Kanadada yahudiylik dini: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„History of the Jews in Canada“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

23-Iyun 2022, 11:31 dagi koʻrinishi

Kanadadagi yahudiylarning tarixi - bu yahudiylikni o'z dini sifatida qabul qiladigan va etnik yahudiy bo'lgan Kanada fuqarolari tarixi. Kanadalik yahudiylar katta yahudiy diasporasining bir qismi bo'lib, dunyodagi uchinchi yirik yahudiy jamoasini tashkil qiladi, faqat Isroil va Qo'shma Shtatlardagilardan bundan oshadi.[1][2] 2016-yil holatiga ko'ra, Kanada Statistikasi Kanadadagi yahudiy dinining 435 200 tarafdorini[3] va yahudiylarni etnik kelib chiqishini da'vo qilgan 309 650 kishini sanab o'tdi.[4] Ulardan biri ikkinchisini o'z ichiga olmaydi va bu ikki oqimni birlashtirishga harakat qilgan tadqiqotlar Kanadada 475 000 dan ortiq yahudiylarni qamrab olgan.[5][6][7] Bu jami Kanada aholisining taxminan 1,4 foizini tashkil qiladi.

Kanadadagi yahudiylar jamoasi asosan Ashkenazi yahudiylari va ularning avlodlaridan iborat. Boshqa yahudiy etnik bo'linishlari ham ifodalangan va Sefarad yahudiylari, Mizrahi yahudiylari va Bene Isroilni o'z ichiga oladi. Yahudiy dinini qabul qilgan bir qator yahudiy-Kanada hamjamiyatini tashkil etadi, bu yahudiy madaniy an'analarining keng doirasini namoyon qiladi va yahudiy diniy marosimlarining to'liq spektrini o'z ichiga oladi. Garchi ular kichik ozchilik bo'lsalar ham birinchi yahudiy muhojirlar gubernator Edvard Kornuollis bilan Yangi Shotlandiyaning Halifax shahrini (1749) tashkil etish uchun kelganlaridan beri ular mamlakatda ochiq ishtirok etishgan.[8]

Ilk tarix (1759-1850)

Britaniya Yangi Fransiyani zabt etishdan oldin, Yangi Shotlandiyada yahudiylar bor edi. Kvebekda rasmiy yahudiylar yo'q edi, chunki qirol Lyudovik XIV 1663-yilda Kanadani rasman Fransiya Qirolligining provinsiyasiga aylantirganda, u mustamlakaga faqat Rim katoliklari kirishi mumkinligi haqida farmon chiqargan. Istisnolardan biri 1738-yilda o'g'il qiyofasida kelgan yahudiy qizi Ester Brandeau edi va dinni qabul qilishdan bosh tortganidan keyin Fransiyaga qaytarib yuborilgunga qadar bir yil shu yerda qoldi.[9] Kanadadagi yahudiylarning eng qadimgi hujjatlari Britaniya armiyasining Fransiya va Hindiston urushi, Shimoliy Amerikadagi yetti yillik urushdagi yozuvlardir. 1760-yilda 1-baron Amherst general Jeffri Amherst Monrealga hujum qilib, Kanadani inglizlar uchun bosib oldi. Bir nechta yahudiylar uning polklari a'zolari edi va uning ofitserlar korpusi orasida besh yahudiy bor edi: Samuel Jeykobs, Emmanuel de Kordova, Aaron Xart, Hananiel Garsiya va Isaak Miramer.[10]

Ushbu beshlikning eng ko'zga ko'ringanlari biznes sheriklari Samuel Jeykobs va Aaron Xart edi. 1759-yilda general ser Frederik Haldimand shtabida Britaniya armiyasining komissarligi lavozimida Jeykobs Kvebekning birinchi yahudiy rezidenti va shu tariqa birinchi kanadalik yahudiy sifatida qayd etildi.[11] 1749-yildan Jeykobs Yangi Shotlandiyaning Halifax shahrida ingliz armiyasi ofitserlarini ta'minlab kelgan. 1758-yilda u Fort Kamberlendda edi va keyingi yili Kvebekda Vulf armiyasi bilan birga edi.[12] Kanadada qolib, keyinchalik u Richelieu vodiysining dominant savdogariga va Sent-Denis-sur-Rishelyening senyoriga aylandi.[13] Biroq, Jeykobs fransuz kanadalik qizga uylangani va bolalarini katolik qilib tarbiyalagani sababli, u ko'pincha yahudiyga uylangan va uning bolalarini yoki hech bo'lmaganda o'g'illarini tarbiyalagan Aaron Xart foydasiga Kanadadagi birinchi doimiy yahudiy ko'chmanchi sifatida e'tibordan chetda qoladi.[12]

Leytenant Xart birinchi marta Kanadaga Nyu-York shahridan 1760-yilda Monrealdagi Jefferi Amxerstning komissarligi sifatida kelgan. Armiyadagi xizmati tugaganidan keyin u Trois-Rivièresga joylashdi. Oxir-oqibat, u juda badavlat yer egasi va hurmatli jamiyat a'zosiga aylandi. Uning to'rt o'g'li bor edi: Muso, Benyamin, Hizqiyo va Iskandar, ularning barchasi Monrealda taniqli bo'lib, yahudiy jamiyatini qurishda yordam berishadi. Uning o‘g‘illaridan biri Hizqiyo 1807-yil 11-apreldagi qo‘shimcha saylovda Quyi Kanada qonun chiqaruvchi organiga saylandi va Britaniya imperiyasidagi rasmiy muxolifatdagi birinchi yahudiy bo‘ldi. Hizqiyo qonun chiqaruvchi organdan chiqarib yuborildi, chunki uning dini asosiy omil bo`ldi.[14] Quyi Kanada general-gubernatori ser Jeyms Genri Kreyg Xartni himoya qilishga urindi, ammo qonun chiqaruvchi organ uni 1808- va 1809-yillarda ishdan bo'shatdi. Keyinchalik fransuz kanadaliklar buni inglizlarning Kanadadagi rolini buzishga urinishi deb bilishdi. Hizqiyo qonun chiqaruvchi organga qayta saylandi, ammo yahudiylarga Kanadada bir avloddan keyin saylangan lavozimni egallashga ruxsat berilmadi. 

