Frankofoniya (tashkilot)
To'q ko'k: ona tili;
Moviy: boshqaruv tili;
Moviy: madaniyat tili;
Yashil: frankofon ozchiliklari
Frankofoniya (fransuzcha: l’Organisation internationale de la Francophonie (OIF) — fransuzzabon mamlakatlarning xalqaro tashkiloti (OIF). Unga 54 ta a’zo, shtatlar va hukumat vakillarini ifodalovchi 7 ta gruhiy a’zo va 27 ta kuzatuvchi-a’zolardan iborat[1].
XFT (Xalqaro frankofoniya tashkiloti) oʻzining 88 ta davlat va hukumatiga toʻrtta asosiy maqsadga yoʻnaltirilgan xalqaro siyosat va koʻp tomonlama hamkorlik faoliyatini ishlab chiqish yoki mustahkamlashda yordam beradi:
- Fransuz tilini targʻib qilish, koʻp tillilik va madaniy xilma-xillikni qoʻllab-quvvatlash.
- Tinchlik, demokratiya va inson huquqlarini qoʻllab-quvvatlash.
- Ta’lim, oliy ta’lim, ilmiy tadqiqotlar va malakaviy kadrlarni tayyorlashni qoʻllab-quvvatlash.
- Barqaror rivojlanish manfaati uchun iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish.
- OIF ning barcha tadbirlarida yoshlar va ayollar, shuningdek, raqamli texnologiyalarga alohida e’tibor qaratiladi
OIF Frankofoniya Parlament Assambleyasi (APF) fransuzzabon tashkiloti va toʻrtta operator: fransuzzabon mamlakatlar universiteti agentligi (AUF), xalqaro fransuzzabon TV5Monde telekompaniyasi, Frankofoniya hokimlarining xalqaro assosiasiyasi (AIMF) va Sengor Aleksandriya universiteti bilan koʻp tomonlama hamkorlikni amalga oshiradi[2].
Tashkilot tarkibiga qoʻshilishning asosiy mezoni ma’lum bir davlat aholisining fransuz tilini mukammal bilish darajasi emas (garchi bu ma’qullansa ham), balki Fransiya bilan oʻn yillab va hatto asrlar mobaynida rivojlangan madaniy aloqalarning mavjudligi deb qaraladi. Masalan, Armaniston bu tashkilotga a’zo, Ukraina va Boltiqboʻyi davlatlari esa kuzatuvchi hisoblanadi. Fransiya va Rossiya Trianon shartnomasi[3] orqali fuqarolik jamiyatlari oʻrtasidagi oʻzaro aloqalarni mustahkamlaydi.
Frankofoniya zamonaviy koʻrinishi 1970-yildan beri mavjud. Tashkilotning shiori fransuz tilida (fr. «égalité, complémentarité, solidarité») “Tenglik, yaxlitlik, hamjihatlik” ma’nolarini anglatadi[4].
