Guion Bluford

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Guion Bluford
Tavalludi
Guion Stewart Bluford Jr.

22-noyabr 1942-yil (1942-11-22) (81 yosh)
Filadelfiya, Pensilvaniya, AQSH
Fuqaroligi AQSh
Kasbi Jangchi uchuvchi, muhandis
Millati Amerikalik
Kosmik karyera
Daraja Polkovnik, USF
Kosmosdagi vaqt
 28kun 16soat 33minut
Tanlash 1978-yil NASA 8-guruh
Missiyalar STS-8, STS-61-A, STS-39, STS-53
Missiya belgisi

Guion Stewart Bluford Jr. (1942-yil 22-noyabrda tugʻilgan) — amerikalik aerokosmik muhandis, AQSh Harbiy-havo kuchlarining isteʼfodagi ofitseri va qiruvchi uchuvchisi hamda NASAning sobiq astronavti, u koinotga chiqqan birinchi afro-amerikalik boʻldi.[1][2][lower-alpha 1] Kosmonavt boʻlishdan oldin u AQSh Harbiy-havo kuchlarida ofitser boʻlgan va u yerda NASAga tayinlangan paytda qolib, polkovnik darajasiga koʻtarilgan. U 1983-1992-yillar oraligʻida Space Shuttlening toʻrtta parvozida qatnashgan. 1983-yilda STS-8 missiyasida Orbiter Challenger ekipaji aʼzosi sifatida u birinchi afro-amerikalik va kubalik kosmonavt Arnaldo Tamayo Mendesdan keyin koinotdagi ikkinchi afro-amerikalik ajdodga aylandi.[3]

Shaxsiy hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Filadelfiyada tugʻilgan Bluford 1960-yilda Overbrook oʻrta maktabini tamomlagan. U 1964-yilda Pensilvaniya shtat universitetida aerokosmik muhandislik fanlari bakalavriatini, 1974-yilda AQSh Havo kuchlari Texnologiya Institutida (AFIT) Aerokosmik muhandislik fanlari magistri darajasini, aerokosmik muhandislik boʻyicha falsafa doktori darajasini 1974-yilda olgan. U 1978-yilda AFITda lazer fizikasi boʻyicha magistr darajasini va 1987-yilda Xyuston-Clear Lake universitetida biznes boshqaruvi boʻyicha magistr darajasini olgan.[4] U Pensilvaniya universitetining Uorton biznes maktabida ham oʻqigan.[5]

Uning sevimli mashgʻulotlariga oʻqish, suzish, yugurish, raketka, qoʻl toʻpi, shoʻngʻin va golf kiradi.[6] U 1964-yilda Linda Tullga uylangan va ikki oʻgʻli bor: Guion III va Jeyms.[7]

Harbiy havo kuchlari faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bluford Uilyams havo kuchlari bazasida uchuvchilarni tayyorlashda ishtirok etdi va 1966-yil yanvar oyida oʻzining uchuvchi qanotlarini oldi. Keyin u Arizona va Floridada F-4C jangovar ekipaj mashgʻulotlariga bordi va 557-chi parvozlarni tayyorlash eskadroniga tayinlandi.

1967-yil iyul oyida u Sheppard havo kuchlari bazasining Bluford 3630-chi parvozlar tayyorlash qanotiga T-38A instruktor uchuvchisi sifatida tayinlandi. U standartlashtirish/baholash boʻyicha ofitser va parvoz komandirining yordamchisi boʻlib ishlagan. 1971-yil boshida u eskadron ofitserlar maktabida oʻqidi va ofitser yordamchisi sifatida operatsiya boʻyicha qoʻmondon oʻrinbosari va qanot boʻyicha maktab kotibi lavozimiga qaytdi.[6]