Qadimgi yahudiy kanadaliklarning aksariyati mo'yna savdosi bilan shug'ullangan yoki Britaniya armiyasi qo'shinlarida xizmat qilgan. Bir nechtasi savdogar yoki yer egalari edi. Monrealdagi yahudiylar jamoasi kichik bo'lsa-da, atigi 200 kishidan iborat bo'lsa-da, ular 1768-yilda Kanadadagi eng qadimgi sinagoga bo'lgan Shearith Isroilning Monrealdagi ispan va portugal sinagogasini qurdilar. U 1846-yilgacha Monrealdagi yagona sinagoga boʻlib qoldi.[15] Ba'zi manbalar ibodatxonaning haqiqiy tashkil etilishini Notr-Dam ko'chasida 1777-yilga to'g'ri keladi.[16]

Tez orada isyonlar va noroziliklar Kanadada mas'uliyatli hukumatni talab qila boshladi. "Xristian sifatidagi e'tiqod to'g'risida" qasam ichishni talab qiluvchi qonun 1829-yilda yahudiylarning qasamyod qilmasligini ta'minlash uchun o'zgartirildi. 1831-yilda taniqli fransuz-kanadalik siyosatchi Lui-Jozef Papineau Britaniya imperiyasining boshqa joylaridan yigirma yetti yil oldin yahudiylarga to'liq teng siyosiy huquqlar beruvchi qonunga homiylik qildi. 1832-yilda qisman Hizqiyo Xartning ishi tufayli yahudiylarga xristianlar kabi siyosiy huquq va erkinliklarni kafolatlovchi qonun qabul qilindi. 1830-yillarning boshlarida nemis yahudiy Samuel Liebshits Kanadaning Yuqori qismidagi qishloqda joylashgan Jewsburg (hozirda Kitchener, Ontarioda nemis tegirmonlari sifatida kiritilgan) ga asos solgan.[17] 1850-yilga kelib, Kanadada atigi 450 yahudiy yashagan, ularning aksariyati Monrealda to'plangan.[18]

Avraam Jeykob Franks 1767-yilda Kvebek shahriga joylashdi.[19] Keyinchalik Monreal yahudiy jamiyatining rahbari bo'lgan uning o'g'li Devid Salesbi (yoki Solsberi) Frenks ham 1774-yilgacha Kvebekda yashagan. Uzoq vaqt davomida Kvebek shahrida jamoat ishlarida taniqli shaxs bo'lgan Ibrohim Jozef 1832-yilda otasining vafotidan ko'p o'tmay u yerda o'z qarorgohini egalladi. Kvebek shahrining yahudiy aholisi ko'p yillar davomida juda kichik bo'lib qoldi va tashkilotdagi dastlabki harakatlar samarali va qisqa muddatli edi. 1853-yilda qabriston sotib olindi va o'sha yili zalda ibodatxona ochildi, unda xizmatlar vaqti-vaqti bilan o'tkazildi, ammo 1892-yilgacha Kvebek shahridagi yahudiy aholisi hozirgi Beyt-Isroil sinagogasini doimiy tashkil etishga ruxsat berish uchun yetarli darajada ko'paygan edi. Jamoatga 1897-yilda reestr yuritish huquqi berildi. Boshqa kommunal muassasalar Kvebek ibroniy kasallari assotsiatsiyasi, Kvebek immigrantlarga yordam berish assotsiatsiyasi va Kvebek sionistik jamiyati edi. 1905-yilga kelib bu yerda yahudiylar soni 350 ga yaqin edi, jami 68 834 kishi.[20] 1871-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, Kanadada 1115 yahudiy, Monrealda 409, Torontoda 157 va Gamiltonda 131, qolganlari Brantford, Kvebek, Sent-Jon, Kingston va Londonda yashagan.[18]

Kanada yahudiy jamoasining o'sishi (1850-1939)

Emmanu-El ibodatxonasi (1863), Viktoriya, Britaniya Kolumbiyasi, Kanadadagi eng qadimgi ibodatxona va Shimoliy Amerikaning g'arbiy sohilidagi eng qadimgi ibodatxona.

1880-yillarda Rossiyadagi pogromlarning boshlanishi va 20-asrning boshlarida o'sib borayotgan antisemitizm orqali millionlab yahudiylar G'arbga ko'chib o'tishni boshladilar. Amerika Qo'shma Shtatlari bu muhojirlarning katta qismini qabul qilgan bo'lsa-da, Kanada hukumati va Kanada Tinch okeani temir yo'lining Konfederatsiyadan keyin Kanadani rivojlantirishga qaratilgan harakatlari tufayli Kanada ham ko`chib kelish uchun tanlangan joy edi. 1880-1930 yillarda Kanadadagi yahudiylar soni 155 000 dan oshdi. O'sha paytda, Monrealda 1901-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, faqat 6861 yahudiy istiqomat qilgan.[21]

Yahudiy muhojirlar kambag'allarning ijtimoiy va farovon ehtiyojlarini qondirish uchun kexilla deb nomlangan jamoa tuzilmasini yaratish an'anasini keltirdilar. Bu yahudiy qochqinlarning deyarli barchasi juda kambag'al edi. Kanadaga ancha oldin kelgan badavlat yahudiy xayriyachilar, yahudiylarning yangi mamlakatda o'rnatilishiga yordam berishni o'zlarining ijtimoiy mas'uliyati deb bilishgan. Shunday odamlardan biri Ibroniy xayriya jamiyatiga asos solgan Avraam de Sola edi. Monreal va Torontoda kommunal tashkilotlar va guruhlarning keng doirasi rivojlandi. Yaqinda kelgan muhojir yahudiylar ham landsmenschaften, asli shu qishloqdan kelgan odamlar gildiyalariga asos solgan.

Bu muhojirlarning aksariyati yirik shaharlarda jamoalar tashkil etishgan. Kanada tarixidagi birinchi aholini ro'yxatga olish, 1871-yilda Kanadada 1115 yahudiy bo'lgan; Monrealda 409, Torontoda 157, Gamiltonda 131 va qolganlari Sent-Lorens daryosi bo'yidagi kichik jamoalarga tarqalib ketgan.[18] 1914-yilda Aleksandriya meri etib saylangan Jorj Saymon Kanadadagi birinchi yahudiy meri, shuningdek, o'sha paytdagi mamlakatdagi eng yosh meri bo'lish sharafiga sazovor bo'ldi. U 1969-yilda o‘ninchi prezidentlik muddatini o‘tayotib, to‘satdan vafot etdi.[22]

Taxminan 100 kishidan iborat jamoa Britaniya Kolumbiyasining Viktoriya shahrida Cariboo Gold Rush (va keyinchalik Yukondagi Klondike Gold Rush ) davrida qidiruvchilarni etkazib berish uchun do'konlar ochish uchun joylashdi. Bu 1862 yilda Britaniya Kolumbiyasining Viktoriya shahrida sinagoganing ochilishiga olib keldi. 1875 yilda B'nai B'rith Canada yahudiylarning birodarlik tashkiloti sifatida tuzildi. Britaniya Kolumbiyasi mustamlakaning Konfederatsiyaga kirishini kelishish uchun Ottavaga o'z delegatsiyasini yuborganida, ular orasida yahudiy Genri Natan Jr ham bor edi. Oxir-oqibat Natan birinchi kanadalik yahudiy parlament a'zosi bo'ldi . 1899 yilda sionizmni himoya qilish uchun Kanada Sionistik Jamiyatlari Federatsiyasi tashkil etildi va birinchi milliy yahudiy guruhiga aylandi. [18] Kanadalik yahudiylarning aksariyati Avstriya imperiyasidan yoki Rossiya imperiyasidan kelgan Ashkenazimlar edi. [18] Yahudiy ayollar Kanada sionizmida ayniqsa faol bo'lishdi, ehtimol sionistik guruhlarning aksariyati dunyoviy bo'lganligi sababli. [18]

