Gender kamsitish: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
ShHamrayev (munozara | hissa)
10 745 edits
„Sexism“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

20-Sentyabr 2022, 21:55 dagi koʻrinishi

A woman under arrrest walking between two policemen
Suffraget tashkilotlari ayollarning saylov huquqi uchun kurashganlarni olib ketmoqda.

Gender kamsitishh yoki Sksizm - ma'lum bir jins vakiliga qaratilgan noto'g'ri fikr yoki kamsitish. Jinsiy kamsitish har kimga ta'sir qilishi mumkin, lekin bu birinchi navbatda ayollar va qizlarga ko'proq ta'sir o'tkazadi[1]. Bu stereotiplar va gender rollari bilan bog'langan[2][3] va bir jins yoki jinsning boshqasidan ustun ekanligiga ishonishni o'z ichiga olishi mumkin. Haddan tashqari jinsiy behurmatlik jinsiy zo'ravonlik, zo'rlash va jinsiy tajovuzning boshqa shakllarini rivojlantirishi mumkin[4]. Gender kamsitish seksizmni o'z ichiga oladi. Bu atama odamlarga nisbatan ularning jins identifikatori[5] yoki ularning jinsi farqlari asosida kamsitish sifatida aniqlanadi[6]. Gender kamsitishning, ayniqsa, ish joyidagi tengsizlik yo'nalishi ko'proq uchraydi[6]. Bu hududdagi ijtimoiy yoki madaniy urf-odatlar va me'yorlardan kelib chiqishi mumkin[7].

Etimologiyasi va ta'riflar

Fred R. Shapironing so'zlariga ko'ra, "seksizm" atamasi katta ehtimol bilan 1965-yil 18-noyabrda Pauline M. Leet tomonidan Franklin va Marshall kollejida "Talabalar-fakultet forumi" paytida kiritilgan[8][9].  Xususan, jinsiy kamsitish so'zi Leetning "Ayollar va Bakalavrlar" forumidagi nutqida uchraydi va u bunga irqchilik bilan solishtirish orqali aniqlik kiritadi. Qisman (sahifada)  “Munozara qilganingizda ... kam ayollar yaxshi she'r yozganligi sababli, bu ularning butunlay chetlanishini oqlaydi, siz irqchi pozitsiyasiga o'xshash pozitsiyani egallaysiz - men sizni bu holatda "seksist" deb atashim mumkin. . . . Irqchi ham, seksist ham xuddi sodir bo'lgan hamma narsa hech qachon sodir bo'lmagandek harakat qiladi va ikkalasi ham har ikkala holatda ahamiyatsiz bo'lgan omillarga murojaat qilib, kimningdir qadr-qimmati to'g'risida qaror qabul qiladi va xulosa chiqaradi"[8].

Shuningdek, Shapironing so'zlariga ko'ra, birinchi marta "seksizm" atamasi bosma nashrlarda Karolin Birdning 1968-yil 15-noyabrda "On Being Born Female" jurnalida chop etilgan "Ayol bo'lib tug'ilish to'g'risida" maqolasida paydo bo'lgan[8]. Bu nutqida u qisman shunday dedi: “Xorijda biz ko'p jihatdan seksist mamlakat ekanligimiz e'tirof etiladi. Jinsiy kamchilik muhim bo'lmaganda, jinsiy kamsitish odamlarni jinsiga qarab baholaydi. Seksizm irqchilik bilan qofiyalash uchun mo'ljallangan"[8].

Seksizmni bir jinsning boshqasidan ustun ekanligiga ishonishga asoslangan mafkura sifatida aytish mumkin[10][11][12]. Bu genderga asoslangan kamsitish, noto'g'ri qarash yoki stereotiplar bo'lib, ko'pincha ayollar va qizlarga nisbatan ifodalanadi[1].

Sotsiologiya seksizmni individual va institutsional darajada namoyon bo'lishini ko'rib chiqdi[10]. Richard Sheferning so'zlariga ko'ra, seksizm barcha asosiy ijtimoiy institutlar tomonidan foydalaniladi[10]. Sotsiologlar irqchilik kabi boshqa mafkuraviy zulm tizimlari o'rtasidagi o'xshashliklarni tasvirlaydilar, bu ham individual, ham institutsional darajada ishlaydi[13]. Ilk ayol sotsiologlar Sharlotta Perkins Gilman, Ida B. Wells va Garriet Martineau gender tengsizligi tizimlarini tasvirlab berdilar, lekin keyinchalik paydo bo'lgan seksizm atamasini ishlatmadilar. Funksionalistik paradigmani qabul qilgan sotsiologlar, masalan Talkott Parsons gender tengsizligini genderning dimorfik modelining tabiiy natijasi deb tushuntirdi[14].

Psixologlar Meri Krouford va Roda Unger seksizmni "ayollarga bir guruh sifatida salbiy munosabat va qadriyatlarni" o'z ichiga olgan shaxslar tomonidan qabul qilingan noto'g'ri qarashlar deb ta'riflaydilar[15]. Piter Glik va Syuzan Fiske ayollar haqidagi stereotiplar qanday qilib ijobiy va salbiy bo'lishi mumkinligini va odamlar o'zlariga xos bo'lgan stereotiplarni dushman seksizm yoki xayrixoh seksizmga bo'lishlarini tasvirlash uchun ambivalent seksizm atamasini ishlab chiqdilar[16].

Feminist muallif Bell Hooks seksizmni ayollar uchun noqulayliklarga olib keladigan zulm tizimi sifatida belgilaydi[17]. Feminist faylasuf Merilin Fray seksizmni erkak ustunligi, erkak shovinizmi va misoginiyaning "munosabati-kontseptual-kognitiv-orientatsion kompleksi" sifatida baho beradi[18].

Faylasuf Kate Manne seksizmni patriarxal tartibning bir tarmog'i sifatida belgilaydi. Uning ta'rifida seksizm patriarxal me'yorlarni ratsionalizatsiya qiladi va oqlaydi, misoginiyadan farqli o'laroq, patriarxal me'yorlarni tartibga soluvchi va amalga oshiradigan tarmoq. Mannening ta'kidlashicha, jinsiy kamsitish ko'pincha patriarxal ijtimoiy tuzilmalarni tabiiy, yaxshi yoki muqarrar qilib ko'rsatishga harakat qiladi, shuning uchun ularga qarshilik ko'rsatish uchun hech qanday sabab yo'qdek tuyuladi[19].

Tarixi

Qadimgi dunyo

Engraving of a woman preparing to self-immolate with her husband's corpse
Sati yoki bevalar tomonidan o'zini-o'zi yoqib yuborish XIX asr boshlarigacha hind jamiyatida keng tarqalgan edi.

Qadimgi Misrda ayollarning maqomi otalari yoki erlariga bog'liq bo'lgan, lekin ular mulkiy huquqlarga ega bo'lib, sudda da'vogar sifatida qatnashishlari mumkin edi[20]. Anglo-sakson davridagi ayollar odatda erkaklarga teng maqomga ega edilar[21]. Biroq, feodal jamiyatga qadar bo'lgan ko'plab jamiyatlar ayollarga bugungi ayollardan ko'ra yuqoriroq mavqega ega bo'lganligi haqidagi g'oyani tasdiqlovchi dalillar yetishmaydi[22][23]. Qishloq xo'jaligi va o'troq madaniyatlar qabul qilingandan so'ng, bir jins boshqasidan past degan tushuncha paydo bo'ldi; ko'pincha bu ayollar va qizlarga qaratilgan[24]. Qadimgi dunyoda ayollarga nisbatan tengsiz munosabatda boʻlgan holatlarga ayollarning siyosiy jarayonda ishtirok etishiga toʻsqinlik qiluvchi yozma qonunlar misol boʻla oladi. Qadimgi Rimda ayollar ovoz berish yoki siyosiy lavozimni egallashlari mumkin emas edi[25]. Yana bir misol, bolalarga ayollarning kamsitilishini singdiruvchi ilmiy matnlar. Qadimgi Xitoydagi ayollarga ayol bolaligida otasiga, nikohda eriga, bevaligida o‘g‘liga bo‘ysunishi kerakligi haqidagi Konfutsiy tamoyillari o‘rgatilgan[26].

Jodugar ovlari va sinovlari

Asosiy maqola: Witch hunt
Titlepage from the book Malleus Maleficarum
"Jodugarlarni va ularning bid'atlarini ikki qirrali qilich bilan yo'q qiladigan jodugarlar bolg'asi". Malleus Malefikarumning yettinchi Kyoln nashrining sarlavha sahifasi. 1520. Sidney universiteti kutubxonasidan.

Seksizm XV-XIII asrlarda jodugarlar sinovlarini kuchaytirgan paytlarga nisbatan turtki bo'lishi mumkin[27]. Ilk zamonaviy Yevropada va Shimoliy Amerikadagi Yevropa koloniyalarida jodugarlar xristian olamiga tahdid solayotgani haqida da'volar ilgari surildi. Bu ayollarning ta'qib qilinishida o'sha davrdagi misoginiya rol o'ynadi[28][29].

