Noni sharbati
Noni sharbati – Janubi-sharqiy Osiyo hamda Avstraliyaning Morindo hududidagi citrifolia daraxti mevasidan tayyorlanadi. U koʻpchilik tomonidan kasalliklarni bartaraf etuvchi vosita isfatida ishlatiladi. Ammo davolovchi xususiyatlari haqida yetarlicha maʼlumotlar mavjud emas[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1998-yil 26-avgustda Arizona, Kaliforniya, New Jersey, Texas davlatlari noni sharbati ishlab chiqarish boʻyicha kelishuv imzolagan. Uning doirasida isteʼmolchilar, reklama agentliklari tomonidan davo qilingan sharbatning tibbiy ahamiyati koʻrib chiqilgan. Bunga koʻra, sharbat diabetik, depressiyaga qarishi tasir qiladi, gemoroy, artrit kasalliklarini davolashda samarali hisoblanadi.
Shartnoma xulosalari boʻyicha Morindo quidagilarga rozi boʻldi:
- Uning tahitian noni deb nomlangan turidan dastlab oziq-ovqat va farmasevtika idorasi ruhsati bilan davo choralari sifatida foydalanish;
- Isteʼmoldan soʻng sogʻlikka nisbatan salbiy holatlar kuzatilsa, ilmiy dalillar bilan davo toʻgʻri ekanligini isbotlash;
- Bajarilgan davo choralarini soxtalashtirish, steʼmolchining odatiy tajribasi ekanligini soxta guvohlar bilan koʻrsatish;
- Davolash maqsadida qoʻllashda yetarli dalillar boʻlmasa bu davo chorasini qoʻllamaslik[2].
Dorivorligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2004-yilda AQSh oziq-ovqat va farmasevtika idorasi Flora shtatiga oziq-ovqat, dori-darmon va kosmetika toʻgʻrisidagi federal qonunning birinchi boʻlimini buzganligi uchun ogohlantirish berdi. Flora sharbat ishlab chiqaruvchilari tomonidan noni sharbati dorivorligi boʻyicha 12 ta asossiz davolar aniqlangan. FDA maktubida noni sharbatidagi fitokimyoviy skopoletin va damnakantal moddalarining sogʻlik uchun foydalari va organizmda biologik faolligi aniqlanmagan. Bundan tashqari uning sogʻliq uchun foydalarida ilmiy asos yoqligi ikki olim: Isabella Abbot va Ralph Heinicke tomonidan aytib oʻtilgan[3].
Zaharliligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Noni sharbati tayyorlanadigan mevalarning barglari, ildizi va mevalari ham jigar va boshqa organlar uchun zaharli hisoblanadi[4]. 2005-yilgi klinik qaydlarda tahitian noni sharbatini isteʼmol qilishdan oʻtkir gepatit kasalligi holatlari kuzatilgan. 2006-yilda ushbu holat Yevropa oziq-ovqat xavfsizligi hizmati tomonidan koʻrib chiqilgan, meva tarkibidagi moddalarning jigar hujayralariga taʼsiri oʻrganilgan[5]. AQSh Milliy qoʻshimcha va Integrativ Salomatlik markazi jigar kasalligi bor odamlarga noni sharbati isteʼmol qilmaslikni maslahat bergan[6][7].
Noni sharbatidan salbiy holatlar koʻpayganligi sababli Fransiya[8], Finlandiya, Irlandiyada oziq-ovqat xavfsizligi boʻyicha idoralar va Germaniyada tibbiy tergov nazoratlari tashkil qilingan[9].
Noni sharbati tarkibida koʻp miqdorda kaliy elementi boʻlganligi sababli u buyraklar faoliyatiga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Bu bilan esa dietadagi odamlar noni sharbati isteʼmol qilishni cheklash kerakligi tushiniladi.
Kasalliklarda ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Noni sharbati hamda mevalari ham tibbiyotda OIV, yurak kasalliklari, saraton kabilarni davolashda tagʻrib qilinadi. Amerika saraton jamiyati tomonidan aytilgan eʼtirof boʻyicha esa u saraton kasalligini davolashi haqida manbalarda isbotlanmagan[10][11][12].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Noni plant“. American Cancer Society (2008-yil 1-noyabr). 2008-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Breen, Charles M. „Warning letter from the FDA to Flora, Inc.“. Food and Drug Administration (2004-yil 26-avgust). 2009-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Noni Tahitian Plus“. Fda.gov (2009-yil 30-aprel). 2011-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 9-iyul.
- ↑ "An anthraquinone with potent quinone reductase-inducing activity and other constituents of the fruits of Morinda citrifolia (noni)". J. Nat. Prod. 68 (12): 1720–2. December 2005. doi:10.1021/np050383k. PMID 16378361.
- ↑ „EFSA re-assesses safety of noni juice“. European Food Safety Authority. 6 September 2006. Retrieved October 19, 2020.
- ↑ "Herbal hepatotoxicity: acute hepatitis caused by a Noni preparation (Morinda citrifolia)". European Journal of Gastroenterology & Hepatology 17 (4): 445–7. April 2005. doi:10.1097/00042737-200504000-00009. PMID 15756098.
- ↑ Dodd, D. E.; Layko, D. K.; Cantwell, K. E.; Willson, G. A.; Thomas, R. S. (2013). "Subchronic Toxicity Evaluation of Anthraquinone in Fischer 344 Rats". International Journal of Toxicology 32 (5): 358–367. doi:10.1177/1091581813501701. PMID 23966314.
- ↑ Patton, Dominique (October 26, 2005). „France warns consumers off noni juice“. Nutraingredients.com. Retrieved October 19, 2020.
- ↑ "Opinion on the safety of Tahitian Noni® 'Morinda citrifolia (noni) fruit puree and concentrate' as a novel food ingredient". The EFSA Journal (European Food Safety Authority) 998 (4): 1–16. 2009. doi:10.2903/j.efsa.2009.998.
- ↑ Patton, Dominique. „France warns consumers off noni juice“. Nutraingredients.com (2005-yil 26-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 19-oktyabr.
- ↑ (August 4, 2004), FSAI – Food Safety Authority Warns of Unsubstantiated Claims on Noni Juice (Wayback Machine saytida 2023-03-25 sanasida arxivlangan) Retrieved October 19, 2020.
- ↑ "Hepatitis induced by Noni juice from Morinda citrifolia: a rare cause of hepatotoxicity or the tip of the iceberg?". Digestion 73 (2–3): 167–70. February 2006. doi:10.1159/000094524. PMID 16837801.