1911-yilga kelib, Kanadaning barcha yirik shaharlarida yahudiy jamoalari mavjud edi. 1914-yilga kelib, Kanadada 100 000 ga yaqin yahudiy bor edi, ularning to'rtdan uch qismi Monreal yoki Torontoda yashagan.[18] Kanadalik yahudiylarning aksariyati Avstriya yoki Rossiya imperiyalaridan kelgan Ashkenaziylar edi.[18] 20-asrning boshlarida Sharqiy Evropada yahudiy millatchiligining ikkita raqobatdosh yo'nalishi mavjud edi, ya'ni sionizm va yahudiylarning alohida madaniy institutlarini shakllantirishni ma'qul ko'rgan yana bir tendentsiya yahudiy tilini targ'ib qilishga qaratilgan.[18] Yahudiy kitoblari to'plamiga ega Monreal yahudiy kutubxonasi kabi muassasalar oxirgi tendensiyaga misol bo'ldi.[18]

  • Benjamin Xart, tadbirkor, militsiya zobiti va tinchlik adolati, 1855-yil
    Benjamin Xart, tadbirkor, militsiya zobiti va tinchlik adolati, 1855-yil
  • Uord, Toronto, asosan yahudiylar yashaydigan mahalla, 1910-yil
    Uord, Toronto, asosan yahudiylar yashaydigan mahalla, 1910-yil
  • Yahudiy latta teruvchi, Bloor Street West, Toronto, 1911-yil
    Yahudiy latta teruvchi, Bloor Street West, Toronto, 1911-yil
  • Yangi sinagoganing bag'ishlanishi, Kirkland ko'li, Ontario . Tavrotni olib yurgan ravvin Jozef Rabin, 1929-yil
    Yangi sinagoganing bag'ishlanishi, Kirkland ko'li, Ontario . Tavrotni olib yurgan ravvin Jozef Rabin, 1929-yil
  • Ontario shtatining Jorjtaun shahridagi Kanada yahudiy fermasi maktabi 1927-yilda tashkil etilgan va Birinchi jahon urushidan keyin Kanadaga olib kelingan polshalik urush etimlari uchun oʻquv maktabi boʻlib xizmat qilgan[23]
    Ontario shtatining Jorjtaun shahridagi Kanada yahudiy fermasi maktabi 1927-yilda tashkil etilgan va Birinchi jahon urushidan keyin Kanadaga olib kelingan polshalik urush etimlari uchun oʻquv maktabi boʻlib xizmat qilgan[23]

Kanada Yahudiy Kongressi (KYK) 1919-yilda tashkil etilgan va 90 yil davomida Kanada yahudiy jamiyatining asosiy vakillik organi bo'ladi. Uning ishining katta qismi immigratsiya, inson huquqlari va antisemitizm muammolari atrofida hukumatni lobbi qilishga qaratilgan edi. 1919-yildagi Versal shartnomasining shartlaridan biri Polsha, Ruminiya va Chexoslovakiya kabi ko'p yahudiylar yashaydigan Sharqiy Evropa davlatlarini Millatlar Ligasi bilan ozchiliklarning huquqlarini himoya qilish majburiyatini olgan "ozchiliklar shartnomalari" edi. muvofiqlik. KYK qisman Kanada hukumatini Sharqiy Yevropa davlatlari "ozchiliklar haqidagi shartnomalar" shartlariga rioya qilishlarini ta'minlash uchun Millatlar Ligasida o'z ta'siridan foydalanish uchun lobbi qilish uchun tashkil etilgan.[18]

1933-yil 6-avgustda Kanadadagi eng mashhur antisemit voqealardan biri bo'lib o'tdi, bu "Kristi Pits qo'zg'oloni" deb nomlanadi. O'sha kuni Torontodagi beysbol o'yinidan so'ng, bir guruh yigitlar fashistlar timsolidan foydalangan holda, yuzlab erkaklar ishtirokida irqiy nafrat asosida, Toronto tarixidagi eng yirik jangovar jangni boshlashdi.[24]

1934-yilda Monrealning Notre-Dam kasalxonasiga yahudiy shifokor tayinlanishiga javoban Kanada kasalxonasida birinchi tibbiy ish tashlash bo'lib o'tgan yana bir antisemitizm hodisasi yuz berdi.[25][26][27][28] Doktor Sem Rabinovich Fransiya-Kanada kasalxonasiga tayinlangan birinchi yahudiy bo'lardi.[25] "Uyat kunlari" deb nomlangan to'rt kunlik ish tashlashda stajyorlar "hech kimga, shu jumladan shoshilinch bemorlarga yordam ko'rsatishdan" bosh tortdilar.[25] Doktor Rabinovich hech qanday bemorga boshqa yo'l bilan davolanmasligini tushunib, iste'foga chiqqanidan keyin ish tashlash to'xtatildi.[25]

G'arbda yahudiylarning turar joyi

Lipton koloniyasidagi yahudiy qabristonidagi qabrlar, Saskachevan, 1916-yil

1800-yillarning oxiri va 1900-yillarning boshlarida yahudiy mustamlakachi assotsiatsiyasi kabi utopik harakatlar orqali Kanada dashtlarida oʻn beshta yahudiy fermer xoʻjaligi koloniyalari tashkil etildi.[29] Koloniyalarning ba'zilari juda yaxshi ishladilar, qisman Sharqiy Evropadan bo'lgan yahudiylarga eski mamlakatda fermer xo'jaliklariga egalik qilishlari mumkin emas edi va shuning uchun dehqonchilikda kam tajribaga ega edi. Yaxshi ishlagan aholi punktlaridan biri janubiy afrikalik fermerlar tomonidan boshlangan Saskachevandagi Yid'n ko'prigi edi. Oxir-oqibat, Litvadan Janubiy Afrikaga borgan Janubiy Afrikalik yahudiylar Evropadan to'g'ridan-to'g'ri yahudiy oilalarini ularga qo'shilishga taklif qilgani uchun jamoa kengayib bordi va aholi punkti oxir-oqibat shaharga aylandi, uning nomi keyinchalik inglizcha Edenbridge nomiga o'zgartirildi.[29][30][31] Ammo yahudiylarning qishloq xo'jaligi ikkinchi avlodga qadar davom etmadi.[29] Edenbridge'deki Bet Isroil ibodatxonasi endi belgilangan meros obyekti hisoblanadi.

Bu vaqtda g'arbdagi yahudiy kanadaliklarning aksariyati omborchi yoki savdogar edi. Ko'pchilik yangi temir yo'llarda do'konlar qurib, qurilish ishchilariga tovarlar va materiallar sotdi, ularning aksariyati yahudiy edi.  Keyinchalik, temir yo'l tufayli, bu uy -joylarning ba'zilari obod shaharlarga aylandi. Bu vaqtda Kanada yahudiylari ham g'arbiy qirg'oq baliqchilik sanoatini rivojlantirishda muhim rol o'ynagan, boshqalari esa telegraf liniyalarini qurishda ishlagan.  Ba'zilar, eng qadimgi Kanada yahudiylaridan bo'lib, mo'yna tutqichlari sifatida ota-bobolariga sodiq qolishgan. Birinchi yirik yahudiy tashkiloti B'nai B'rit edi. Bugungi kunga qadar B'nai B'rith Canada jamiyatning mustaqil advokatlik va ijtimoiy xizmat tashkiloti hisoblanadi. Shuningdek, bu vaqtda, 1907-yilda ishchilar doirasining Monreal bo'limi tashkil etilgan. Bu guruh Rossiyaning Pale of Settlement hududida taqiqlangan yahudiy Mehnat Bund partiyasining bir bo'lagi edi. Bu Mainning radikal, kommunistik bo'lmagan, diniy bo'lmagan, ishchilar sinfi uchun tashkilot edi.[32]

Yahudiylarning o'sishi va jamoat tashkiloti

Monrealda yahudiy umumiy kasalxonasi 1934-yilda ochilgan.