Jodugar ovlari va sinovlarida katta rol o'ynagan Geynrix Kramerning "Malleus Malefikarum" kitobida muallif ayollarning sehrgarlik bilan erkaklarga qaraganda ko'proq shug'ullanishini ta'kidlaydi va shunday yozadi:

Ayolning yovuzligi uchun barcha yovuzlik ozdir . . . Do'stlik dushmani, qochib bo'lmaydigan jazo, zaruriy yovuzlik, tabiiy vasvasa, orzu qilingan ofat, maishiy xavf, yoqimli ziyon, ochiq ranglar bilan bo'yalgan tabiatning yovuzligidan boshqa nima bor ayolda![30]

Jodugarlik (sehrgarlik, folbinlik) bir qancha mamlakatlarda, jumladan Saudiya Arabistonida ham noqonuniy hisoblanadi, mamlakatda bu jinoyat o'lim bilan jazolanadi. 2011-yilda Saudiyada “folbinlik va sehrgarlik” uchun bir ayolning boshi judo qilingan[31]. Folbinlikda ayblanib ayollarni o'ldirish dunyoning ba'zi qismlarida keng tarqalgan; masalan, Tanzaniyada har yili 500 ga yaqin keksa ayollar bunday ayblovlar ortidan o'ldiriladi[32].

Ayollar jodugarlikda va keyinchalik zo'ravonlikda ayblansa, ko'pincha kamsitishning bir nechta shakllari o'zaro ta'sir qiladi - masalan, jinsga asoslangan kamsitish va kastaga asoslangan diskriminatsiya, Hindiston va Nepalda bo'lgani kabi nisbatan keng tarqalgan jinoyatlar sodir bo'ladi[33][34].

Nikohni qoplash va boshqa qoidalar

Asosiy maqola: Coverture, Marital power, Restitution of conjugal rights, Kirchberg v. Feenstra va Marriage bar
An Indian Anti-dowry poster headed Say No To Dowry
Hindistonning Bangalor shahridagi mahrga qarshi plakat. Xalqaro Amnistiya tashkilotiga ko'ra, "[T]mahr bilan bog'liq zo'ravonlikning davom etayotgan haqiqati ayollarga mulk sifatida qaralganda nima sodir bo'lishi mumkinligiga misoldir"[35].

XX asrgacha AQSh va Angliya qonunchiligida “nikoh boʻyicha er va xotin bir shaxs boʻlib, nikoh davomida ayolning borligʻi yoki qonuniy mavjudligi toʻxtatib qoʻyiladigan” yashirin tizim hukm surgan[36]. AQSh ayollari 1875-yilgacha qonuniy ravishda "shaxslar" sifatida belgilanmagan[37]. Nikoh hokimiyati deb ataladigan shunga o'xshash huquqiy ta'limot Rim Gollandiya qonunchiligida mavjud edi (va hozirgi Esvatinida qisman amal qiladi).

Turmushga chiqqan ayollarning huquqlarini cheklash bir necha o'n yillar oldin G'arb mamlakatlarida keng tarqalgan edi: masalan, fransuzlarning turmush qurgan ayollari 1965-yilda erining ruxsatisiz ishlash huquqini qo'lga kiritdilar[38][39][40] va G'arbiy Germaniyada ayollar bunga 1977-yilda erishdilar[41][42]. Franko davrida, Ispaniyada turmushga chiqqan ayol ishga joylashish, mulkka egalik qilish va uydan uzoqda sayohat qilish uchun erining roziligi (permiso marital deb ataladi) talab qilingan. 1975-yilda nikoh ruxsati bekor qilindi[43]. Avstraliyada 1983-yilgacha turmushga chiqqan ayolning pasport arizasiga eri ruxsat berishi kerak edi[44].

Dunyoning turli burchaklarida ayollar nikoh orqali qonuniy huquqlarini yo'qotishda davom etmoqda. Masalan, Yamanning nikoh qoidalariga ko‘ra, xotin eriga itoat qilishi va uning ruxsatisiz uydan chiqmasligi kerak[45]. Iroqda qonun erlarga xotinlarini qonuniy ravishda “jazolash”ga ruxsat bergan[46]. Kongo Demokratik Respublikasining Oila kodeksiga ko'ra, er uy xo'jaligi boshlig'i hisoblanadi; xotin eriga bo'ysunishi uchun qarzdor; xotin qayerda yashashni xohlamasin, eri bilan birga yashashi kerak; xotinlar esa sudga ish qo'zg'atish yoki boshqa sud ishlarini qo'zg'atish uchun erining ruxsatiga ega bo'lishi kerak[47].

Nikohda ayollarga nisbatan suiiste'mollik va kamsitish amaliyotlari ko'pincha sep, kelin narxi va mahr kabi moliyaviy to'lovlardan kelib chiqadi[48]. Bu bitimlar ko'pincha er tomonidan xotinni majburan nazorat qilishni qonuniylashtirish va unga o'z ustidan hokimiyat berishni ko'rsatadi. Masalan , Shaxsiy maqom kodeksining (Tunis) 13-moddasida shunday deyilgan: “Er, mahrni to'lamagan holda, ayolni nikohni to'ldirishga majburlamasligi kerak”[49] [50] degani, agar mahr to'lanadi, nikohda zo'ravonlikka ruxsat beriladi. Shu munosabat bilan, tanqidchilar Tunisdagi ayollarning go'yo yutuqlari va mintaqadagi ilg'or mamlakat sifatidagi imidjini shubha ostiga qo'yishdi va u yerda ayollarga nisbatan kamsitish juda kuchli ekanligini ta'kidladilar[51][52][53].

Qiynoqlarga qarshi Butunjahon tashkiloti (OMCT) "mustaqillik va zo'ravon erni tark etish" ayollarga nisbatan qo'pol munosabatda bo'lishni to'xtatishda hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanligini tan oldi[54]. Biroq, dunyoning ba'zi qismlarida, turmush qurgandan so'ng, ayollar zo'ravon erini tark etish imkoniyati juda kam: ajralish ko'plab holatlarda juda qiyin, chunki sudda nikohni bekor qilish uchun asosli isbot zarur. Masalan, Afg'onistonda o'z uyini tark etgan xotin "qochib ketgani" uchun qamoqqa tushish xavfi bor[55][56]. Bundan tashqari, ko'plab sobiq Britaniya koloniyalari, Hindiston nikoh huquqlarini tiklash tushunchasini saqlab[57], xotin sud tomonidan eriga qaytishi mumkin; agar u buni qilmasa, u sudga hurmatsizlik sifatida ushlab turilishi mumkin[58][59]. Boshqa muammolar kelinning narxini to'lash bilan bog'liq: agar xotini ketmoqchi bo'lsa, eri ayolning oilasiga to'lagan kelin narxini qaytarishni talab qilishi mumkin. Ayolning oilasi ko'pincha uni to'lay olmaydi yoki to'lashni xohlamaydi[60][61][62].

Nikoh bilan bog'liq qonunlar, qoidalar va an'analar dunyoning ko'p joylarida ayollarga nisbatan kamsitishda davom etmoqda va ayollarga nisbatan yomon munosabatda bo'lishga, xususan jinsiy zo'ravonlik va jinsiy hayotga nisbatan o'z taqdirini o'zi belgilashga hissa qo'shishda davom etmoqda. Bu sabablar orqali ayollar huquqlarining buzilishi tan olinmoqda. 2012-yilda o'sha paytdagi Inson huquqlari bo'yicha Oliy komissar Navi Pillay shunday degan edi:

Ayollarga ko'pincha mulk sifatida qaraladi, ular turmush, odam savdosiga, jinsiy qullikka sotiladi. Ayollarga nisbatan zo'ravonlik ko'pincha jinsiy zo'ravonlik shaklida bo'ladi. Bunday zo'ravonlik qurbonlari ko'pincha fohishalikda ayblanadi va o'z taqdiri uchun javobgar bo'ladi. Bepusht ayollar esa erlar, oilalar va jamoalar tomonidan rad etiladi. . . . . Ayollarning o'z tanalarida to'liq avtonomiyaga ega bo'lishini ta'minlash ayollar va erkaklar o'rtasidagi tub tenglikka erishish yo'lidagi birinchi muhim qadamdir. Qachon, qanday va kim bilan jinsiy sherikni tanlashi, qachon, qanday va kim bilan farzand ko'rishni tanlashi kabi shaxsiy muammolar - munosib hayot kechirishning omili hisoblanadi[63].

Saylov huquqi va siyosat

Two woman carry a sign reading "Votes for Women".
Enni Kenni va Kristabel Pankhurst

Gender siyosiy sohada ayollarni kamsitish vositasi sifatida ishlatilgan. Yangi Zelandiya ayollarga ovoz berish huquqini bergan birinchi davlat bo'lgan. 1893-yilga qadar ayollarning saylov huquqiga erishilmagan edi. Saudiya Arabistoni 2015-yil avgust oyi holatiga koʻra, 2011-yilda ayollarga ovoz berish huquqini kengaytirgan eng oxirgi davlatdir[64]. Ba'zi G'arb davlatlari ham ayollarga ovoz berish huquqiga nisbatan yaqinda ruxsat bergan. Shvetsariya ayollari 1971-yilda federal saylovlarda ovoz berish huquqini qo'lga kiritdilar[65]. Appenzell Innerrhoden 1991-yilda Shvetsariya Federal Oliy sudi tomonidan ayollarga mahalliy masalalar bo'yicha ovoz berish huquqini bergan oxirgi kanton bo'ldi[66]. Fransuz ayollariga 1944-yilda ovoz berish huquqi berilgan[67][68]. Gretsiyada ayollar saylov huquqini 1952-yilda qo‘lga kiritdilar[69]. Lixtenshteynda ayollar saylov huquqini 1984-yilgi referendum orqali qo'lga kiritdilar[70][71].