1972-yil avgust oyida Bluford Ogayo shtati Rayt-Patterson havo kuchlari bazasidagi AQSh Harbiy-havo kuchlari texnologiya instituti rezidentura maktabiga oʻqishga kirdi. 1974-yilda magistraturani tamomlagandan soʻng,[8] u Rayt-Patterson havo kuchlari bazasidagi Harbiy havo kuchlarining parvoz dinamikasi laboratoriyasiga xodimlarni rivojlantirish boʻyicha muhandis sifatida tayinlangan. U Aeromexanika boʻlimining ilgʻor tushunchalar boʻyicha oʻrinbosari va laboratoriyada Aerodinamika va havo ramkasi boʻlimi boshligʻi boʻlib ishlagan. Hisoblash suyuqliklari dinamikasi sohasida bir qancha ilmiy maqolalar yozgan va taqdim etgan.[6]

U T-33, T-37, T-38, F-4C, U-2 / TR-1 va F-5A / B samolyotlarida 5200 soatdan ortiq reaktiv parvoz vaqtini qayd etdi, shu jumladan 1300 soat. Shuningdek, u FAA tijorat uchuvchi litsenziyasiga ega.[6]

NASA faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Astronavt nomzodlari Ronald Makneyr, Bluford va Fred Gregori Apollon skafandrlarini kiygan, 1978-yil may

Bluford NASA astronavti boʻlish uchun 1978-yil yanvar oyida NASA astronavt guruhi 8 tarkibiga kirdi.[9] Ular bir yil davomida mashq qilishdi va 1979-yil avgustida rasman kosmonavtlar sifatida tayinlandilar[6][10] Uning texnik mas’uliyatiga kosmik stantsiya operatsiyalari, masofaviy manipulyator tizimi (RMS), Spacelab tizimlari va tajribalari, kosmik kemalar tizimlari, foydali yuk xavfsizligi masalalari va Shuttle Avionics Integration Laboratory (SAIL) va Flight Systems Laboratory da parvoz dasturlarini tekshirish kiradi. Bluford STS-8, STS-61-A, STS-39 va STS-53 da missiya mutaxassisi edi.[8]

Blufordning birinchi missiyasi 1983-yil 30-avgustda Florida shtatidagi Kennedi kosmik markazidan uchirilgan STS-8 edi. Bu Orbiter Challenger uchun uchinchi parvoz va tungi uchirish va tungi qoʻnish bilan birinchi missiya edi. Missiya davomida STS-8 ekipaji Hindiston milliy sunʼiy yoʻldoshini (INSAT-1B) joylashtirdi.[11] Kanadada ishlab chiqarilgan robot qoʻl Shuttle Remote Manipulator System (SRMS) yoki Canadarm) Payload Flight Test Article (PFTA) bilan sinovdan oʻtkazildi. Jonli hujayra namunalari bilan doimiy oqim elektroforez tizimini (CFES) nazorat qildi. Kosmik parvozning biofiziologik taʼsirini tushunish uchun tibbiy oʻlchovlar oʻtkazdi va toʻrtta Getaway Maxsus kanistrlarini faollashtirdi. STS-8 1983-yil 5-sentyabrda Kaliforniyadagi Edvards havo kuchlari bazasiga qoʻngunga qadar 145 soat ichida Yer atrofida 98 marta aylanib chiqdi.[6]

1983-yilda STS-8da Bluford

Keyin Bluford 1985-yil 30-oktyabrda Kennedi kosmik markazidan uchirilgan Germaniyaning D-1 Spacelab missiyasining STS-61-A ekipajida xizmat qildi. Bu missiya sakkizta ekipaj aʼzolarini birinchi boʻlib kosmosga uchgan eng katta ekipaj edi va uchta evropalik yuk boʻyicha mutaxassislarni oʻz ichiga olgan. Bu Germaniya Aerokosmik Tadqiqotlar Tashkiloti (DFVLR) boshchiligidagi birinchi maxsus Spacelab missiyasi va foydali yukni boshqarishni xorijiy davlatga oʻtkazish boʻyicha birinchi AQSh missiyasi (Germaniya kosmik operatsiyalar markazi, Oberpfaffenhofen, Germaniya). Missiya davomida Global Low Orbiting Message Relay Satellite (GLOMR) Getaway Special (GAS) konteyneridan joylashtirildi va Spacelab-da suyuqliklar fizikasi, materiallarni qayta ishlash, hayot haqidagi fanlar va navigatsiya kabi sohalarda 76 ta tajriba oʻtkazildi. 169 soatda Yer atrofida 111 marta aylangan „Chellenjer“ 1985-yil 6-noyabrda Edvards havo kuchlari bazasiga qoʻndi.[6]