Birinchi jahon urushi boshlanishi bilan Kanadada taxminan 100 000 yahudiy bor edi, ularning to'rtdan uch qismi Monreal yoki Torontoda yashagan. Yevropalik qochqinlarning ko'p bolalari savdogar sifatida ish boshladilar va oxir-oqibat chakana sotuvchilar va ulgurji savdogarlar kabi tashkil etilgan korxonalarda ishlashdi. Yahudiy kanadaliklar Kanada kiyim-kechak va to'qimachilik sanoatining rivojlanishida muhim rol o'ynagan.[33] Ko'pchilik ter do'konlarida ishchi bo'lib ishlagan; ba'zilari esa ishlab chiqarish ob'ektlariga egalik qilgan. Yahudiy savdogarlari va ishchilari shaharlardan kichik shaharchalarga tarqalib, sinagogalar, jamoat markazlari va maktablar qurishdi.

Aholi soni ko'paygan sari, Kanada yahudiylari o'nlab raqobatlashuvchi sektalarning mavjudligiga qaramay, o'zlarini jamoa sifatida tashkil qila boshladilar. Kanada yahudiylari kongressi (KYK) 1919-yilda bir nechta kichik tashkilotlarning birlashishi natijasida tashkil etilgan. KYKning maqsadi yahudiy kanadaliklarning umumiy manfaatlari nomidan gapirish va immigrant yahudiylarga yordam berish edi. Eng katta yahudiy jamoasi o'sha paytda Kanadaning eng katta, eng boy va kosmopolit shahri bo'lgan Monrealda edi.[34] 20-asrning boshlarida Monrealga kelgan yahudiylarning aksariyati yahudiy tilida so'zlashuvchi ashkenaziylar edi, ammo ularning farzandlari frantsuz tilini emas, balki ingliz tilini tanlashdi.[34] 1964-yilgacha Kvebekda xalq ta'limi tizimi yo'q edi, aksincha, protestant cherkovlari va katolik cherkovi tomonidan boshqariladigan ikkita parallel ta'lim tizimi mavjud edi. Yahudiy jamiyati o'z ta'lim tizimini yaratish uchun moliyaviy resurslarga ega emasligi sababli, ko'pchilik yahudiy ota-onalar o'z farzandlarini katolik maktab tizimidan farqli ravishda yahudiylarni qabul qilishga tayyor bo'lgan ingliz tilida so'zlashuvchi protestant maktab tizimiga yozishni tanladilar.[34] KYK shtab-kvartirasi Monrealda bo'lgan, Monrealdagi Yahudiy jamoat kutubxonasi va Monreal Yiddish teatri esa Kanadadagi eng yirik yahudiy madaniyat muassasalaridan ikkitasi edi.[34] Monreal yahudiylari bir necha mahallalarda to'planishgan, bu esa jamiyatning o'ziga xosligini kuchli his qilgan.[34]

1930-yilda Buyuk Depressiya ta'siri ostida Kanada Sharqiy Yevropadan immigratsiyani keskin cheklab qo'ydi, bu esa immigratsiya qobiliyatiga salbiy ta'sir ko'rsatdi.[18] Yahudiy muhojirlari g'ayriyahudiylar uchun iqtisodiy raqobat sifatida ko'rilgan antisemitizm muhitida, KYK rahbariyati viski magnati Samuel Bronfman tomonidan qabul qilindi, u hukumatni ko'proq yahudiylarning kelishiga ruxsat berishga ishontirishi mumkin edi.[18]Yevropada yahudiylar uchun vaziyat yomonlashgani sababli, ko'proq yahudiy immigratsiyasiga ruxsat berish KYKning asosiy tashvishiga aylandi.[18] Ko'pgina kanadalik yahudiylar an'anaviy ravishda ozchiliklarning do'sti sifatida ko'rilgan Liberal partiyaga ovoz berishlari orqali 1935-yildan boshlab liberal Bosh vazir Uilyam Lyon Makkenzi King o'zini juda ham xushmuomala qilib ko'rsatdi. Makkenzi King immigratsiya qonunini o'zgartirishni qat'iyan rad etdi va Kanada mutanosib ravishda fashistlar Germaniyasidan eng kam yahudiy qochqinlarni qabul qildi.[18]

Ikkinchi jahon urushi (1939-1945)

Yahudiy askarlari Ikkinchi jahon urushi paytida Kanada armiyasida jang qilishgan.
Stolperstein Rudi Terxoch uchun Velen-Ramsdorf, Kanadada omon qolgan yahudiy

17 mingga yaqin yahudiy kanadaliklar Ikkinchi jahon urushi paytida Kanada qurolli kuchlarida xizmat qilganlar.[35] Qirolichaning o'z miltiqlar polkining mayor Ben Dunkelman 1944-45-yillarda Yevropaning shimoli-g'arbiy qismidagi yurishlarida taniqli askar bo'lib, o'zining jasorati va otishma ostidagi qobiliyati uchun yuksak mukofotga sazovor bo'lgan. 1943-yilda Monreallik Saidye Rosner Bronfman, viski magnatining rafiqasi Samuel Bronfman ichki frontdagi faoliyati uchun MBE (Britaniya imperiyasi ordeni a'zosi) etib tayinlandi.[36] Saidye Bronfram Monrealda 7 000 ayolni xorijda xizmat qilayotgan kanadalik askarlarga paketlar tayyorlash uchun tashkil qilgan, buning uchun u qirol Jorj VI tomonidan tan olingan.[36] 


1945-yilda bir nechta tashkilotlar birlashdilar va bir necha yillar davomida Kanadadagi eng yirik yahudiy birodarlik tashkilotlaridan biri bo'lgan chap qanot Birlashgan Yahudiy xalqlari ordenini tashkil qildilar.[37][38]

Qo'shma Shtatlarda bo'lgani kabi, jamiyatning Holokost haqidagi xabarlarga munosabati o'nlab yillar davomida to'xtatildi. Bialystok (2000) ta'kidlashicha, 1950-yillarda jamiyat muhokamadan "deyarli mahrum" edi. Har yetti kanadalik yahudiydan biri omon qolgan va ularning farzandlari bo'lsa-da, ko'pchilik kanadalik yahudiylar "nima bo'lganini bilishni istamagan". Uning ta'kidlashicha, munozara uchun asosiy to'siq "voqeani tushuna olmaslik" edi. Ogohlik 1960-yillarda paydo bo'ldi, ammo jamiyat antisemitizm yo'qolmaganligini angladi.[39]