Bugungi kunda deyarli har bir ayol ovoz berish huquqiga ega bo'lsa-da, siyosatda ayollar uchun hali oldinga siljishlar mavjud. Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, bir qancha demokratik davlatlar, jumladan Avstraliya, Kanada va Qo'shma Shtatlarda ayollar hali ham matbuotda gender stereotiplari yordamida namoyish etilmoqda[72]. Ko'plab mualliflar ommaviy axborot vositalaridagi gender farqlari 1980-yillardagiga qaraganda bugungi kunda kamroq ekanligini ko'rsatdi, ammo hali ham mavjud. Ayrim masalalar (masalan, ta'lim) ayol nomzodlar bilan, boshqa masalalar (masalan, soliqlar) esa erkak nomzodlar bilan bog'liq bo'lishi mumkin[72]. Bundan tashqari, ayol nomzodlarning tashqi ko'rinishi va shaxsiyati kabi shaxsiy fazilatlariga ko'proq e'tibor beriladi, chunki ayollar hissiy va qaram sifatida tasvirlangan[72].

Erkaklar va ayollar o'rtasida qonun chiqaruvchi hokimiyatning keng tarqalgan nomutanosibligi mavjud. Qonun chiqaruvchi organlarda ayollar va erkaklar nisbati Birlashgan Millatlar Tashkilotining gender imkoniyatlarini kengaytirish chora-tadbirlarida va uning yangi timsoli Gender tengsizlik indeksida gender tengligi o'lchovi sifatida ishlatiladi. Xitoy haqida gapirilsa, Lanyan Chen siyosatni ishlab chiqishda ayollardan ko'ra erkaklar ko'proq posbon bo'lganligi sababli, bu ayollar ehtiyojlarining to'g'ri ifodalanmasligiga olib kelishi mumkinligini aytdi. Shu ma’noda qonun ijodkorligidagi tengsizlik ham gender kamsitishini keltirib chiqaradi[73].

Menyular

1980-yillarning boshlariga qadar ba'zi yuqori darajadagi restoranlarda ikkita menyu mavjud edi: erkaklar uchun narxlar ko'rsatilgan oddiy menyu va narxlar ko'rsatilmagan ayollar uchun ikkinchi menyu (u "ayollar menyusi" deb nomlangan), shuning uchun ovqatlanuvchi ayol mahsulotlarning narxini bilmagan[74]. 1980 yilda Ketlin Bick G'arbiy Gollivuddagi L'Orangerie-da kechki ovqatga erkak biznes sherigini olib ketdi. Unga narxlarisiz ayollar menyusi va uning mehmoniga narxlari ko'rsatilgan menyu berilgandan so'ng, Bick advokat Gloriya Allredni ayollar menyusi Kaliforniya fuqarolik huquqlari to'g'risidagi qonunga zid bo'lganligi sababli kamsitish bo'yicha sudga murojaat qilish uchun yolladi[74]. Bickning ta'kidlashicha, ayollar menyusini narxlarisiz olish uni "xo'rlangan va g'azablangan" his qilgan. Restoran egalari bu amaliyotni ayol kishi xonaga kirganida erkaklar o‘rnidan turishi kabi xushmuomalalik sifatida qilinganini aytib, himoya qildi. Da'vo bekor qilingan bo'lsa ham, restoran o'zining jinsga asoslangan menyu siyosatini tugatdi[74].

Vaqtga bog'liq tendensiyalar

2021-yilda o'tkazilgan tadqiqotda Amerika Qo'shma Shtatlarida 2004-yildan 2018-yilgacha gender kamsitish darajasi o'zgarganligi haqida kam bo'lsa-da dalillar topildi[75].

Gender stereotiplari

Gender stereotiplari ayollar va erkaklarning xususiyatlari va xulq-atvori haqida keng tarqalgan e'tiqoddir[76]. Empirik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, erkaklar ko'proq ijtimoiy jihatdan qadrlanadi va bir qator faoliyatda ayollarga qaraganda ko'proq vakolatliroqdir[77][78]. Dastin B. Toman va boshqalar (2008) "gender-matematik stereotipning boshqa tarkibiy qismlariga nisbatan qobiliyatning ijtimoiy-madaniy ahamiyati matematikaga intilayotgan ayollarga ta'sir qilishi mumkin" deb taxmin qiladilar. Ayollarning matematika natijalarini ikki xil gender-matematik stereotip komponentlari, ya'ni matematika qobiliyati va matematikaga bo'lgan sa'y-harakatlarini taqqoslash bo'yicha tajriba orqali, Toman va boshqalar ayollarning matematik ko'rsatkichlariga salbiy qobiliyat stereotipi ko'proq ta'sir qilishini aniqladilar. Bu harakat komponenti emas, balki Qo'shma Shtatlardagi ijtimoiy-madaniy e'tiqodlar ta'sirida. Ushbu eksperiment va Qo'shma Shtatlardagi sotsial-madaniy e'tiqodlar natijasida, Toman va boshqalar odamlarning ilmiy natijalariga ijtimoiy-madaniy e'tiqodlar ta'sirida bo'lgan gender-matematik stereotip komponenti ta'sir qilishi mumkin degan xulosaga kelishdi[79].

Tilda

Til orqali jinsiy kamsitish,ma'lum bir jins vakillarini qadrsizlantirishini ko'rsatadi[80]. Til orqali jinsiy kamsitish ko'p hollarda, erkaklar ustunligini saqlab qoladi[81]. Tildagi kamsitish ongga, voqelikni idrok etishga, madaniy fikr va uzatishga va ijtimoiylashuvga ta'sir qiladi[80]. Tadqiqotchilar me'yor sifatida erkak tilidagi semantik qoidani aniqladilar[82]. Bu gender kamsitishga olib keladi, chunki erkak standart bo'lib qoladi va erkak bo'lmaganlar past darajaga tushadi[82]. Tildagi seksizm bilvosita jinsiy kamsitishning bir shakli hisoblanadi[83].

Bunga quyidagi misollar kiradi:

  • "Insoniyat", "odam" (insoniyatni nazarda tutadi), "yigitlar" yoki "ofitserlar va erkaklar" kabi aralash jinslar guruhiga murojaat qilish uchun umumiy erkak atamalaridan foydalanish
  • Noma'lum jinsdagi shaxsga murojaat qilish uchun birlik erkak olmoshidan (u, uning, uni) sukut bo'yicha foydalanish
  • Biznesmen, rais yoki politsiyachi kabi erkak boʻlmagan shaxslar tomonidan bajarilishi mumkin boʻlgan “-man” bilan tugaydigan atamalar
  • Keraksiz gender belgilaridan foydalanish, masalan, "erkak hamshira" oddiygina "hamshira" sukut bo'yicha ayol ekanligiga ishora qiladi[84].

Jinsiy va gender-neytral til

XX asrning turli xil feministik harakatlari, liberal feminizm va radikal feminizmdan tortib, feminizm, postmodern feminizm va queer nazariyasigacha, o'z nazariyasida tilni hisobga olgan[85]. Ushbu nazariyalarning aksariyati ma'ruzachilarning o'z tillaridan foydalanish uslubini o'zgartirishni talab qiladigan tanqidiy pozitsiyani saqlab qoldi.

Ingliz tilidan boshqa tillarda jinsiy kamsitish

Fransuz[86] va ispan[87] kabi roman tillari jinsiy kamsitishni kuchaytiruvchi sifatida qaralishi mumkin, chunki erkak shakli sukut bo'yicha. "Sog'indim" degan ma'noni anglatuvchi " maduzel " so'zi 2012 yilda Bosh vazir Fransua Fiyon tomonidan frantsuz ma'muriy shakllaridan chiqarib yuborilgan deb e'lon qilingan edi. [86] Hozirgi bosim aralash jinsli guruhda erkak ko'plik olmoshini o'zgartirish uchun sukut bo'yicha foydalanishni talab qiladi. [88] Ispan tiliga kelsak, Meksika Ichki ishlar vazirligi seksistik tildan foydalanishni kamaytirish bo'yicha qo'llanmani nashr etdi. [87]

Nemis tilida so'zlashuvchilar jinsiy aloqaning grammatika bilan qanday kesishishi haqida ham savollar berishdi. [89] Nemis tili jinsi, soni va holatlari uchun og'ir fleksiyaga ega; insonning kasbi yoki mavqeini bildiruvchi deyarli barcha otlar jinsga qarab farqlanadi. Ko'proq jinsga bog'liq bo'lmagan konstruktsiyalar uchun ba'zan o'rniga gerund otlari qo'llaniladi, chunki bu ko'plikdagi grammatik jins farqini yo'q qiladi va uni birlikda sezilarli darajada kamaytiradi. Masalan, die Studenten ("erkaklar talabalari") yoki die Studentinnen ("talabalar ayollar") o'rniga die Studierenden ("o'qiyotganlar") deb yoziladi. [90] Biroq, bu yondashuv noaniqlik elementini kiritadi, chunki gerund otlari o'zlarining asosiy mashg'uloti sifatida muntazam ravishda shug'ullanuvchini emas, balki hozirda faoliyat bilan shug'ullanuvchini bildiradi. [91]

Xitoy tilida ba'zi yozuvchilar yozma belgilar tuzilishiga xos bo'lgan jinsiy aloqaga ishora qildilar. Misol uchun, erkak uchun xarakter jasorat va ta'sir kabi ijobiy fazilatlar bilan bog'liq bo'lsa, xotin uchun xarakter ayol qismi va supurgidan iborat bo'lib, past baho hisoblanadi. [92]

Genderga xos kamsituvchi atamalar

Jinsga xos kamsituvchi atamalar boshqa odamni jinsi tufayli qo'rqitadi yoki ularga zarar yetkazadi. Seksizm tilda genderga qaratilgan salbiy ta'sirlar bilan ifodalanishi mumkin[93]. Misol uchun, ayolni "ayol" emas, balki "qiz" deb ham atash mumkin, bu ularning bo'ysunuvchi yoki to'liq yetuk emasligini anglatadi. Boshqa misollar orasida behayo so'z bor. Ba'zi so'zlar transgenderlar uchun haqoratli, jumladan, "tranny", "u-erkak" yoki "he-she". Qasddan noto'g'ri jins (kimdirga noto'g'ri jins belgilash) va "it" olmoshi ham kamsituvchi hisoblanadi[94].