Bluford shuningdek, 1991-yil 28-aprelda Kennedi kosmik markazidan Orbiter Discovery bortida uchirilgan STS-39 ekipajida ham xizmat qilgan. Ekipaj AFP-675 foydali yuki bilan aurora, Yer-limb, samoviy va moki atrof-muhit maʼlumotlarini toʻpladi. Ushbu foydali yuk Shuttle uchun Kriogen infraqizil nurlanish qurilmalari (CIRRIS-1A), Uzoq ultrabinafsha kamera tajribasi (FAR UV), bir xil ortiqcha qator (URA), toʻrt qutbli ion neytral massa spektrometri (QINMS) va Horizon ultrabinafsha nurlanish dasturi edi. Ekipaj, shuningdek, infraqizil fon imzo tadqiqoti (IBSS) tajribasidan oʻtgan SPAS-II ni joylashtirdi va chaqirib oldi. Ekipaj, shuningdek, kosmik sinov yuki-1 (STP-1) dan foydalangan va koʻp maqsadli eksperimental kanistrdan (MPEC) tasniflangan foydali yukni joylashtirgan. 134 Yer orbitasi va koinotda 199 soatni bajargandan soʻng, Discovery 1991-yil 6-mayda Kennedi kosmik markaziga qoʻndi.[6]

Blufordning soʻnggi missiyasi 1992-yil 2-dekabrda Kennedi kosmik markazidan uchirilgan STS-53 edi. Besh kishidan iborat ekipaj Mudofaa vazirligining DOD-1 yuk yukini joylashtirdi va keyin bir nechta Harbiy-Odam-kosmos va NASA tajribalarini amalga oshirdi. Discovery Yerni 175 soat ichida 115 marta aylanib chiqdi va 1992-yil 9-dekabrda Edvards havo kuchlari bazasiga qoʻndi.[6]

Toʻrtinchi parvozini yakunlash bilan Bluford kosmosda 688 soatdan koʻproq vaqt oʻtkazdi.[6]

Bluford, burgut skauti, 1986-yil dekabr oyida Kolorado shtatidagi Monumentdagi 514 Boyskaut askariga Challenger bayrogʻini qaytarish uchun emissar etib tayinlandi. Oʻsha yilning 18-dekabrida u Falcon havo kuchlari bazasida oʻtkazilgan maxsus marosimda armiyaga bayroqni topshirdi.[12]

NASAdan keyingi martaba[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bluford NASAni tark etdi va 1993-yil iyul oyida Harbiy havo kuchlaridan nafaqaga chiqdi va NYMA muhandislik departamentining vitse-prezidenti/bosh direktori boʻlib ishlagan. 1997-yil may oyida u Federal Data korporatsiyasining Aerokosmik sektori vitse-prezidenti boʻldi va 2000-yil oktyabr oyida u Northrop Grumman korporatsiyasining Microgravity R&D va operatsiyalari boʻyicha vitse-prezidenti boʻldi. U 2002-yil sentyabr oyida Northrop Grummandan nafaqaga chiqdi va Ogayo shtatining Klivlend shahridagi muhandislik konsalting kompaniyasi Aerospace Technology prezidenti lavozimida ishladi.[6]

Bluford 1997-yilda Xalqaro kosmik shon-shuhrat zaliga,[8] 2010-yilda Qoʻshma Shtatlar astronavtlari shon-shuhrat zaliga,[13] va 2019-yilda Milliy aviatsiya shon-shuhrat zaliga kiritildi[14].