Urushdan keyingi (1945-1999)

1940-yillardan 1960-yillarga qadar Kanada yahudiy jamiyatining bosh vakili sifatida tan olingan odam Torontodagi Muqaddas Gullar ibodatxonasining ravvini Avraam Faynberg edi.[40] 1950-yilda Doroti Sangster Macleans'da u haqida shunday deb yozgan edi: "Bugun Amerikada tug'ilgan ravvin Faynberg Kanada minbarini egallagan eng bahsli shaxslardan biridir. G'ayriyahudiylar uni Kanada yahudiylarining rasmiy ovozi deb bilishadi. Bu haqiqat bir necha yil oldin Monreal meri Xud uni do'stlariga Le Cardinal des Juifs - yahudiylarning kardinali sifatida tanishtirganida to'g'ri namoyon bo'ldi".[41] Feynberg turli xil ijtimoiy adolat sa'y-harakatlarida juda faol bo'lib, ozchiliklarga nisbatan kamsitishlarga qarshi qonunlar va "cheklovchi shartnomalar" ni tugatish uchun kampaniya olib bordi.[40]

1945-yilda Re Drummond Wren ishida, yahudiy guruhi, Ishchilar ta'limi assotsiatsiyasi (VEA) yahudiylarga mulkni ijaraga berish yoki sotishni taqiqlovchi "cheklovchi shartnomalar" ga qarshi chiqdi.[42] Bu ish orqali qandaydir sozlash bo'ldi, chunki VEA sudlarda "cheklovchi shartnomalar"ning qonuniyligiga e'tiroz bildirish uchun Torontoda "cheklovchi kelishuv"ga ega bo'lgan mulkni ongli ravishda sotib olgan edi, sudya Jon Keiller MakKey rad etdi. 1945-yil 31-oktyabrdagi qarorida "cheklovchi ahdlar"[42] 1948-yilda Drummond Wren ishi bo'yicha MacKayning qarori Ontario Oliy sudi tomonidan Noble v Alley ishida bekor qilindi, u "cheklovchi shartnomalar" "qonuniy va ijro etilishi mumkin" deb qaror qildi.[43] Anna Nobl ismli ayol Beach O' Pines kurortidagi yozgi uyini Ontario shtatining London shahridan kelgan yahudiy tadbirkor Bernard Vulfga sotishga qaror qildi. Savdoni Beach O'Pines Resort Assotsiatsiyasi to'sib qo'ydi, u kottejlarni "yahudiy, ibroniy, semit, negr yoki rangli irq yoki qon"ga mansub har qanday shaxsga sotishni taqiqlovchi "cheklovchi kelishuv"ga ega edi.[43] Kanada Yahudiy Kongressining Jamoatchilik bilan aloqalar bo'yicha qo'shma qo'mitasi va ravvin Faynberg boshchiligidagi B'nai B'rit ko'magida Noble qarori Kanada Oliy sudiga shikoyat qilindi, u 1950-yil noyabr oyida "cheklovchi shartnomalarga" qarshi qaror chiqardi. faqat texnik jihatdan "yahudiy, ibroniy, semit, negr yoki rangli irq yoki qon" iborasi juda noaniq edi[43]

Urushdan keyin Kanada immigratsiya siyosatini liberallashtirdi. 1940-yillarning oxirlarida 40 000 ga yaqin Xolokostdan omon qolganlar vayron bo'lgan hayotlarini qayta tiklashga umid qilishgan. 1947-yilda ishchilar doirasi va yahudiy mehnat qo'mitasi Kalmen Kaplanskiy va Moshe Lyuis boshchiligidagi yahudiy qochqinlarni Monrealga igna hunarmandchiligida olib kelish loyihasini boshladi.[44] Ular buni federal hukumatning "ommaviy mehnat" dasturi orqali amalga oshirishga muvaffaq bo'lishdi, bu esa mehnatni ko'p talab qiladigan sanoatlarga o'sha ish joylarini to'ldirish uchun yevropalik ko'chirilganlarni Kanadaga olib kelishga imkon berdi.[45] Lyuisning ushbu va boshqa loyihalardagi ishi uchun Monreal filiali 1950-yilda vafotidan keyin Moshe Lyuis filiali deb o'zgartirildi. Yahudiy mehnat qoʻmitasining Kanadadagi boʻlimi ham 1975-yilda Moshe Lyuis jamgʻarmasini tashkil qilganda uni sharaflagan.[46]

Urushdan keyingi davrda universitetlar yahudiy abituriyentlarni qabul qilishga ko'proq tayyor edilar va 1945-yildan keyin o'nlab yillar o'tgach, ko'plab kanadalik yahudiylar oddiy ishchi sifatida ishlaydigan quyi sinf guruhidan burjua mutaxassislari sifatida ishlaydigan o'rta sinf guruhiga o'tishga intildilar.[18] Yaxshiroq ma'lumot olish qobiliyatiga ega bo'lgan ko'plab yahudiylar shifokor, o'qituvchi, huquqshunos, stomatolog, buxgalter, professor va boshqa burjua kasblariga aylanishadi.[18] Geografik jihatdan Toronto va Monrealning ichki shaharlarida yashovchi ko'plab yahudiylar shahar atrofiga ko'chib o'tishga moyil edi.[18] Qishloqlarda yashovchi yahudiylar shaharlarga borganlarida, qishloq yahudiy jamoalari deyarli yo'q bo'lib ketdi.[18] Ko'proq bag'rikeng munosabatni aks ettirgan kanadalik yahudiylar madaniy sahnada faollashdilar.[18] Urushdan keyingi o'n yilliklarda Piter C. Nyuman, Ueyn va Shuster, Mordekay Richler, Leonard Koen, Barbara Frum, Jozef Rozenblatt, Irving Layton, Eli Mandel, AM Klein, Genri Kreysel, Adele Vizman, Kattaton, Rabim Vadding Styuart Rozenberg san'at, jurnalistika va adabiyot sohalarida e'tiborga loyiq shaxslar edi.[18] 

1960-yillardan boshlab yahudiylarning yangi immigratsiya to'lqini boshlandi. Shimoliy Afrikadan kelgan bir qator fransuz tilida so'zlashuvchi yahudiylar Monrealga joylashishdi.[18] Janubiy Afrikaning ba'zi yahudiylari 1961-yilda Janubiy Afrika respublika bo'lganidan keyin Kanadaga ko'chib ketishga qaror qilishdi va 1970-yillarning oxirida aparteidga qarshi tartibsizliklar va fuqarolar tartibsizliklari bilan boshlangan yana bir to'lqin kuzatildi.[47] Ularning aksariyati Ontarioda, eng katta jamoa Torontoda, keyin esa Hamilton, London va Kingstonda joylashgan. Bu davrda Zimbabve yahudiylarining kichikroq to'lqinlari ham mavjud edi.