Kasbiy seksizm

Kasbiy seksizm ish joyida sodir bo'lgan, odamning jinsiga asoslangan kamsituvchi amaliyotlar, bayonotlar yoki harakatlarni anglatadi. Kasbiy seksizmning shakllaridan biri bu ish haqini kamsitishdir. 2008-yilda Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkiloti (OECD) ayollarning bandlik ko'rsatkichlari kengaygan, gender bandligi va ish haqi tafovutlari deyarli hamma joyda qisqargan bo'lsa-da, ayollar o'rtacha ish bilan ta'minlanish imkoniyati hali ham 20% kamroq ekanligini aniqladi. Bu erkaklarga qaraganda 17% kamroq. [95] Hisobotda shunday deyilgan:

[Ko'pgina mamlakatlarda] mehnat bozoridagi diskriminatsiya, ya'ni bir xil mahsuldor shaxslarga faqat ma'lum bir guruhga mansub bo'lganliklari uchun tengsiz munosabatda bo'lish hali ham bandlik va ish imkoniyatlari sifatidagi nomutanosiblikni kuchaytiruvchi hal qiluvchi omil bo'lib qolmoqda [. . . ] Employment Outlookning ushbu nashrida keltirilgan dalillar shuni ko'rsatadiki, taxminan 8 Iqtisodiy hamkorlik va hamkorlik tashkiloti mamlakatlaridagi gender bandlik tafovutidagi farqning 30 foizini mehnat bozoridagi kamsitish amaliyoti bilan izohlash mumkin[95][96].

Shuningdek, Iqtisodiy hamkorlik tashkilotining deyarli barcha mamlakatlari, shu jumladan AQSh[97] kamsitishlarga qarshi qonunlarni o'rnatgan bo'lsa-da, bu qonunlarni amalga oshirish qiyinligi ma'lum[95].

Asosan erkak mehnat guruhlariga kiradigan ayollar tokenizmning salbiy oqibatlarini boshdan kechirishlari mumkin: ishlash bosimi, ijtimoiy izolyatsiya va rollarni qamrab olishda[98]. Tokenizm seksizmni kamuflyaj qilish, erkak ishchilarning ish joyidagi afzalliklarini saqlab qolish uchun ishlatilishi mumkin[98]. Tashkilotda/kompaniyada ishlaydigan ayollar ulushi va ularning mehnat sharoitlarini yaxshilash o'rtasida hech qanday bog'liqlik yo'q. Gender masalalariga e'tibor bermaslik ayollarning kasbiy muammolarini kuchaytirishi mumkin[99].

2005-yilgi Jahon qadriyatlari so'rovida respondentlardan ish haqi faqat erkaklar uchun cheklangan bo'lishi kerak deb o'ylashadimi, deb so'rashgan. Islandiyada bu ko'rsatkich 3,6%, Misrda esa 94,9% edi[100].

Ishga qabul qilishda bo'shliq

Tadqiqotlar bir necha bor Amerika Qo'shma Shtatlaridagi onalar teng malakali otalarga qaraganda kamroq ishga olinishini va agar ishga qabul qilingan bo'lsa, bolali erkak xodimlarga qaraganda kamroq maosh olishini ko'rsatdi[101][102][103][104][105][106].  

Bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, ayol xodimlarning erkaklardan afzal ko'rilishi natijalari boshqa tadqiqotchilar tomonidan shubha bilan kutib olindi, chunki bu natija boshqa ko'plab tadqiqotlarga zid keladi. Kaliforniya universitetining Hastings yuridik kolleji taniqli professori Joan C.Williams uning metodologiyasi bilan bog'liq muammolarni ko'tarib, u qo'llagan xayoliy ayol nomzodlar juda yaxshi malakali ekanligini ta'kidladi. O'rtacha malakali xodimlar yordamida olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, erkak kishilarni ishga olish, yaxshi maosh taklif qilish va murabbiylikni taklif qilish ehtimoli ko'proq[107] [108]

Yevropada mehnat bozorida o'tkazilgan dala tajribalariga asoslangan tadqiqotlar ayollar jinsiga asoslangan kamsitishning jiddiy darajasi yo'qligini isbotlaydi. Biroq, tengsiz munosabat hali ham muayyan vaziyatlarda o'lchanadi, masalan, nomzodlar Belgiyada yuqori funksional darajadagi lavozimlarga murojaat qilganda[109],   ular Fransiyada tug'ilish yoshida murojaat qilganlarida[110],   ular Avstriyada erkaklar ustunlik qiladigan kasblarga murojaat qilganlarida[111] o'rtadagi tengsiz munosabatlarni ko'rish mumkin.

Daromaddagi farq

Bar graph showing the gender pay gap in European countries
Eurostat 2014 ma'lumotlariga ko'ra, o'rtacha soatlik ish haqi bo'yicha gender farqi[112]

Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, dunyo bo'ylab ayollar erkaklarnikiga qaraganda kam maosh oladilar. Ba'zilarning ta'kidlashicha, bu ish joyida keng tarqalgan gender diskriminatsiyasidan kelib chiqadi. Boshqalar esa, ish haqidagi tafovut erkaklar va ayollarning turli tanlovlaridan kelib chiqadi, masalan, ayollarning farzand ko'rishni erkaklarga qaraganda ko'proq qadrlashi va erkaklarning biznes, muhandislik va texnologiya kabi yuqori maoshli sohalarda kasb tanlashi ayollarga qaraganda ko'proq.

Yevrostat 2008-yilda Yevropa Ittifoqiga aʼzo 27 ta davlatda gender oʻrtacha ish haqi boʻyicha 27,5% tafovutni aniqladi[112]. Shunga oʻxshab, OECD 2009-yilda toʻla vaqtli ishlaydigan ayollar OECD mamlakatlaridagi erkaklarnikiga qaraganda 27% kam maosh olishini ma'llum qildi[95][96].

Qo'shma Shtatlarda 2009-yilda ayollarning erkaklarga daromad nisbati 0,77 ni tashkil etdi; to'liq vaqtli, yil bo'yi (FTYR) ishlaydigan ayollar FTYR erkaklariga qaraganda 77% ko'proq maosh oladilar. Ayollarning ish haqi erkaklarnikiga nisbatan 1960-yildan 1980-yilgacha (56,7–54,2%) qisqardi, 1980-yildan 1990-yilgacha (54,2–67,6%) tez o'sdi. 1990-yildan 2000-yilgacha (67,6–71,2%) tenglashtirildi va 1960-yildan 1980-yilgacha (56,7–54,2%) o'sdi –77,0%)[113][114]. 2010-yillarning oxiriga kelib, u 1990-2000-yillardagi darajaga kamaydi (68,6-71,1%)[115][116]. 1963-yilda birinchi "Teng ish haqi to'g'risida" gi qonun qabul qilinganda, to'liq kunlik ishlaydigan ayollar erkaklarga qaraganda 48,9% ko'proq maosh olganlar[113].

Chexiya va Slovakiyada olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, hukumatlar diskriminatsiyaga qarshi qonun qabul qilganidan keyin ham ish haqidagi gender tafovutining uchdan ikki qismi tushuntirilmagan va segregatsiya "bo'shliqning asosiy manbai" bo'lib qolgan[117].

Jinslar orasidagi tafovut kasb va kasb doirasida ham farq qilishi mumkin. Masalan, Tayvanda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ish haqi to'g'risidagi gender tafovutlarining asosiy qismi kasbda ishlash jarayonida sodir bo'ladi[118]. Rossiyada tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, gender ish haqi farqi daromad darajasi bo'yicha notekis taqsimlangan[119]. Tadqiqot shuni ko'rsatdiki, "ish haqi bo'yicha qarzlar va natura shaklida to'lovlar, ayniqsa, eng kam maosh oladigan ishchilar o'rtasida ish haqi kamsitishini yengillashtirdi, bu esa Rossiya korxonalari rahbarlarining ushbu to'lov shakllarini taqsimlashda o'z kapitalini hisobga olishga juda kam ahamiyat berishlarini ko'rsatmoqda"[119].

