Abdulqohir al-Jurjoniy
| Abdulqohir al-Jurjoniy | |
|---|---|
| Tavalludi | Lua xatosi in package.lua at line 80: module 'Module:RomanNumber' not found. |
| Vafoti | 1078[1] va 1081[2][3] |
| Fuqaroligi | Abbosiylar |
Abu Bakr, Abdulqohir ibn Abdurrahmon ibn Muhammad al-Jurjoniy (1009-1078 yoki 1081 milodiy [400 — 471 yoki 474 hijriy])[4];"An-Nahaviy" (grammatik) laqabli, u mashhur fors[5] arab tili grammatikachisi, musulmon shofeʼiylarining adabiyot yozuvchisi va al-Ash’ariyning izdoshi boʻlgan. U grammatika va ritorika boʻyicha bir qancha mashhur asarlar yozgan, masalan "Mi, ut Ạmil" va "Al-Jumal" — arab sintaksis boʻlimiga kirishlar nomli- hamda "Al-Mugʻniy" nomli uch jilddan iborat sharh kitobini yozgan[6].
Al-Jurjoniy oʻzining tugʻilib oʻsgan shahri Eronning Goʻrgan shahrini hech qachon tark etmagani, shu bilan birga ilm al-balagʻa (balogʻat va notiqlik sanʼati) va ilm al-bayon (arab ritorikasining majoziy til bilan bogʻliq boʻlimi) kabi egizak ilmlar boʻyicha obroʻ-eʼtibor qozonganligi aytiladi. Uni koʻrgani sayohat qilgan koʻplab arab olimlariga yetib borgan. Uning ushbu mavzularga bagʻishlangan ikkita kitobi — "Asror al-balohah" (Ritorika sirlari) va "Dalohil al-Ijoz fi-l-Quron" (Qur'onning mo''jizaviy takrorlanmasligi to'g'risidagi dalillar) al-Jurjoniyning oʻtmishdoshlari, siymosi, grammatikasi taʼsirini koʻrsatadi. tanqidchi Abi Helal al-Askariy al-Balagiy va tilshunos va adabiyot nazariyotchisi Abu Ali al-Forisiy, al-Idah (Tushuntirish) muallifi. Ali al-Forsiyning jiyani Abu al-Husayn Muhammad ibn al-Hasan ibn Abd al-Varat al-Navaviy al-Jurjoniyning ustozi boʻlib, uning qoʻlida al-Idani oʻrgangan va u haqida oʻttizta asar yozgan. "al Magʻna fi Sharh al-Idah" nomli jildli tafsir asari.
Tanqidiy fikrlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
"The Swiss linguist Saussure's theory of deconstruction is preceded by Abd al-Qāhir al-Jurjānī’s theory of deconstruction."
— Muhammad Abdul Mun'em Khafagi, Asrar al-Balaghah (1972)
"There is a similarity between these (al-Jurjānī and Noam Chomsky) two men."
— Muhammad Abdul Muttaleb, Issues of Modernism in the Works of Abd-al-Qāhir al-Jurjānī (1995)
Nashrlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- "Asror al-balohah" (Ishlab chiqarish sirlari)
- Al-Avomil al-Mi’ah (Yuz element) — Arab tilidagi 100 ta modifikator yoki zarrachalar haqida qisqacha matn va ulardan misollar bilan turlicha foydalanish.
- Daloʻil al-I’joz (Taklit boʻlmaslik intimations)
- I’joz al-Qur’on (Qur’onning beqiyosligi)
- Al-Jumal (jumlalar)
- Kitob ʿArud (Sheʼriy tuzilish)
- Al-Magʻna fi Sharh al-Idah, oʻttiz jild
- Al-Miftoh (Kalit)
- Muʼjam al-taʼrifot (Taʼriflar toʻplami)
- Al-Muqtasad, Al-Magʻnaning qisqacha versiyasi.
- Sharh al-Fotiha fi Mujallad (Fotihani bir jildda izohlash)
- At-Talxis bi Sharhihi (Gumlaning qisqacha izohi)
- Al-Umhad fi at-Tasrif (morfologiya asoslari)
- Abi-tammam, al-Buh’turiy va al-Mutannabiy asarlari boʻyicha antologiyalar toʻplami.
Maʼlumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ (unspecified title)
- ↑ (unspecified title) — С. 91.
- ↑ (unspecified title)
- ↑ "Jurjānī, al-". Encyclopædia Britannica (15th nashri). 1978.
- ↑ „ʿABD-AL-QĀHER JORJĀNĪ – Encyclopaedia Iranica“ (inglizcha). www.iranicaonline.org. Encyclopedia Iranica. Qaraldi: 11-fevral 2017-yil.
- ↑ Lockett 1814.
Bibliografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Deeb, K. Abu (2007). "al-Jurjānī, Abū Bakr Abd al-Qāhir b. Abd al- Rahmān (d. 471/1078)". in Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E. et al.. Encyclopaedia of Islam. Brill Online: Brill.
- Sutherland (Consultant), John (1999). "Vol.1 A-K". in Murray, Chris. Encyclopedia of Literary Critics and Criticism. London: Fitzroy Dearborn.
- Abbs, Ihsn. Tarikh al-Naqd al-Adabi 'inda al-'Arab, Naqd al-Shi'r min al-Qarn al-Thani hattá al-Qarn al-Thamin al-Hijri. History of Arabic Literary Criticism (A comprehensive study of Arabic literary criticism from the second century to the eighth century AH. It covers most of the literary critics from al-Asma'ei to Ibn-Khaldoun.). Beirut: Dr al-Amnah, 1971.
- Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. Asrar al-Balaghah Khafagi: . Cairo: Maktabet al Qāhira, 1972.
- Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. Asrar al-Balaghah Khafagi: . Beirut: Dar Al Jeel, 1991.
- Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. Asrar al-Balaghah in the Art of Rhetoric, 6th Al Imam Al Sheikh: , Midan Al Azhar: Mohammad Ali Subeih, 1959.
- Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. al-Jummal Haydar: , Damascus, 1972.
- Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. al-Jummal in Grammar, 1st Usri Abd al-Ghani: , Beirut: Dar Al Kutub al Ilmieh, 1990.
- Muttaleb, Muhammad Abdul. Issues of Modernism in the works of Abd-al-Qāhir al-Jurjānī Mahmoud Ali Makki: . Egypt: Longman, 1995.
- Key, Alexander (2018). „Translation of Poetry from Persian to Arabic: ʿAbd al-Qāhir al-Jurjānī and Others“. Journal of Abbasid Studies. 5-jild, № 1–2. 146–176-bet. doi:10.1163/22142371-12340037.
- Noy, Avigail (2018). „The Legacy of ʿAbd al-Qāhir al-Jurjānī in the Arabic East before al-Qazwīnī's Talkhīṣ al-Miftāḥ“. Journal of Abbasid Studies. 5-jild, № 1–2. 11–57-bet. doi:10.1163/22142371-12340036.
- Lockett, Abraham. Mi'ut Amil and Shurhoo Mi,ut Amil, two elementary treatises on Arabic Syntax (by 'Abd al-Kahir ibn 'Abd al-Rahman, al-Jurjani) Pereira: . Calcutta: The Hindoostan Press, 1814.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „At-Taftazoniy va al-Jurrujoniy oʻrtasidagi kelishmovchiliklar sarhisobi“ arabcha asar boʻlib, 1805-yilga mansub boʻlib, Abdulqohir al-Jurjoniy ijodini Taftazoniy asariga qiyoslaydi.
- Works by Abd al-Qahir al-Jurjani </img>