2002-yilda olim Molefi Kete Asante Blufordni 100 ta eng buyuk afro-amerikaliklar roʻyxatiga kiritdi.[15] 2006-yilda Bluford Penn Statening taniqli bitiruvchisi sifatida tan olingan va oʻzining alma materidagi „Uyga qaytish“ bayrami uchun Buyuk Marshal etib saylangan.[16]

2020-yilda Ogayo gubernatori Mayk DeVine uni Ogayo shtatidagi eng yuqori xizmat medali bilan taqdirladi: Ogayo shtatidagi xizmat uchun eng yuqori jangovar mukofot.

Tashkilotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

NASAning birinchi afro-amerikalik astronavtlaridan baʼzilari, jumladan Ronald Makneyr, Bluford va Frederik D. Gregori 1978-yilgi astronavtlar tanlovi sinfidan.

Bluford koʻplab tashkilotlarning aʼzosi va hamkori:[6]

  • Amerika Aeronavtika va Astronavtika Instituti aʼzosi
  • Boshqaruv kengashi, Milliy kosmik klub (1997-2001)
  • Direktorlar kengashi, Milliy ixtirochi shon-sharaf zali (1997-2002)
  • Gʻarbiy qoʻriqxona tarixi jamiyati direktorlar kengashi (1997-2003)
  • Buyuk koʻllar ilmiy markazi direktorlar kengashi (1997-2003)
  • Milliy tadqiqot kengashi (NRC) Aeronavtika va kosmik muhandislik kengashi (1993-1998)
  • Direktorlar kengashi, Amerika Aeronavtika va Astronavtika Instituti (1995-2001)
  • Direktorlar kengashi, AQSh kosmik fondi (2000-2006)
  • Direktorlar kengashi, ENSCO, Inc. (2005-yildan hozirgacha)
  • Vasiylar kengashi, Aerokosmik korporatsiya (1999-2008)
  • Kolumbiyadagi baxtsiz hodisalarni tekshirish kengashining tergov faoliyati boʻyicha ijrochi direktori (2003)
  • Taniqli bitiruvchilar jamiyati, Pensilvaniya shtat universiteti (1986-yildan hozirgi kungacha)
  • Ozchiliklar faoliyati qoʻmitasi, Penn State muhandislik kolleji, Pensilvaniya shtat universiteti (1986-2006)
  • Klivlend rahbariyati (1995-yildan hozirgi kungacha)
  • Tashrifchilar kengashi, Xiram kolleji, (2004-2009)
  • Maslahatchilar kengashi, Koinot tadqiqotlari koalitsiyasi (2006-2010)
  • Tau Beta Pi
  • Omicron Delta Kappa
  • Sigma Iota Epsilon
  • Milliy texnik assotsiatsiyasi va Tuskegee Airmen.