Ish haqi bo'yicha gender tafovuti erkaklar va ayollar o'rtasidagi shaxsiy va ish joyidagi xususiyatlardagi farqlar (masalan, ta'lim, ish vaqti va kasbi), erkaklar va ayollar o'rtasidagi tug'ma xulq-atvor va biologik farqlar va mehnat bozoridagi kamsitish (gender stereotiplari, mijoz va ish beruvchining tarafkashligi va boshqalar) bilan bog'liq. Ayollar bolalarni tarbiyalash uchun erkaklarnikiga qaraganda ko'proq vaqt ajratadilar[120]. Ayrim mamlakatlarda, masalan, Janubiy Koreyada, turmush qurgandan so'ng, ayol xodimlarni ishdan bo'shatish uzoq vaqtdan beri mavjud bo'lgan amaliyotdir[121]. Professor Linda K. Babkokning “Women Don't Ask” kitobida o‘tkazgan tadqiqoti shuni ko‘rsatadiki, erkaklar ish haqini oshirishni sakkiz baravar ko‘proq so‘rashadi, bu esa ish haqi tengsizligi qisman jinslar o‘rtasidagi xulq-atvor farqlari natijasi bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatadi[122]. Biroq, tadqiqotlar, odatda, daromadga ta'sir ko'rsatadigan omillarni hisobga olgandan so'ng, gender ish haqi farqining bir qismi tushuntirilmaganligini aniqlaydi; ish haqi farqining tushuntirilmagan qismi gender kamsitish bilan bog'liq[123].

Jinslar bo'yicha ish haqi farqining kamsituvchi komponentini baholash turlicha. OECD ma'lumotlariga ko'ra, OECD mamlakatlaridagi gender ish haqi farqining taxminan 30% diskriminatsiya tufaylidir[95]. Avstraliya tadqiqotlari shuni ko'rsatadiki, kamsitish erkaklar va ayollar o'rtasidagi ish haqi farqining taxminan 60% ni tashkil qiladi[124] . Qo'shma Shtatlardagi gender ish haqi farqini o'rganuvchi tadqiqotlar bergan ma'lumotga ko'ra, ish haqiga ta'sir etuvchi omillarni nazorat qilgandan so'ng, ish haqi farqining katta qismi tushuntirilmaydi. Kollej bitiruvchilari ustida olib borilgan bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, boshqa barcha omillar hisobga olinsa, ish haqi bo'yicha tushunarsiz bo'lgan qismi o'qishni tugatgandan keyin bir yil o'tgach besh foizni va o'qishni tugatgandan keyin o'n yil o'tgach 12 foizni tashkil qiladi[125][126][127]. Amerika Universitet Ayollari Assotsiatsiyasi tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, Qo'shma Shtatlarda bitiruvchi ayollar bir xil ish bilan shug'ullanadigan va bir xil mutaxassislik bo'yicha erkaklarnikiga qaraganda kamroq maosh oladi[128].

Graph showing weekly earnings by various categories
Jins, irq va etnik kelib chiqishi bo'yicha to'liq kunlik ish haqi va ish haqi ishchilarining o'rtacha haftalik daromadi, AQSh, 2009 yil [129]

Ish haqini kamsitish, talab va taklifning iqtisodiy konseptsiyasiga zid bo'lgan nazariyaga ko'ra, agar tovar yoki xizmat (bu holda, mehnat) talabga ega bo'lsa va qiymatga ega bo'lsa, u bozorda o'z narxini topadi. Agar ishchi kamroq ish haqi evaziga teng qiymat taklif qilsa, talab va taklif kam haq to'lanadigan ishchilarga katta talabni ko'rsatadi. Agar korxona xuddi shu ish uchun kamroq maoshli ishchilarni yollagan bo'lsa, u o'z xarajatlarini kamaytiradi va raqobatdosh ustunlikka ega bo'ladi. Talab va taklifga ko'ra, agar ayollar teng qiymat taklif qilsa, talab (va ish haqi) oshishi kerak, chunki ular o'z xizmatlari uchun erkaklarnikiga qaraganda yaxshiroq narxni (pastroq ish haqi) taklif qilishadi[130].

Kornell universitetida va boshqa joylarda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, Qo'shma Shtatlardagi onalar teng malakali otalarga qaraganda kamroq ishga olinadi va agar ishga olingan bo'lsa, bolali erkak xodimlarga qaraganda kamroq maosh oladi[101][102][103][104][105][106]. OECD "bolalar ayollarning ish haqiga sezilarli ta'siri odatda Buyuk Britaniya va Qo'shma Shtatlarda uchraydi" deb topdi[131]. Otalar farzandsiz erkaklarnikiga qaraganda oʻrtacha 7500 dollar koʻproq maosh oladi[132].

Gender ish haqi farqi iqtisodiyot uchun katta yo'qotishlarga olib kelishini ko'rsatadigan tadqiqotlar mavjud[133].

Gender identifikatsiyasi kamsitish

Gender diskriminatsiyasi - bu haqiqiy yoki idrok etilgan gender kimligiga asoslangan kamsitish[134]. Gender identifikatori "tug'ilishda shaxsning belgilangan jinsidan qat'i nazar yoki hisobga olinmasdan, jinsga bog'liq o'ziga xoslik, tashqi ko'rinish yoki xulq-atvor yoki boshqa jinsga bog'liq xususiyatlar" kiradi[134].  

Oiladagi zo'ravonlik

 

Portrait of a female acid attack victim showing facial injuries
Kambodjada kislotali hujum qurboni

Aniq stavkalar keng muhokama qilinsa-da, oiladagi zo'ravonlik asosan erkaklar tomonidan ayollarga nisbatan sodir etilganligi haqida ko'plab madaniyatlararo dalillar mavjud[135][136][137]. Bundan tashqari, ayollar ko'pincha zo'ravonlikning og'ir shakllariga duchor bo'lishlari va tajovuzkor sherik tomonidan jarohatlanish ehtimoli ko'proq ekanligi haqida keng konsensus mavjud[136][137]. Birlashgan Millatlar Tashkiloti oiladagi zo'ravonlikni genderga asoslangan zo'ravonlik shakli sifatida tan oladi, u inson huquqlarining buzilishi va jinsiy kamsitishning natijasi sifatida ta'riflaydi[138].

Oiladagi zo'ravonlik dunyoning ko'p joylarida jim kuzatiladi. Hatto qonuniy ravishda qabul qilingan. Misol uchun, 2010-yilda Birlashgan Arab Amirliklari (BAA) Oliy sudi, agar erkak ko'rinadigan iz qoldirmasa, xotini va bolalarini jismonan tartibga solishga haqli degan qarorga keldi[139]. 2015-yilda Equality Now Shimoliy Nigeriya Jinoyat kodeksining bola, o'quvchi, xizmatchi yoki xotinni tuzatish deb nomlangan bo'limiga e'tibor qaratdi, unda shunday deyilgan: "(1) Hech narsa og'ir jarohat yetkazish bilan bog'liq bo'lmagan jinoyat emas. Amalga oshirgan har qanday shaxslar: .. er o'z xotinini tuzatish maqsadida, bunda er va xotin har qanday mahalliy qonun yoki odatlarga bo'ysunadi, shundagina tuzatish qonuniy deb topiladi"[140].

Namoyish uchun qotillik uydagi zo‘ravonlikning yana bir ko‘rinishi bo‘lib, dunyoning bir qancha mamlakatlarida qo‘llaniladigan zo‘ravonlik bo‘lib, ularning qurbonlari asosan ayollardir[141]. Nomus uchun qotilliklar, uyushtirilgan nikohga kirishdan bosh tortish, qarindoshlar ma'qullamagan munosabatlarni saqlab qolish, nikohdan tashqari jinsiy kamsitish, zo'rlash qurboni bo'lish, nomunosib deb ko'rilgan kiyim yoki gomoseksualizm tufayli sodir bo'lishi mumkin[142][143][144]. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo'yicha boshqarmasi ta'kidlaganidek, "bizning jinoyatlarimiz, jumladan, qotillik tarixdagi genderga asoslangan zo'ravonlikning eng qadimgi shakllaridan biridir"[145]

Namoyish uchun qotillik va toshbo'ron qilish kabi amaliyotlar ba'zi mamlakatlarda asosiy siyosatchilar va boshqa rasmiylar tomonidan qo'llab-quvvatlanmoqda. Pokistonda, 2008-yilda Balujistondagi sharafli qotilliklardan so‘ng, besh ayol Balujistonning Umrani qabilasining qabiladoshlari tomonidan o‘ldiriladi. Pokiston federal pochta xizmati vaziri Israr Ulloh Zehri bu amaliyotni himoya qildi:[146] “Bu ko‘p asrlik an’analar va men. ularni himoya qilishda davom etaman. Faqat axloqsiz ishlarga qo‘l urganlargina qo‘rqsinlar”[147]. 2006-yildagi Sakine Muhammad Ashtianiy (Eronda toshbo'ron qilingani uchun xalqaro bosim ostida qoldirgan) ishi ortidan Eron Inson huquqlari kengashining yuqori martabali vakili va rahbari Muhammad-Javod Larijoniy toshbo'ron qilish amaliyotini himoya qildi; uning ta'kidlashicha, bu qatl qilishdan ko'ra "kamroq jazo" edi, chunki bu mahkumlarga omon qolish imkoniyatini berdi[148].

Sehrli o'limlari (turmush qurgan ayollarning o'ldirilishi yoki o'z joniga qasd qilishga majburlash) nikoh uchun yuqori to'lovni to'lashga qodir bo'lmagan ayollarning o'ldirilishi natijasida yuzaga keladi. Xalqaro Amnistiya tashkilotiga ko'ra, "mahr bilan bog'liq zo'ravonlikning davom etayotgan haqiqati ayollarga mulk sifatida qaralganda nima bo'lishi mumkinligiga misoldir"[149].