1961-yilda Lui Rasminskiy Kanada Bankining birinchi yahudiy gubernatori bo'ldi. Kanada Bankining avvalgi har bir gubernatori Ottavadagi nufuzli Rideau klubining a'zosi bo'lgan, biroq Rasminskiyning Rideau klubiga a'zo bo'lish haqidagi arizasi diniy e'tiqodi tufayli rad etilgan, bu rad etish uni chuqur xafa qilgan.[48] Rideau klubi orqali jamoatchilik tanqidiga javoban oʻz siyosatini oʻzgartirdi, Rasminskiy 1973-yilda bank rahbari sifatida nafaqaga chiqqanidan keyingina klubga qoʻshildi.[48] 1968-yilda Vindzorlik liberal deputat Herb Grey yahudiy federal vazirlar mahkamasi vaziri bo'ldi. 1970-yilda Bora Laskin Kanada Oliy sudining birinchi yahudiy sudyasi va 1973-yilda Oliy sudning birinchi yahudiy bosh sudyasi bo'ldi. 1971-yilda Devid Lyuis Kanadaning yirik siyosiy partiyasini boshqargan birinchi yahudiy bo'lib, Yangi Demokratik partiyaning rahbari bo'ldi.

1976-yilda Kvebek provinsiyasi saylovlarida ayirmachi Kvebek partiyasi (PQ) g‘alaba qozondi, bu Monrealning ingliz tilida so‘zlashuvchi yahudiylarining Torontoga katta parvoziga sabab bo‘ldi va taxminan 20 000 kishini Monrealni tark etdi.[34] Monrealning yahudiy jamoasi federalizmning qal'asi bo'lib kelgan va Kvebek separatistlari o'zlarining fransuz-kanadaliklar uchun milliy davlat yaratish ideali bilan yahudiylarga nisbatan dushmanlik qilishgan.[34] 1980- va 1995-yillardagi referendumlarda Monreal yahudiylari koʻpchilik ovoz bilan Kvebekning Kanadada qolishi uchun ovoz berishgan.[34]

1945-yildan keyin Kanadaning rasmiy siyosati Sharqiy Yevropadan kelgan muhojirlarni fashistlar Germaniyasi uchun jang qilgan bo'lsalar ham, ular anti-kommunistik bo'lganlarida qabul qilish edi. Misol uchun, asosan Galisiyadagi ukrainaliklardan yollangan <i id="mwAe0">Galizien</i> 14-Vaffen SS diviziyasining faxriylari Kanadaga joylashdilar.[49] 14-Vaffen-SS diviziyasining harbiylari urush jinoyatlarini sodir etganliklari e'tiborga olinmadi, chunki ular Sovuq urush uchun foydali deb hisoblangan.[49] Ontario shtatidagi Okvill shahridagi jamoat yodgorligi 14-SS divizioni askarlarini qahramon sifatida sharaflaydi.[50] 1980-yillardan boshlab, yahudiy guruhlari Kanada hukumati 1940-1950-yillarda Kanada hukumati ochiq qo'llar bilan kutib olgan Sharqiy Yevropadan Axis hamkorlarini deportatsiya qilish uchun Kanada hukumatini lobbi qila boshladilar.[18] 1997-yilda Kanadadagi Saymon Vizental markazi operatsiyalari boshlig'i Sol Littmanning hisobotida Kanada 1950-yilda 14-Vaffen-SS bo'limining 2000 nafar faxriylarini hech qanday tekshiruvsiz qabul qilganligi, Amerikaning "60 daqiqa" yangiliklar dasturi Kanada Boltiqbo'yi davlatlaridan kelgan 1000 ga yaqin SS faxriylariga Kanada fuqarosi bo'lishga ruxsat berganligini ko'rsatdi va Jerusalem Post Kanadani fashistlarning urush jinoyatchilari uchun "deyarli baxtli boshpana" deb atagan.[51] Kanadalik yahudiy tarixchisi Irving Abellaning ta'kidlashicha, Sharqiy yevropaliklar uchun urushdan keyingi Kanadaga kirishning eng yaxshi usuli "SS tatuirovkasini ko'rsatish edi. Bu sizning kommunizmga qarshi ekanligingizni isbotlardi”.[51] Yahudiy guruhlari bosimiga qaramay, Kanada hukumati kanadalik saylovchilarning katta qismini tashkil etuvchi Sharqiy Yevropadagi saylovchilarni xafa qilishdan qo'rqib, natsist urush jinoyatchilarini deportatsiya qilishga majbur bo'ldi. [51]

Bugungi kunda Kanada yahudiylari

Bugungi kunda Kanadadagi yahudiy madaniyati amaldagi yahudiylar va dinga amal qilmaslikni tanlaganlar (dunyoviy yahudiylar) tomonidan saqlanadi. Kanadadagi deyarli barcha yahudiylar ikki rasmiy tildan birida gaplashadi, lekin ko'pchilik fransuz tilidan ingliz tilida gaplashadi. Aksariyat Ashkenazi yahudiylari ingliz tilida birinchi til sifatida gaplashadi, shu jumladan Kvebekdagi ko'pchilik Ashkenazi yahudiylari ham.[52] Kvebekdagi Sefarad yahudiylari, aksincha, ko'pincha fransuz tilini birinchi til sifatida bilishadi. Biroq, bu umumiy tendensiyadan tez-tez istisnolar mavjud va Monrealdagi ko'plab Ashkenazi va Sefarad yahudiylari ikki tilda so`zlashadi. Diniy marosimlardan tashqari ibroniy tilida gapiradiganlar soni ortib bormoqda, bir nechta yahudiylar esa yahudiy tilini saqlab qolgan.

Yahudiy konfessiyalariga kelsak, Kanada yahudiylarining 26 foizi konservativ, 17 foizi pravoslav, 16 foizi islohotchi, 29 foizi "shunchaki yahudiy", qolgan 12 foizi esa kichikroq harakatlarga moslashgan. Kanadalik yahudiylar orasida o'zaro nikohlar nisbatan past, turmush qurgan yahudiylarning 77 foizi yahudiy turmush o'rtog'iga ega.[53]

Kanadadagi yahudiylarning aksariyati Ontario va Kvebekda, undan keyin Britaniya Kolumbiyasi, Manitoba va Albertada yashaydi. Toronto eng yirik yahudiy aholi markazi bo'lsa-da, Monreal bu rolni ko'plab ingliz tilida so'zlashuvchi yahudiy kanadaliklar Torontoga jo'nab ketgunga qadar o'ynagan, chunki 1970-yillarda Kvebekda millatchi siyosiy partiyalarning kuchayishi va Kvebekning til qonuni natijasida Kvebek federatsiyani tark etishi mumkinligidan qo'rqishgan.[54]

Tug'ilishning pastligi tufayli yahudiy aholisi juda sekin o'sib bormoqda. Kanadalik yahudiylarning aholisi Sobiq Sovet Ittifoqi, Isroil va boshqa mamlakatlardan ko'p immigratsiyaga qaramay, 1991-yildan 2001-yilgacha atigi 3,5 foizga o'sdi.[55]

So'nggi paytlarda antisemitizm tobora ortib borayotgan tashvishga aylanib bormoqda, so'nggi yillarda antisemitizm hodisalari haqidagi xabarlar keskin ortib bormoqda. Bunga Devid Ahenakyu va Ernst Zündel tomonidan yaxshi e'lon qilingan antisemit fikrlar kiradi. 2009-yilda antisemitizmga qarshi kurash bo'yicha Kanada parlament koalitsiyasi barcha to'rtta asosiy federal siyosiy partiyalar tomonidan antisemitizmni, ya'ni yangi antisemitizmni tekshirish va unga qarshi kurashish uchun tashkil etilgan.[56] Biroq, antisemitizm Kanadada yahudiylar ko'p bo'lgan ko'plab mamlakatlarga qaraganda kamroq tashvishlantirmoqda. B'nai B'rith Inson huquqlari bo'yicha ligasi voqealarni kuzatib boradi va bu hodisalarning yillik auditini tayyoraydi.