Mukofot va unvonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • USAF qoʻmondonligi uchuvchi astronavt qanotlari (1983)[6]
  • Mudofaa xizmatlari uchun medal (1984)[6]
  • Legion xizmatlari (1993)[6]
  • Mudofaadagi xizmatlari uchun uchta medal (1986, 1992 va 1993)[6]
  • Harbiy havo kuchlari xizmatlari uchun medal (1978)[6]
  • Harbiy havo kuchlarining oʻnta havo medali (1967)[6]
  • Harbiy havo kuchlari maqtov medali (1972)[6]
  • Harbiy havo kuchlarining uchta eng yaxshi birlik mukofoti (1967, 1970 va 1972)[6]
  • Milliy razvedka yutuqlari medali (1993)[6]
  • Milliy mudofaa xizmati medali (1965)[6]
  • Vetnam xizmatlari uchun medal (1967)[6]
  • Palm bilan Vetnamning jasoratli xochi (1967)[6]
  • Vetnam kampaniyasi medali (1967)[6]
  • NASAning „Buyuk xizmatlari uchun“ medali (1994)[6]
  • NASAning ajoyib xizmatlari medali (1992)[6]
  • Toʻrtta NASA Group Achievement mukofoti (1980[17] 1981[17] 1989 va 2003)[6]
  • NASA kosmik parvoz medallari (1983, 1985, 1991 va 1992)[6]
  • Germaniya havo kuchlari (Luftwaffe) Gʻarbiy Germaniya Federativ Respublikasi aviatsiya nishoni (1969)[6]
  • Phi Delta Kappaning etakchilik mukofoti (1962)[6]
  • T-38 oyning eng yaxshi instruktor uchuvchisi (1970)[6]
  • Havo tayyorlash qoʻmondonligining eng yaxshi parvoz xavfsizligi mukofoti (1970)[6]
  • Harbiy havo kuchlari texnologiya institutining Mervin E. Gross mukofoti (1974)[6]
  • Qora tanli amerikaliklar orasida kim kim (1975-1977)[6]
  • Qora muhandislar milliy jamiyati taniqli Milliy olim mukofoti (1979)[6]
  • Pensilvaniya shtat universiteti bitiruvchilari assotsiatsiyasining taniqli bitiruvchilar mukofoti (1983),[6] Bitiruvchilar mukofoti (1986)[6]
  • Ebony Black Achievement mukofoti (1983)[6]
  • NAACP Image mukofoti (1983)[18]
  • Filadelfiya shahri Filadelfiya Boul (1983)[6]
  • Amerikada kim kim (1983-yildan hozirgi kungacha)[6]
  • Pensilvaniyadagi shon-sharaf medali (1984)[6]
  • Nyu-York shahar ligasining Uitni Yang xotira mukofoti[6]
  • 1991-yil qora tanli yil muhandisi mukofoti[19]
  • Xalqaro aviatsiya federatsiyasi (FAI) VM Komarov diplomi (1993)[6]
  • Xalqaro kosmik shon-shuhrat zali aʼzosi (1997)[20][21]
  • AQSh astronavtlar shon-shuhrat zaliga nomzod (2010)[22][23]
  • Milliy aviatsiya shon-sharaf zali nomzodi (2019)[14]
  • Harbiy havo kuchlari texnologiya instituti taniqli bitiruvchilar mukofoti (2002)[6]
  • Xyuston universiteti — Clear Lake taniqli bitiruvchilar mukofoti (2003)[6]
  • Pensilvaniya jamiyati oltin medali (2011)[24]
  • Ogayo shtatidagi alohida xizmat medali (2020)

U, shuningdek, Florida A&M universiteti,[25] Texas janubiy universiteti, Virjiniya shtat universiteti, Morgan shtat universiteti, Stivens texnologiya instituti, Tuskegi instituti, Bowi shtat kolleji, Tomas Jefferson universiteti, Chikago shtat universiteti, Jorjiya sud universiteti, Drexel universiteti, Kent shtat universiteti, Markaziy davlat universiteti va fan universitetini tamomlagan[6].

Bluford Drew Jamison STEM Academy West, Merilend shtatining Baltimor shahridagi oʻrta maktab uning sharafiga nomlangan (Charlz Drew va Mey Jamison bilan birga).