  1. ↑ 1,0 1,1 There is a clear and broad consensus among academic scholars in multiple fields that sexism refers primarily to discrimination against women, and primarily affects women. See, for example:
  2. ↑ Matsumoto, David. The Handbook of Culture and Psychology. Oxford University Press, 2001 — 197 bet. ISBN 978-0-19-513181-9. 
  3. ↑ Nakdimen, K. A. (1984). "The Physiognomic Basis of Sexual Stereotyping". American Journal of Psychiatry 141 (4): 499–503. doi:10.1176/ajp.141.4.499. PMID 6703126. 
  4. ↑ Forcible Rape Institutionalized Sexism in the Criminal Justice System| Gerald D. Robin Division of Criminal Justice, University of New Haven
  5. ↑ Macklem, Tony. Beyond Comparison: Sex and Discrimination. New York: Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0-521-82682-2. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Sharyn Ann Lenhart. Clinical Aspects of Sexual Harassment and Gender Discrimination: Psychological Consequences and Treatment Interventions. Routledge, 2004 — 6 bet. ISBN 978-1135941314. 2018-yil 20-aprelda qaraldi. „Gender or Sex Discrimination: This term refers to the types of gender bias that have a negative impact. The term has legal, as well as theoretical and psychological, definitions. Psychological consequences can be more readily inferred from the latter, but both definitions are of significance. Theoretically, gender discrimination has been described as (1) the unequal rewards that men and women receive in the workplace or academic environment because of their gender or sex difference (DiThomaso, 1989); (2) a process occurring in work or educational settings in which an individual is overtly or covertly limited access to an opportunity or a resource because of a sex or is given the opportunity or the resource reluctantly and may face harassment for picking it (Roeske & Pleck, 1983); or (3) both.“ 
  7. ↑ Macfarlane. „FIFA must act after death of Iran's 'Blue Girl,' says activist“. edition.cnn.com (2019-yil 12-sentyabr). Qaraldi: 2020-yil 20-iyun.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 „Feminism Friday: The origins of the word "sexism"“. Finallyfeminism101.wordpress.com (2007-yil 19-oktyabr). Qaraldi: 2013-yil 20-iyul.
  9. ↑ Siegel, Daniel J.. The Wise Legacy: How One Professor Transformed the Nation. CreateSpace, February 16, 2015 — 54 bet. ISBN 9781507625590. 2015-yil 12-sentyabrda qaraldi. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Schaefer, Richard T.. Sociology: A Brief Introduction, 8th, New York: McGraw-Hill, 2009 — 274–275 bet. ISBN 9780073404264. OCLC 243941681. 
  11. ↑ T., Schaefer, Richard. Sociology in modules. New York, NY: McGraw-Hill, 2011 — 525 bet. ISBN 9780078026775. OCLC 663953971. 
  12. ↑ J., Macionis, John. Sociology, 13th, Upper Saddle River, N.J.: Pearson Education, 2010 — 330 bet. ISBN 9780205749898. OCLC 468109511. 
  13. ↑ D.), Hughes, Michael (Michael. Sociology : the core, Kroehler, Carolyn J., 9th, Boston: McGraw Hill/Higher Education, 2009 — 247 bet. ISBN 9780073404257. OCLC 276998849. 
  14. ↑ Witt, Jon. SOC 2018, 5th, New York: McGraw-Hill Education, 2017 — 301 bet. ISBN 978-1259702723. OCLC 968304061. 
  15. ↑ E.), Crawford, Mary (Mary. Women and gender : a feminist psychology, Unger, Rhoda Kesler., 4th, Boston: McGraw-Hill, 2004 — 9 bet. ISBN 978-0072821079. OCLC 52706293. 
  16. ↑ E.), Crawford, Mary (Mary. Women and gender : a feminist psychology, Unger, Rhoda Kesler., 4th, Boston: McGraw-Hill, 2004 — 59–60 bet. ISBN 978-0072821079. OCLC 52706293. 
  17. ↑ Hooks, Bell. Feminist theory : from margin to center, 2nd, London: Pluto, 2000 — 48 bet. ISBN 978-0745316642. OCLC 45502856. 
  18. ↑ Marilyn., Frye. The Politics of Reality : Essays in Feminist Theory, First, Trumansburg, New York: Crossing Press, 1983 — 41 bet. ISBN 978-0895940995. OCLC 9323470. 
  19. ↑ Manne, Kate. Down Girl: The Logic of Misogyny. Ithaca, New York: Oxford University Press, 2019 — 78–79 bet. ISBN 9780190604981. 
  20. ↑ David P. Silverman. Ancient Egypt. Oxford University Press, 2003 — 80–84 bet. ISBN 978-0195219524. 2015-yil 2-martda qaraldi. 
  21. ↑ Stanford Lehmberg. A History of the Peoples of the British Isles: From Prehistoric Times to 1688. Routledge, 2013 — 35 bet. ISBN 978-1134415281. 2015-yil 2-martda qaraldi. 
  22. ↑ Craig Lockard. Societies, Networks, and Transitions: A Global History. Cengage Learning, 2014 — 88–89 bet. ISBN 978-1305177079. 2015-yil 2-martda qaraldi. 
  23. ↑ Eller, Cynthia. The Myth of Matriarchal Prehistory. Boston: Beacon Press, 2000. ISBN 978-0-8070-6793-2. 
  24. ↑ Peter N. Stearns (Narrator). A Brief History of the World Course No. 8080 [Audio CD]. The Teaching Company. 
  25. ↑ Frier, Bruce W.. A Casebook on Roman Family Law, American Philological Association, Oxford University Press, 2004 — 31–32, 457, et passim bet. ISBN 978-0-19-516185-4. 
  26. ↑ Wu 吴, Xiaohua 晓华 (2009). "周代男女角色定位及其对现代社会的影响 [Role orientation of men and women in the Zhou Dynasty and their effects on modern society]" (zh). Chang'An Daxue Xuebao (Shehui Kexue Ban) 11 (3): 87. 
  27. ↑ Thurston 2001. p. 01.
  28. ↑ Barstow, Anne Llewellyn (1994) Witchcraze: A New History of the European Witch Hunts San Francisco: Pandora.
  29. ↑ Thurston 2001. pp. 42–45.
  30. ↑ Kramer and Sprenger. Malleus Maleficarum.
  31. ↑ „Saudi woman beheaded for 'witchcraft and sorcery'“. CNN.com (2011-yil 14-dekabr).
  32. ↑ World Health Organization. „World Report on Violence Chapter 5 – Abuse of the elderly“. who.int. Qaraldi: 2020-yil 20-iyun.
  33. ↑ Shrestha, Deepesh. „Witch-hunts of low-caste women in Nepal“. The Telegraph (2010-yil 15-fevral). 2022-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 20-iyun.
  34. ↑ Iaccino, Ludovica. „Witch Hunting in India: Poor, Low Caste and Widows Main Targets“. International Business Times (2014-yil 22-iyul). Qaraldi: 2020-yil 20-iyun.
  35. ↑ „Violence Against Women Information“.
  36. ↑ Blackstone, William. „Extracts from William Blackstone's Commentaries on the Laws of England 1765–1769“. 2008-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-mart.
  37. ↑ „Legacy '98: Detailed Timeline“. Legacy98.org (2001-yil 19-sentyabr). 2010-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 20-noyabr.
  38. ↑ Allwood, Gill (1999). "Women in France". Modern and Contemporary France 7. Archived from the original on March 4, 2016. https://web.archive.org/web/20160304092212/http://www.tandf.co.uk/journals/explore/cmcf-vsi-women-in-france.pdf. 
  39. ↑ „France's leading women show the way“. Parisvoice.com. 2013-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 20-iyul.
  40. ↑ „Lesson – The French Civil Code (Napoleonic Code) – Teaching Women's Rights From Past to Present“. Womeninworldhistory.com. Qaraldi: 2013-yil 20-iyul.
  41. ↑ Benhold, K.. „20 years after fall of wall, women of former East Germany thrive“. The New York Times (2010). Qaraldi: 2015-yil 17-aprel.
  42. ↑ Trzcinski, E.; Holst, E. (2012). "Gender Differences in Subjective Well-Being In and Out of Management Positions". Social Indicators Research 107 (3): 449–463. doi:10.1007/s11205-011-9857-y. 
  43. ↑ „Spain – Social Values And Attitudes“. Countrystudies.us. Qaraldi: 2013-yil 20-iyul.
  44. ↑ „The History of Passports in Australia“ (2006-yil 14-iyun). 2006-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  45. ↑ Amnesty International. „Yemen's dark side: Discrimination and violence against women and girls“ (2009). Qaraldi: 2015-yil 17-aprel.
  46. ↑ „The law states: "The punishment of a wife by her husband, the disciplining by parents and teachers of children under their authority [is permitted within certain limits prescribed by law or by custom"“]. Law.case.edu. 2012-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  47. ↑ „The War Within the War“. Hrw.org. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  48. ↑ „Handbook for Legislation on Violence Against Women: Supplement to the "Harmful Practices" against Women“. UN Women (2012). 2015-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-aprel.
  49. ↑ Sfeir, George N. (1 January 1957). "The Tunisian Code of Personal Status (Majallat Al-Ahw Al Al-Shakhsiy Ah)". Middle East Journal 11 (3): 309–318. 
  50. ↑ „Code du Statut Personnel – Tunisie“ (fr). www.jurisitetunisie.com. Qaraldi: 2019-yil 26-avgust.