Ishtirokchi davlatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Mamlakat | qoʻshilish yili |
|---|---|
| Armaniston | 2008 yil |
| Albaniya | 1999 yil |
| Andorra | 2004 yil |
| Belgiya | 1970 yil |
| Benin | 1970 yil |
| Bolgariya | 1993 yil |
| Burkina-Faso | 1970 yil |
| Burundi | 1970 yil |
| Vanuatu | 1979 yil |
| Vetnam | 1970 yil |
| Gabon | 1970 yil |
| Gaiti | 1970 yil |
| Gana | 2006 yil |
| Gvineya | 1981 yil |
| Gvineya-Bisau | 1979 yil |
| Gretsiya | 2004 yil |
| Kongo Demokratik Respublikasi | 1977 yil |
| Jibuti | 1977 yil |
| Dominika | 1979 yil |
| Misr | 1983 yil |
| Kabo-Verde | 1996 yil |
| Kambodja | 1993 yil |
| Kamerun | 1991 yil |
| Kanada | 1970 yil |
| Kipr | 2006 yil |
| Komor orollari | 1977 yil |
| Kot-d'Ivuar | 1970 yil |
| Laos | 1991 yil |
| Livan | 1973 yil |
| Lyuksemburg | 1970 yil |
| Mavrikiy | 1970 yil |
| Mavritaniya | 1980 yil |
| Madagaskar | 1989 yil |
| Mali | 1970 yil |
| Marokash | 1981 yil |
| Moldova | 1996 yil |
| Monako | 1970 yil |
| Niger | 1970 yil |
| Kongo Respublikasi | 1981 yil |
| Makedoniya Respublikasi | 2001 yil |
| Ruanda | 1970 yil |
| Ruminiya | 1993 yil |
| San-Tome va Prinsipi | 1999 yil |
| Seyshel orollari | 1976 yil |
| Senegal | 1970 yil |
| Sent-Lyusiya | 1981 yil |
| Bormoq | 1970 yil |
| Tunis | 1970 yil |
| Fransiya | 1970 yil |
| Markaziy Afrika Respublikasi | 1973 yil |
| Chad | 1970 yil |
| Shveysariya | 1996 yil |
| Ekvatorial Gvineya | 1989 yil |
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „88 Etats et gouvernements“ (fransuzcha). Organisation internationale de la Francophonie. 29-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-oktabr 2021-yil.
- ↑ О. А. Крюкова. Академический ландшафт международной организации Франкофонии как «Место знания» // Вестник МГУ. — 2012. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 2074-1588.
- ↑ „проекты Трианонского диалога“ (ruscha). 7-mart 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-mart 2021-yil.
- ↑ Посол Франции на Украине прочел лекцию студентам Одесского университета (Wayback Machine saytida 16-mart 2014-yil sanasida arxivlangan) Пресс-служба ОНУ имени И. И. Мечникова
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Frankofoniyaning rasmiy sahifasi(Fransuzcha) )
- Frankofoniya hukumatlararo aloqalar boshqarmasi(Fransuzcha) )
- Sankt-Peterburgdagi frankofonlar jamiyati(Fransuzcha) )
- Yangi Fransiya bayroqlari
- Frankofoniya yangiliklari (Wayback Machine saytida 2020-01-15 sanasida arxivlangan)(Fransuzcha) )
- Frankofoniyamisiz? - Olaval universiteti sayti (Kanada) (Wayback Machine saytida 23-iyun 2011-yil sanasida arxivlangan) Архивная копия(Fransuzcha) )
- Spiridonova S. "Sivilizatsiyalar dialogi" - Frankofoniyaning kuchayib borayotgan ovozi"
- Uagadugu deklaratsiyasi (2004-yil 27-noyabr) (Wayback Machine saytida 14-mart 2012-yil sanasida arxivlangan)
- Beyrut deklaratsiyasi (2002-yil 18-20-oktyabr)(Fransuzcha) )
- Abdu Diouf "Le Continent africain doit devenir une confédération" taklifi Vincent Hugeux / L'Express tomonidan 16/01/2003(Fransuzcha) )
- Butros Butros-Ghali "Europe et le Monde Arabe francophonie doit être un lien entre l'Europe et le Monde Arabe" taklifi Per Ganz (RFI) va Alain Louyot / L'Express du 10/17/2002(Fransuzcha) )
- Discours de M. Jacques CHIRAC Président de la République lors de la cérémonie d'ouverture du IXe sommet des chefs d'Etat et de gouvernement des pays ayant le Français en partage (Beyrouth)(Fransuzcha) )
- Geopolitique de la Francophonie: Presses universitaires de France, Parij, 1997; sous la direction de Jacques Barrat(Fransuzcha) )
- Chernov I. V. BMT Xavfsizlik Kengashida xalqaro siyosiy qarorlarning qabul qilinishi (Fransiyaning Iroq muammosi boʻyicha pozitsiyasining talqini) // "Rossiya global dunyoda", ijtimoiy-nazariy almanax № 4: Sankt-Peterburg, 2003 y.