Xitoy choyi san'ati
Choy san'ati Xitoyda uzoq vaqtdan beri mavjud bo'lgan choy tayyorlash marosimi va choy ichish usullarini anglatadi. Bu nom muhokamadan so'ng uni Yaponiyada paydo bo'lgan choy marosimidan farqlash, mashhurlik nuqtai nazaridan uni nomini dunyoga yoyish uchun qabul qilingan va jamoatchilik tomonidan osongina qabul qilinadi. Hozirgi vaqtda choyxonalarda choy ichish Sharqiy Osiyo madaniy doiralarida tendentsiyaga aylandi.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Choy san'ati Vey, Jin, Janubiy va Shimoliy sulolalarda paydo bo'lgan, ammo G'arbiy Xan sulolasi davridayoq, odamlar choyni ta'tib ko'rishning o'ziga xos usuli bo'lganligi haqida hujjatlar saqlanib qolgan. Vang Baoning "Tongyue" asarida shuni eslatib o'tgan. O'sha paytda odamlarda choy damlash uchun maxsus idishlar to'plami bo'lgan.Ular choyni yaxshi saqlagan. Choyni ta'tib ko'rishning batafsil tartibi mavjud bo'lmasa-da, choy to'plamlariga e'tibor katta qaratilganidan, o'sha paytda choy endi faqaginat ichimlik emasligi ma'lum edi. Lekin qadrlash va ta'tib ko'rish san'ati sifatida [1] . Gʻarbiy Jin sulolasida choyni ta'tib koʻrish tartibi va bosqichlari avvalgi avlodnikiga qaraganda koʻproq oʻziga xos boʻlgan. Ular suv tanlash, idish tanlash va damlashdan tashqari, qaynatilgan choyning ommaga taqdim etishga ham katta eʼtibor qaratganlar [2] . . Choyni tantanali va badiiy ichish haqidagi eng qadimgi batafsil ma'lumotlar Lu Yuning " Choy klassikasi " bo'lib, u "beshta pishirish" va "oltita ichish" ni o'z ichiga oladi. Feng Yanning " Fenshi tajribasi rekordi " asarida Lu Yuning shogirdi Chang Boxiongning choy san'ati tasvirlangan . U choy tatib ko'rish uchun hamma narsaga, shu jumladan: kiyim-kechak, choy to'plamlari va protseduralarga e'tibor beradi. O'sha paytda rohiblar fikrlarini jamlash uchun choydan foydalanishgan. Jiaoran, Lu Tong, Zen ustasi Zhaozjou va boshqalar amaliyot maktabining choy tayyorlash san'ati vakillaridir. Dzen ustasi Zhaozjou bir vaqtlar o'quvchilarni jalb qilish uchun "choy ichish" dan foydalangan.
Tang sulolasida zanjabil va tuz ko'pincha choy tayyorlash uchun ishlatilgan, bu dunyoda zanjabil tuzli choy sifatida tanilgan. Shoir Xue Nengning "Choy she'riyati" asarida shunday degan: "Tuzning zarari borasida doimo ehtiyotkor bo'lish kerak va zanjabilni qaynatish kerak. u sariqroq." O'sha paytda choy tayyorlash usuli mavjud bo'lib, uni keyingi avlodlarda choy qaynatish deb atashadi. Ammo, Guangshida hali pivo tayyorlash usulini ommalashtirish uchun texnik shart-sharoitlarni yaratmaganligi sababli, choy damlash usuli mavjud edi. Choyning o'tli va achchiq ta'mi bor edi, shuning uchun u mashhur emas edi.
Song sulolasida choy tayyorlashning maxsus usuli mashhur boʻlgan. Choy barglari mayda kukun holida maydalangan va u suvga solinganda sutdek oppoq bo'lishi kerak bo'lgan .“Guanlin Shixua”ga koʻra, Shimoliy Song sulolasidagi Su Shi bahorni yoqtirgan, ayniqsa Fengxiang Yunv g'oridagi suvni. U har safar borganida ikkita shisha olib, choy qaynatish uchun suv olib kelardi. Su Shining “Jiang Kuy bilan choy yuborish” she’ri bor: “Keksa xotin va bola, bolasi sevishni bilmas, yarmini zanjabil va tuz bilan qovuribdi”. . Su Shining o‘zi choyning salomatlikni saqlaydigan ta’siriga katta e’tibor bergan va zerikishdan qutulish uchun ovqatdan so‘ng og‘zini kuchli choy bilan chayqagan [3] . O'sha paytda, shuningdek, G'arbiy mintaqalarda qahva latte san'atiga o'xshash, Fencha, Shuidanqing, Sho'rva operasi, Choy operasi va boshqa nomlar bilan ham tanilgan Chabaixi deb ataladigan choy damlash usuli ham mavjuda bo'lgan va u mashxur bo'lgan.
Bubble choyi Ming sulolasi davrida ham mashhur bo'lib, Sencha nomi bilan ham tanilgan, ammo Tangsulolasidagi mashhur Sencha bilan bir xil emas edi.
Turi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xitoy choy san'ati ko'p davrlarni bosib o'tdi va har bir davr va mintaqa choy san'atining turli yangi uslublarini yaratdi. Shuning uchun ko'plab choy turlari va choy tayyorlash san'ati maktablari mavjud. Rituallashtirilgan choy san'ati , choy tayyorlash san'ati, choy qovurish san'ati, choyga buyurtma berish san'ati va choy san'ati .Asosiy toifalarga choy to'plamlari, ichish usullari, ruhiy fikrlar va boshqalarga ko'ra kiritish mumkin. Turli xil o'zgarishlarni yaratish uchun turli yangi janrlarda bir xil usullar qo'llaniladi.
Texnikaga ko'ra tasniflanadi[tahrir | manbasini tahrirlash]
choy tayyorlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Choy tayyorlash san'ati choyni to'g'ridan-to'g'ri suvga solib, uzoq vaqt pishirgandan keyin ichishdir. Siz choy damlashda: xom choy, qovirilgan choy, chang choy, sovuq suv yoki issiq suvdan foydalanishingiz mumkin. G'arbiy Jin sulolasidagi Du Yuning "Fu" asariga ko'ra, choy tayyorlash san'ati choy suvining sifati va choy to'plamlari materialiga e'tibor beradi. Qaynatilgan choy, choy kukuni tubiga cho‘kadi, suv yuzasida suzib yurgan sho‘rva gullari qordek charog‘on, bahor gullaridek yorqin bo'ladi. Choyning samaradorligiga e'tibor bering, ichayotgan choyingiz ruhingizni tetiklashtirib, charchoqni ketkaza olishi kerak. Ichimlik uchun, choy tayyorlash uchun qo'shiladigan boshqa ingredientlar ham mavjud.
havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tashqi havola[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Lyu Shufen: "Chan Yuan Qing qoidalari"da ko'rilgan choy marosimi va sho'rva marosimi （ >
- Xitoy choyi san'ati tushunchasi （
qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Yapon choyi marosimi
- Koreya choyi marosimi
- Vetnam choy san'ati
- Ryukyu choyi marosimi