  51. ↑ „7 raisons pour les hommes et les femmes de remettre en cause le CSP ... ou pas“ (fr). Al Huffington Post (2013-yil 13-avgust). 2015-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-iyun.
  52. ↑ „Nouveaux progrès, mais il ne faut pas pour autant pavoiser“ (fr). Le Temps. 2019-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-iyun.
  53. ↑ FIDH. „Les violences sexuelles en Tunisie: après le déni, un début de (...)“ (fr). FIDH – Worldwide Human Rights Movement. Qaraldi: 2015-yil 14-iyun.
  54. ↑ „Combating extrajudicial executions, enforced disappearances, torture and other cruel, inhuman and degrading treatment in the Philippines by addressing their economic, social and cultural root causes“. Qaraldi: 2019-yil 18-noyabr.
  55. ↑ Human Rights Watch. „'I had to run away': The imprisonment of women and girls for 'moral crimes' in Afghanistan“. Human Rights Watch (2012). Qaraldi: 2015-yil 17-aprel.
  56. ↑ „More Afghan women jailed for 'moral crimes', says HRW—BBC News“. BBC News. BBC.com (2013-yil 21-may). Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  57. ↑ „Smt. Saroj Rani vs Sudarshan Kumar Chadha on 8 August, 1984“. Indiankanoon.org. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  58. ↑ Sen, Samta. Women and Labour in Late Colonial India: The Bengal Jute Industry. Cambridge University Press, 1999 — 205 bet. ISBN 9780521453639. 
  59. ↑ „Manupatra Articles“. Manupatrafast.com. 2015-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  60. ↑ Equality Now. „Protecting the girl child: Using the law to end child, early and forced marriage and related human rights violations“ (2007). Qaraldi: 2015-yil 17-aprel.
  61. ↑ Lelieveld, M. (2011) Child protection in the Somali region of Ethiopia. A report for the Bridges project Piloting the delivery of quality education services in the developing regional states of Ethiopia. Retrieved April 17, 2015 from „Archived copy“. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 11-mart.
  62. ↑ Stange, Mary Zeiss, and Carol K. Oyster, Jane E. Sloan. Encyclopedia of Women in Today's World, Volume 1. Sage, 2011 — 496 bet. ISBN 9781412976855. 
  63. ↑ Pillay. „Valuing women as autonomous beings: Women's sexual reproductive health rights“. United Nations Human Rights Office of the High Commissioner (2012). 2017-yil 13-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-aprel.
  64. ↑ „Timeline of Women's Suffrage Granted, by Country“. Infoplease. Qaraldi: 2013-yil 1-dekabr.
  65. ↑ „The Long Way to Women's Right to Vote in Switzerland: a Chronology“. History-switzerland.geschichte-schweiz.ch. Qaraldi: 2011-yil 1-avgust.
  66. ↑ „United Nations press release of a meeting of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women (CEDAW), issued on January 14, 2003“. Un.org. Qaraldi: 2011-yil 2-sentyabr.
  67. ↑ Jean-Pierre Maury. „Ordonnance du 21 avril 1944 relative à l'organisation des pouvoirs publics en France après la Libération“ (fr). Mjp.univ-perp.fr. Qaraldi: 2011-yil 8-yanvar.
  68. ↑ Assemblée nationale. „La citoyenneté politique des femmes—La décision du Général de Gaulle“ (fr). Qaraldi: 2007-yil 19-dekabr.
  69. ↑ Kerstin Teske: teske@fczb.de. „European Database: Women in Decision-making – y Country Report Greece“. db-decision.de. 2013-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 11-iyun.
  70. ↑ „BBC News—Timeline: Liechtenstein“ (2011-yil 31-mart). Qaraldi: 2015-yil 14-iyun.
  71. ↑ „Liechtenstein Women Win Right to Vote“. The New York Times (1984-yil 2-iyul).
  72. ↑ 72,0 72,1 72,2 Kittilson, Miki Caul; Fridkin, Kim (2008). "Gender, Candidate Portrayals and Election Campaigns: A Comparative Perspective". Politics & Gender 4 (3). doi:10.1017/S1743923X08000330. ISSN 1743-923X. 
  73. ↑ Chen, Lanyan. The Gendered Reality of Migrant Workers in Globalizing China. Ottawa: The University of Ottawa, 2009 — 186–207 bet. ISBN 978-0-7766-0709-2. 
  74. ↑ 74,0 74,1 74,2 Frost. „The Court Case That Killed the 'Ladies Menu'“. www.atlasobscura.com. Atlas Obscura (2018-yil 2-fevral). Qaraldi: 2019-yil 23-fevral.
  75. ↑ Archer, Allison M N; Kam, Cindy D (2021). "Modern Sexism in Modern Times Public Opinion in the #Metoo Era". Public Opinion Quarterly 84 (4): 813–837. doi:10.1093/poq/nfaa058. ISSN 0033-362X. https://doi.org/10.1093/poq/nfaa058. 
  76. ↑ Manstead, A. S. R.; Hewstone, Miles; et al. The Blackwell Encyclopedia of Social Psychology. Oxford, UK; Cambridge, Mass., USA: Blackwell, 1999, 1995, pp. 256–57, ISBN 978-0-631-22774-8.
  77. ↑ Wagner, David G.; Berger, Joseph (1997). "Gender and Interpersonal Task Behaviors: Status Expectation Accounts". Sociological Perspectives 40 (1): 1–32. doi:10.2307/1389491. 
  78. ↑ Williams, John E. and Deborah L. Best. Measuring Sex Stereotypes: A Multinational Study. Newbury Park, CA: Sage, 1990, ISBN 978-0-8039-3815-1.
  79. ↑ Thoman, Dustin B.; White, Paul H.; Yamawaki, Niwako; Koishi, Hirofumi (2008). "Variations of Gender–math Stereotype Content Affect Women's Vulnerability to Stereotype Threat". Sex Roles 58 (9–10): 702–12. doi:10.1007/s11199-008-9390-x. 
  80. ↑ 80,0 80,1 „Sexism in Language“. Online.santarosa.edu (2014-yil 23-dekabr). 2015-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  81. ↑ „Sexism In Language—Reading—Postscript“. Linguarama.com. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  82. ↑ 82,0 82,1 Dale Spender. „Man Made Language by Dale Spender“. Marxists.org. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  83. ↑ Mills, S. (2008) Language and sexism. Cambridge University Press. Retrieved April 18, 2015 from „Archived copy“. 2013-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-dekabr.
  84. ↑ Kennison, S.; Trofe, J. (2003). "Comprehending Pronouns: A Role for Word-Specific Gender Stereotype Information". Journal of Psycholinguistic Research 32 (3): 355–378. doi:10.1023/A:1023599719948. PMID 12845944. 
  85. ↑ Mille, Katherine Wyly and Paul McIlvenny. "Gender and Spoken Interaction: A Survey of Feminist Theories and Sociolinguistic Research in the United States and Britain." „Archived copy“. 2005-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-dekabr.
  86. ↑ 86,0 86,1 Sayare, Scott. „France Drops 'Mademoiselle' From Official Use“ (en-US). The New York Times (2012-yil 22-fevral). Qaraldi: 2019-yil 26-avgust.
  87. ↑ 87,0 87,1 „Mexico advises workers on sexist language—BBC News“. BBC News. bbc.co.uk (2011-yil 23-mart). Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  88. ↑ Carson, Culley Jane (1 January 1993). "Attacking a Legacy of Sexist Grammar in the French Class: A Modest Beginning". Feminist Teacher 7 (2): 34–36. 
  89. ↑ Nandi. „Grappling with language sexism“. blogs.reuters.com (2011-yil 5-mart). 2011-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  90. ↑ Osel, Johann. „Gleichberechtigung im Studium: Studenten, äh, Studierende“ (de). Sueddeutsche.de (2015-yil 18-fevral).
  91. ↑ Osel, ibid.
  92. ↑ Tan, Dali (1 January 1990). "Sexism in the Chinese Language". NWSA Journal 2 (4): 635–639. 
  93. ↑ Guidance for schools on preventing and responding to sexist, sexual and transphobic bullying : quick guide. Great Britain Department for Children, Schools and Families, January 1, 2009. OCLC 663427461. 
  94. ↑ Mills College Transgender Best Practices Taskforce & Gender Identity and Expression Sub-Committee of the Diversity and Social Justice Committee. Report on Inclusion of Transgender and Gender Non-Conforming Students Best Practices, Assessment and Recommendations. Oakland, Calif.: Mills College, February 2013, p. 9.
  95. ↑ 95,0 95,1 95,2 95,3 95,4 OECD. OECD Employment Outlook—2008 Edition Summary in English. OECD, Paris, 2008, p. 3-4.
  96. ↑ 96,0 96,1 OECD. OECD Employment Outlook. Chapter 3: The Price of Prejudice: Labour Market Discrimination on the Grounds of Gender and Ethnicity. OECD, Paris, 2008.
  97. ↑ The U.S. Equal Employment Opportunity Commission. „Facts About Compensation Discrimination“. Qaraldi: 2008-yil 23-aprel.
  98. ↑ 98,0 98,1 Yoder, Janice D. (1991). "Rethinking Tokenism: Looking beyond Numbers". Gender and Society 5 (2): 178–192. doi:10.1177/089124391005002003. 
  99. ↑ Zimmer, Lynn (1988). "Tokenism and Women in the Workplace: The Limits of Gender-Neutral Theory". Social Problems 35 (1): 64–77. doi:10.2307/800667. https://semanticscholar.org/paper/21ab76a200267e623cc4119ccbaafe293978329c. 