2017-yil 25-iyul kuni Filadelfiya orkestri Bluford sharafiga Mann Ijro sanʼati markazi buyurtmasi boʻyicha bastakor Nolan Uilyams tomonidan yozilgan toʻrt qismli orkestr va xor uchun 25 daqiqalik „Orzularni mahkam ushla“ premyerasi boʻlib oʻtdi.[26][27]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Robert Henry Lawrence Jr. was the first African American selected as an astronaut but did not go to space.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Launius, Roger D.. Frontiers of Space Exploration. Greenwood Publishing Group, 2004 — 245 bet. ISBN 978-0-313-32524-3. „bluford first space.“ 
  2. ↑ Cox. „For All Mankind imagines a space race that leaves fewer people out“ (en-us). Ars Technica (2019-yil 30-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 22-noyabr.
  3. ↑ Leahy. „What Everyone Gets Wrong about Black History in the Space Age“. Scientific American (7-fevral 2017-yil). Qaraldi: 21-noyabr 2019-yil.
  4. ↑ „Guion S. Bluford“. Black History at Penn State. Qaraldi: 22-noyabr 2019-yil.
  5. ↑ „Biographical Data“.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 6,19 6,20 6,21 6,22 6,23 6,24 6,25 6,26 6,27 6,28 6,29 6,30 6,31 6,32 6,33 6,34 6,35 6,36 6,37 6,38 6,39 6,40 6,41 6,42 6,43 6,44 6,45 6,46 „GUION S. BLUFORD, JR. PH.D (COLONEL, USAF, RET.) NASA ASTRONAUT (FORMER)“. NASA (2019-yil may). Qaraldi: 9-yanvar 2021-yil.
  7. ↑ „Guy Bluford: Biography from Answers.com“.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 „Guion S. Bluford Jr. Biography from Who 2.com“.
  9. ↑ „Ohio Astronaut Says Choice Makes Him Unique“. Chillicothe Gazette. Associated Press (17-yanvar 1978-yil), s. 9.
  10. ↑ „Sally Ride (1951–2012)“. NASA. Qaraldi: 22-noyabr 2019-yil.
  11. ↑ Howell. „Guion Bluford: First African-American in Space“. Space.com (8-fevral 2017-yil). Qaraldi: 22-noyabr 2019-yil.
  12. ↑ „Shuttle Flag Returned to Boy Scout Troops“. The Independent-Record. Associated Press (19-dekabr 1986-yil), s. 8A.
  13. ↑ „2010 U.S. Astronaut Hall of Fame Induction Gala“. Astronaut Scholarship Foundation. 1-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-may 2010-yil.
  14. ↑ 14,0 14,1 „National Aviation Hall of Fame Enshrinement Class of 2019 Honored on 28-sentabr 2019-yil in Denver, Colorado“. www.spaceref.com. Qaraldi: 2019-yil 2-dekabr. [sayt ishlamaydi]
  15. ↑ Asante, Molefi Kete. 100 Greatest African Americans: A Biographical Encyclopedia. Amherst, New York: Prometheus Books, 2002. ISBN 978-1-57392-963-9. 
  16. ↑ Ranalli. „Penn State astronaut selected homecoming grand marshal“. Pennsylvania State University (19-sentabr 2006-yil). 6-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-iyun 2010-yil.
  17. ↑ 17,0 17,1 „Astronaut to be Speaker at MCCC Commencement“. The Morning Call (3-aprel 1986-yil), s. 11.
  18. ↑ London, Michael. „NAACP Confers Image Awards“. The Los Angeles Times (6-dekabr 1983-yil), s. 66.
  19. ↑ Deen. „Where Are They Now? BEYA Winners of the Past“. USBE Information Technology. Career Communications Group (17-yanvar 2019-yil). Qaraldi: 22-noyabr 2019-yil.
  20. ↑ „Alamogordo Hall of Fame Honors 5 Space-Flight Pioneers“. El Paso Times (2-sentabr 1997-yil), s. 9.
  21. ↑ „Guion S. Bluford Jr., The First African-American to Enter Outer Space“. New Mexico Museum of Space History. Qaraldi: 22-noyabr 2019-yil.
  22. ↑ Best, Keilani. „Astronauts Enter Hall“. Florida Today (6-iyun 2010-yil), s. 1B.
  23. ↑ „Guion S. Bluford, Jr.“. Astronaut Scholarship Foundation. Qaraldi: 22-noyabr 2019-yil.
  24. ↑ „Bluford honored with Gold Medal from Pennsylvania Society“. Penn State (15-dekabr 2011-yil). Qaraldi: 22-noyabr 2019-yil.
  25. ↑ „FAMU to Give Bluford Honorary Degree“. Florida Today. Associated Press (13-oktabr 1983-yil), s. 12A.
  26. ↑ Dorbin, Peter. „Philly astronaut Bluford gets his props at the Mann – and a soaring orchestral number in his honor“. Philly.com (26-iyul 2017-yil). Qaraldi: 6-avgust 2017-yil.
  27. ↑ Writer, Chanel Hill Tribune Staff. „Mann's space-themed concert honors Black astronaut“ (en). The Philadelphia Tribune (28-iyul 2017-yil). Qaraldi: 6-avgust 2017-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Guion_Bluford&oldid=4099178" dan olindi