Kanadadagi yahudiylarning tug'ilish darajasi Qo'shma Shtatlardagidan ancha yuqori. 2001-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra TFR 1,91 ni tashkil qiladi. Bu Kanadada ko'p sonli pravoslav yahudiylarning mavjudligi bilan bog'liq. Aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, yahudiylarning tug'ilish darajasi va TFR nasroniylar (1,35), buddistlar (1,34), dinsizlar (1,41) va sikxlar (1,9) populyatsiyalaridan yuqori, ammo hindularnikidan (2,05) va va musulmonlar (2.01) biroz pastroq.[57]

21-asrda Kanadada antisemitistik vandalizm va 2013-yil avgust oyida Vinnipegda va Torontoning katta qismida natsistlarning ramzlarini purkash hollari soni bilan antisemitistik voqealar ko'lami ortdi.[58][59]

2014-yil 26-fevralda Kanada tarixida birinchi marta B'nai Brith Canada parlament tepaligiga tashrif buyurgan va bosh vazir, elchilar bilan uchrashgan Sefarad jamoasi rahbarlari, faollari, xayriyachilar va ma'naviyat yetakchilaridan iborat rasmiy delegatsiyaga boshchilik qildi. va boshqa nufuzli shaxslar.[60]

Isroillik kanadaliklar va yahudiy kanadaliklar Torontoda Yom Ha'atzmautni nishonlashmoqda.

21-asr boshidan beri Kanadaga yahudiylarning immigratsiyasi davom etdi va yillar o'tishi bilan ularning soni ortib bordi. Fransiyada antisemitizm harakatlarining kuchayishi va zaif iqtisodiy sharoitlar tufayli, yangi kelgan yahudiylarning aksariyati fransuz yahudiylari bo'lib, ular, asosan, yangi iqtisodiy imkoniyatlarni qidirmoqdalar (Isroilda yoki boshqa joylarda, Kanada fransuz yahudiylari yashash uchun eng yaxshi yo'nalishlardan biri hisoblanadi). [61] Xuddi shu sabablarga ko'ra va madaniy va til yaqinligi tufayli Belgiya-Yahudiy hamjamiyatining bir nechta a'zolari Kanadani yangi uy sifatida tanlaydilar. Monrealdagi yahudiy jamiyati nafaqat Belgiya va Fransiyadan, balki Yevropa va dunyoning boshqa qismlaridan kelgan bu muhojirlarni jalb qilish va ularni o'z uyidagidek his qilish uchun harakat qilmoqda.[62] Argentina yahudiylarining va Lotin Amerikasining boshqa qismlaridan immigratsiyasi ham mavjud, Argentina Lotin Amerikasidagi eng katta yahudiy jamiyati va Amerika Qo'shma Shtatlari va Kanadaning o'zidan keyin uchinchi o'rinda turadi.[63] Biroq, fransuz yahudiylari emigratsiyasining vazni muvozanatli bo'lishi kerak, chunki u yiliga jami 2000 dan 3000 kishigacha (Frantsiyadagi ~ 500 000 kishilik jamiyatdan) va bu ikki ming kishining faqat bir foizi Kanadaga boradi.

Bundan tashqari, Kanadaga o'qish va ishlash uchun ko'chib kelgan isroillik yahudiylarning faol aholisi bor. Kanadadagi Isroil hamjamiyati o'sib bormoqda va u 30 000 kishiga ega bo'lgan eng yirik Isroil diaspora guruhlaridan biridir.[63] Kanadaga kelgan isroillik yahudiylarning kichik bir qismi Efiopiya yahudiylaridir .

Demografiyasi

Viloyat yoki hudud bo'yicha yahudiy kanadaliklar

Kanadadagi yahudiylarning ulushi, 2001-yil.
Kanada-yahudiy-aholisi-2019-ma'lumotlar

Kanada Statistik ma'lumotlariga va Kanada Birlashgan Yahudiy Federatsiyalari ma'lumotlariga ko'ra 2011-yilda Kanadadagi viloyat va hudud bo'yicha yahudiy Kanada aholisi[64]

Viloyat yoki hudud Yahudiylar soni Foiz
 Canada</img> Canada 391 665 1,2%
Ontario 226 610 1,8%
Quebek 93 625 1,2%
Britaniya Kolumbiyasi 35 005 0,8%
Alberta 15 795 0,4%
Manitoba 14 345 1,2%
Yangi Shotlandiya 2910 0,3%
Sasketchevan 1905 0,2%
Yangi Brunsvick 860 0,1%
Nyufoundland va Labrador 220 0,0%
Shahzoda Eduard oroli 185 0,1%
Yukon 145 0,4%
Shimoli-g`arbiy hududlar 40 0,1%
Nunavat 15 0,1%

Shahar bo'yicha yahudiy kanadaliklar

2001 2011 [65] Trend
Shahar Aholi yahudiylar Foiz Aholi yahudiylar Foiz
Katta Toronto hududi 5 081 826 179,100 3,5% 6 054 191 188 710 3,1% ▲</img> 5,4%
Katta Monreal 3 380 645 92 975 2,8% 3 824 221 90 780 2,4% Decrease</img> 2,4%
Kattaroq Vankuver 1 967 480 22 590 1,1% 2 313 328 26 255 1,1% ▲</img> 16,2%
Kalgari 943 315 7950 0,8% 1 096 833 8335 0,8% ▲</img> 4,8%
Ottava 795 250 13 130 1,7% 883 390 14 010 1,6% ▲</img> 6,7%
Edmonton 666,105 4920 0,7% 812 201 5550 0,7% ▲</img> 12,8%
Vinnipeg 619 540 14 760 2,4% 663 617 13 690 2,0% Decrease</img> 7,2%
Hamilton 490 270 4,675 1,0% 519 949 5,110 1,0% ▲</img> 9,3%
Kitchener-Waterloo 495 845 1950 0,4% 507 096 2,015 0,4% ▲</img> 3,3%
Halifax 355 945 1985 0,6% 390 096 2120 0,5% ▲</img> 6,8%
London 336 539 2290 0,7% 366 151 2675 0,7% ▲</img> 16,8%
Viktoriya 74,125 2595 3,5% 80 017 2740 3,4% ▲</img> 5,6%
Vindzor 208 402 1525 0,7% 210 891 1515 0,7% Decrease</img> 0,7%