  100. ↑ Fortin, Nicole, "Gender Role Attitudes and the Labour Market Outcomes of Women Across OECD Countries", Oxford Review of Economic Policy, 2005, 21, 416–438.
  101. ↑ 101,0 101,1 Folbre, Nancy. The Anti-Mommy Bias. New York Times, March 26, 2009.
  102. ↑ 102,0 102,1 Goodman, Ellen. A third gender in the workplace. The Boston Globe, May 11, 2007.
  103. ↑ 103,0 103,1 Cahn, Naomi and June Carbone. Five myths about working mothers. The Washington Post, May 30, 2010.
  104. ↑ 104,0 104,1 Young, Lauren. The Motherhood Penalty: Working Moms Face Pay Gap Vs. Childless Peers. Bloomsberg Businessweek, June 05, 2009.
  105. ↑ 105,0 105,1 Correll, Shelley; Benard, Stephen; Paik, In (2007). "Getting a job: Is there a motherhood penalty?". American Journal of Sociology 112 (5): 1297–1338. doi:10.1086/511799.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Correll" defined multiple times with different content
  106. ↑ 106,0 106,1 News.cornell.edu. Mothers face disadvantages in getting hired. August 4, 2005.
  107. ↑ Wendy M. Williams (2015). "National hiring experiments reveal 2:1 faculty preference for women on STEM tenure track". Proceedings of the National Academy of Sciences 112 (17): 5360–5365. doi:10.1073/pnas.1418878112. PMID 25870272. PMC 4418903. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4418903. 
  108. ↑ Sarah Kaplan. „Study finds, surprisingly, that women are favored for jobs in STEM“. The Washington Post (2015-yil 14-aprel). Qaraldi: 2015-yil 14-iyun.
  109. ↑ Baert, S.; De Pauw, A.-S.; Deschacht, N. (2016). "Do Employer Preferences Contribute to Sticky Floors?". Industrial and Labor Relations Review 69 (3): 714736. doi:10.1177/0019793915625213. https://biblio.ugent.be/publication/5960457. 
  110. ↑ Petit, P. (2007). "The effects of age and family constraints on gender hiring discrimination: A field experiment in the French financial sector". Labour Economics 14 (3): 371–391. doi:10.1016/j.labeco.2006.01.006. 
  111. ↑ Weichselbaumer, D. (2004). "Is it sex or personality? The impact of sex stereotypes on discrimination in applicant selection". Eastern Economic Journal 30 (2): 159–186. 
  112. ↑ 112,0 112,1 European Commission. The situation in the EU. Retrieved on August 19, 2011.
  113. ↑ 113,0 113,1 U.S. Census Bureau. Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2009. Current Population Reports, P60-238, U.S. Government Printing Office, Washington, DC, 2010, pp. 7 and 50.
  114. ↑ Institute for Women's Policy Research. The Gender Wage Gap: 2009. Retrieved March 31, 2011.
  115. ↑ „Male Income Percentile and Female Income Percentile Calculator in 2018“ (2018-yil 4-dekabr).
  116. ↑ „Income by Sex: Average, Median, 1%, and Calculator – DQYDJ“ (2020-yil oktyabr).
  117. ↑ Jurajda, Štěpán (2005). "Gender Segregation and Wage Gap: An East-West Comparison". Journal of the European Economic Association 3 (2–3): 598–607. doi:10.1162/jeea.2005.3.2-3.598. https://semanticscholar.org/paper/d81f696cbc2021e5bc7725325b8d57a83671d1c1. 
  118. ↑ Zveglich, Joseph E., Jr.; Rodgers, Yana van der Meulen (2004). "Occupational Segregation and the Gender Wage Gap in a Dynamic East Asian Economy". Southern Economic Journal 70 (4): 850–875. doi:10.2307/4135276. 
  119. ↑ 119,0 119,1 Gerry, Christopher J.; Kim, Byung-Yeon; Li, Carmen A. (2004). "The Gender Wage Gap and Wage Arrears in Russia: Evidence from the RLMS". Journal of Population Economics 17 (2): 267–288. doi:10.1007/s00148-003-0160-3. http://discovery.ucl.ac.uk/17553/1/17553.pdf. 
  120. ↑ The Open University: Learning Space."Economics Explains Discrimination in the Labour Market." Accessed June 29, 2012
  121. ↑ Yoo, Gyeongjoon (2003). "Quality of Life Across Population Groups: Women in the Workplace: Gender and Wage Differentials". Social Indicators Research 62 (1–3): 367–385. doi:10.1023/A:1022661604653. 
  122. ↑ Babcock, Linda „Women Don't Ask“,. Women Don't Ask: Negotiation and the Gender Divide. Princeton University Press, 2003. 
  123. ↑ United States Congress Joint Economic Committee. Invest in Women, Invest in America: A Comprehensive Review of Women in the U.S. Economy. Washington, DC, December 2010, p. 80.
  124. ↑ Watson, Ian (2010). "Decomposing the Gender Pay Gap in the Australian Managerial Labour Market". Australian Journal of Labour Economics 13 (1): 49–79. https://search.informit.com.au/documentSummary;dn=150518123437760;res=IELBus. 
  125. ↑ Carman, Diane. Why do men earn more? Just because. Denver Post, April 24, 2007.
  126. ↑ Arnst, Cathy. Women and the pay gap. Bloomberg Businessweek, April 27, 2007.
  127. ↑ American Management Association. Bridging the Gender Pay Gap. October 17, 2007.
  128. ↑ Morrison. „Persistent Pay Gap Affects Women Just One Year Out of College“. 2013-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 21-fevral.
  129. ↑ U.S. Bureau of Labor Statistics. Highlights of Women's Earnings in 2009. Report 1025, June 2010.
  130. ↑ „Lies, Damned Lies and Statistics: The Wage Gap“. Swift Economics (2009-yil 21-sentyabr). 2013-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 20-iyul.
  131. ↑ OECD (2002). Employment Outlook, Chapter 2: Women at work: who are they and how are they faring? Paris: OECD 2002.
  132. ↑ Hilary M. Lips. „Blaming Women's Choices for the Gender Pay Gap“. WomensMedia (2009-yil 7-sentyabr). 2013-yil 23-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  133. ↑ Cavalcanti, Tiago; Tavares, José (February 1, 2016). "The Output Cost of Gender Discrimination: A Model-based Macroeconomics Estimate" (en). The Economic Journal 126 (590): 109–134. doi:10.1111/ecoj.12303. ISSN 1468-0297. https://www.repository.cam.ac.uk/handle/1810/267278. 
  134. ↑ 134,0 134,1 Feder, Jody. „Sexual Orientation and Gender Identity Discrimination in Employment: A Legal Analysis of the Employment Non-Discrimination Act (ENDA)“. Congressional Research Service (2013-yil 15-iyul). Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  135. ↑ Dobash, R. P.; Dobash, R. E.; Wilson, M.; Daly, M. (1992). "The Myth of Sexual Symmetry in Marital Violence". Social Problems 39: 71–91. doi:10.1525/sp.1992.39.1.03x0064l. 
  136. ↑ 136,0 136,1 Compton, Michael T.. Clinical Manual of Prevention in Mental Health, 1st, Washington, D.C.: American Psychiatric Publishing, 2010 — 245 bet. ISBN 978-1-58562-347-1. „Women are more often the victims of domestic violence than men and are more likely to suffer injuries and health consequences ...“ 
  137. ↑ 137,0 137,1 Brinkerhoff, David B.. Essentials of Sociology, 7th, Thomson/Wadsworth, 2008 — 13 bet. ISBN 978-0-495-09636-8. „A conflict analysis of domestic violence, for example, would begin by noting that women are battered far more often and far more severely than are men ...“ 
  138. ↑ „A/RES/48/104. Declaration on the Elimination of Violence against Women“. Un.org. Qaraldi: 2015-yil 16-mart.
  139. ↑ „Court in UAE says beating wife, child OK if no marks are left“. CNN (2010-yil 19-oktyabr). 2012-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 20-iyul.
  140. ↑ „The Penal Code of Northern Nigeria“. Equalitynow.org (2015-yil 6-fevral). 2015-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 31-mart.
  141. ↑ Maris, Cees; Sawitri Saharso (2001). "Honour Killing: A Case for Cultural Defense?". Pluralism and Law: Proceedings of the 20th IVR World Congress, Amsterdam, 2001 3: 108. 
  142. ↑ „BBC—Ethics—Honour crimes“. bbc.co.uk.
  143. ↑ „Shocking gay honor killing inspires movie—CNN.com“. CNN (2012-yil 13-yanvar).
  144. ↑ „Iraqi immigrant convicted in Arizona 'honor killing' awaits sentence“. CNN (2011-yil 23-fevral).
  145. ↑ „Effective police responses to violence against women“. unodc.org. Qaraldi: 2019-yil 4-dekabr.
  146. ↑ Hussain, Zahid. „Three teenagers buried alive in 'honour killings'“. Times Online (2008-yil 5-sentyabr). Qaraldi: 2008-yil 5-sentyabr.(subscription required)
  147. ↑ „Pakistani women buried alive 'for choosing husbands'“. Telegraph (2008-yil 1-sentyabr). 2022-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 1-sentyabr.
  148. ↑ „Outrage Over Iran Human Rights Official's Defense of Stoning“. Abcnews.go.com (2010-yil 19-noyabr). Qaraldi: 2013-yil 20-iyul.
  149. ↑ „Violence Against Women Information“. Amnesty International USA. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Gender_kamsitish&oldid=2894565" dan olindi