibn Navfal bilan adashtirganlar.

Adabiyotlar

• Ibn Saʼd. At-Tabaqāt al-kubrā. – Bayrut: 1968. IV, 45; V, 21-22;
• Ibn Qutayba. Al-Maʼārif. – Qohira: 1981. 127, 588;
• At-Tabariy. Tarӣx. – Qohira: 1960-70. V, 172, 232; XI, 628-629;
• Ibn al-Asir. Usd al-gʻāba. – Qohira: 1970-73. III, 407-408;
• Ibn al-Asir. Usd al-gʻāba. Al-Kāmil. – Leiden: 1851-76. III, 420, 460; IV, 121;
• Ibn Hajar. Al-Isāba. – Qohira: 1328. II, 377; III, 453-454;
• Ahmet Özel. „Abdullah b. Nevfel“. TDV İA. – İstanbul: 1988. I, 126.