Abaziniya

Abaziniya, Abazashta yoki Abaza tarixiy davlatdir Kavkaz mayorining shimoliy togʻ yonbagʻrida, hozirgi Rossiyaning Karachay-Cherkes Respublikasining shimoliy qismida joylashgan. Abazinlar Abazin tilida gaplashadigan xalqlar Vatani hisoblanadi. Ular abxaz xalqi bilan juda yaqin bogʻlangan.

XVI – XVIII asrlarda Abaziniya Kabardaning bir qismi boʻlgan va qrimliklar tomonidan tez-tez bosqinlarga uchragan. Bu hudud XIX asrda Rossiya imperiyasining bir qismiga aylangan edi. Kabardlar, Qrimliklar va Ruslar hukmronligi davrida baʼzi abazinlar oʻz vatanlaridan majburan koʻchirildi.

Zamonaviy zamonlar

1918-yilda u yerda Sovet hokimiyati eʼlon qilindi. 1918-yilning 1-aprelida Abaziniya Kuban Sovet Respublikasi tarkibiga kirdi, u oʻsha yilning 28-mayida Kuban-Qora dengiz Sovet Respublikasiga qoʻshiladi. 1918-yilning 5-iyulidan dekabrigacha u Shimoliy Kavkaz Sovet Respublikasida edi. 1921-yilning 20-yanvarida u Togʻli ASSR tarkibiga kirdi. 1922-yil 12-yanvarda u Janubi-Sharqiy oʻlka, Karachay-Cherkes avtonom viloyati tarkibiga kirdi. Oʻsha yilning 26-aprelida u Cherkes avtonom viloyati, Stavropol oʻlkasi tarkibiga kiritildi. 1957-yil 9-yanvardan boshlab u qayta tashkil etilgan Qorachay-Cherkes avtonom viloyati, Stavropol oʻlkasi tarkibiga kirdi.

1991-yilning noyabr oyida boʻlib oʻtgan Abazin deputatlarining majlisida poytaxti Psij ovulida joylashgan Abazin respublikasi eʼlon qilinadi. Respublika RSFSR hukumati tomonidan hech qachon tan olinmagan va Abaziniya 1990-yil 30-noyabrda respublika maqomini olgan Karachay-Cherkesiyaning bir qismi boʻlib qoldi.

1995-yilning yanvar oyida Abazin xalqining majlisida Stavropol oʻlkasi tarkibidagi avtonom hisoblangan Abazin viloyatiga daʼvo qiladi. 2005-yilning 27-iyunida Abazin xalqining navbatdan tashqari kongressi Karachay-Cherkesiyaning 5 ta turli tumanlarida joylashgan jami 13 ta Abazin ovullarining boshliqlarini Abazinskiy okrugini tashkil etish uchun ushbu tumanlarni tark etishga majbur qiladi. 2005-yilning 25-dekabrida Abaziniya aholisining 99% i ushbu okrugni tashkil etish uchun referendumda ovoz berdi. 2006 yil 1 iyulda Rossiya Bosh vazirining qarori bilan tuman markazi Injich-Chukun shahrida joylashgan. Psyj, Elburgan, Injich-Chukun, Kubina va Kara-Pago munitsipalitetlari Prikubanskiy tumanidan, Ust-Jegutinskiy tumanidan va Xabezskiy tumanidan olingan. Tuman 2009-yilning 1-yanvarida tashkil topgan ^[1]

2002-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga asoslansak, Rossiyada jami 37 942 abazin isteqomat qilgan. Abazin diasporasi Turkiyada ^[2] Iordaniyada, Suriyada , Misrda (Bu yerda Misrdagi eng badavlat va qudratli oilalardan biri boʻlgan Abazalar oilasi) ^[3] va boshqa islom mamlakatlarda mavjud. Ularning koʻpchiligi Kavkaz urushi davridagi Rossiya imperiyasi bilan boʻlgan qochqinlar (muhajirlar) avlodlaridir. .

Turkiyada sezilarli darajada Abazinlar mavjud. Eskishehir, Samsun, Yozgat, Adana va Uzunyayla, Kayseri [tr] viloyatlarida 150 mingga yaqin abazin yashaydi (uzun plato). Ularning aksariyati chor armiyasiga qarshi kurashgan va Kbaada (bugungi Sochidagi Krasnaya Polyana) jangida magʻlub boʻlganidan keyin Turkiyaga hijrat qilgan Ashxarua urugʻiga qarashli, Tapanta urugʻi esa rus qoʻshinlari qarshi jangga kirgan.

Manbalar

↑ Kazenin, Konstantin. "Тихие" конфликты на Северном Кавказе: Адыгея, Кабардино-Балкария, Карачаево-Черкесия (Russian). Moscow: REGNUM, 2009 — 180-bet. ISBN 978-5-91150-030-6. Qaraldi: 2009-yil 29-dekabr.
↑ Ethnologue.com
↑ Abaza family

Havolalar

[1] Kazenin, Konstantin. "Тихие" конфликты на Северном Кавказе: Адыгея, Кабардино-Балкария, Карачаево-Черкесия (Russian). Moscow: REGNUM, 2009 — 180-bet. ISBN 978-5-91150-030-6. Qaraldi: 2009-yil 29-dekabr.

[ethnologue.com-2] Ethnologue.com

[3] Abaza family

[1]

[2]

[3]