Ijtimoiy-iqtisodiyot

Ta'lim

Mamlakat bo'ylab ko'plab yahudiylarning kunlik maktablari, shuningdek, bir qator Yeshivot mavjud. Torontoda yahudiy bolalarning taxminan 40% yahudiy boshlang'ich maktablarida va 12% yahudiy o'rta maktablarida o'qishadi. Monreal uchun ko'rsatkichlar yuqoriroq: mos ravishda 60% va 30%. Yahudiy boshlang'ich maktablarida qatnashish bo'yicha milliy o'rtacha ko'rsatkich kamida 55% ni tashkil qiladi. [66]

Kanadalik yahudiylar Kanadaning yetakchi oliy o‘quv yurtlari talabalari tarkibining salmoqli foizini tashkil qiladi. Masalan, Toronto universitetida kanadalik yahudiylar talabalar sonining 5 foizini tashkil qiladi, bu Kanadadagi yahudiylarning ulushidan 5 baravar ko'p.[67]

Kanadadagi yahudiylar jamiyati mamlakatdagi eng ma'lumotli guruhlardan biridir. 1991-yilda Torontodagi o'nta shifokor va stomatologdan to'rttasi yahudiy bo'lib, milliy miqyosda kanadaliklarga qaraganda to'rt baravar ko'p yahudiylar aspiranturani tamomlaganlar. Xuddi shu tadqiqotda kanadalik yahudiylarning 43 foizi bakalavr yoki undan yuqori ma'lumotga ega ekanligi aniqlandi. Britaniya kelib chiqishi bo'lganlar uchun taqqoslanadigan ko'rsatkich 19 foizni va butun Kanada aholisi uchun atigi 16 foizni tashkil qiladi.[68][69]

2016-yilda 25-64 yoshdagi kattalar kanadalik yahudiylarning 80 foizi bakalavr darajasiga ega bo'lgan, Kanada aholisining atigi 29 foizi esa bakalavr darajasiga ega edi. Ushbu yosh oralig'idagi kanadalik yahudiylarning qo'shimcha 37 foizi aspirantura yoki professional darajaga ega edi.[53]

Kanadalik yahudiylar Kanada aholisining taxminan bir foizini tashkil qiladi, ammo Kanadadagi eng nufuzli universitetlarning talabalari sonining sezilarli darajada katta qismini tashkil qiladi.[70]

Reputatsiya reytingi ( Maklin ) [71] Universitet Yahudiy talabalar [67] [72] [73] Talabalar sonining % [67]
1 Toronto universiteti 3000 5%
2 Britaniya Kolumbiyasi universiteti 1000 2%
3 Vaterloo universiteti 1200 3%
4 MakGill universiteti 3550 10%
5 Makmaster universiteti 900 3%
7 Qirolicha universiteti 2000 7%
8 G'arbiy Ontario universiteti 3250 10%
15 Ryerson universiteti 1650 3%
17 Konkordiya universiteti 1125 3%
18 Ottava universiteti 850 2%
20 York universiteti 4000 7%

Bandlik darajasi

1880-yillardagi yahudiylarning ommaviy immigratsiyasidan oldin, Kanada yahudiy jamoasi Kanadadagi boshqa etnik guruhlarga nisbatan nisbatan boy edi, bu ajralib turadigan xususiyat bugungi kungacha davom etmoqda.  18- va 19-asrlarda yuqori tabaqadagi yahudiylar moʻyna savdogarlari, savdogarlar va tadbirkorlar boʻlishga moyil edilar.[74]

20-asrning oxirida yahudiylarning aksariyat uy xo'jaliklari boshliqlari o'z-o'zini ish bilan ta'minlaydigan ulgurji sotuvchilar, chakana sotuvchilar yoki savdogarlar edi, garchi ko'p sonli yahudiylar 1900- va 1910-yillarning boshlarida, xususan, tikuvchilik sohasida ko'k yoqali ishchi kuchiga kira boshladila. 1915-yilga kelib, Toronto yahudiy jamoasining yarmi o'z-o'zini ish bilan ta'minlagan, qolgan qismi esa mehnat bozorining ikkilamchi segmentida asosan yahudiy bo'lmaganlar tomonidan ishlaydigan ko'k yoqali ishchilar edi. 1930-yillarning boshlariga kelib, Torontoda yahudiylarga qarashli 400 ga yaqin kiyim-kechak do'konlari va fabrikalari mavjud edi va oq rangli Anglo-Sakson ishlab chiqaruvchilarining bu sektordagi nazorati umuman yo'q edi. Geograf Daniel Xiebert shunday deb yozgan edi: "Yahudiy tadbirkorlari muvaffaqiyatga erishdilar, chunki ular o'z etnik guruhlari ichidagi resurslarga, masalan, yahudiylarga qarashli kiyim-kechak chakana savdo do'konlarining ko'pligi va ayniqsa, malakali etnik ishchi kuchining mavjudligiga tayanishi mumkin edi".[75] 1930 yilda lombardlarda ishlaydigan kanadaliklarning yarmi yahudiy edi. O'sha yili yahudiylarning atigi 2,2 foizi huquq yoki tibbiyot sohasida ishlagan (garchi bu Kanadadagi umumiy ko'rsatkich 1,1 foizdan ikki baravar ko'p).[76]

Kanadalik yahudiylarning 1940-yillar va asr oʻrtalarigacha mehnat va kasaba uyushmalari faolligidagi ishtiroki diqqatga sazovordir. Kanada yahudiy mehnat qo'mitasi, a'zolari soni 50 000 kishiga yetgan, yirik yahudiy a'zosi bo'lgan kasaba uyushmalarini, shu jumladan Xalqaro Ayollar tikuvchilik ishchilari uyushmasi, Birlashgan kiyim-kechak ishchilari kasaba uyushmasi va Birlashgan qalpoq, qalpoq va paxta ishchilari uyushmasi.[77] Ikkinchi Jahon Urushidan keyin yahudiy kanadaliklar ishda tarkibiy antisemitizmga qarshi kurashga e'tibor qaratdilar.[78] Kanadadagi ko'plab universitetlar, majlislar zallari, banklar, ta'lim muassasalari, professional uyushmalar va bizneslar yahudiy arizachilarni kamsitishdi yoki ishtirok etishni va kvotalar orqali ko'tarilishni cheklashdi.[79]


1960-yillarning oxiri va 1970-yillarning boshlarida yahudiy advokatlarining oʻz jamiyatidan tashqarida advokatlik bilan shugʻullanishi mumkin boʻldi, natijada 1990-yillarda Kanadaning yirik yuridik firmalarida ishlagan yahudiy advokatlar soni sezilarli darajada koʻpaydi. 1960-yilgi tadqiqot shuni ko'rsatdiki, yahudiylarning 40 foizi o'z sinfining eng yaxshi 10 foizida baholarga ega bo'lsa-da, so'ralgan yahudiy yuristlarning atigi 8 foizi yirik yuridik firmalarda ishlagan, bu esa ish haqining pasayishiga olib kelgan. 1990-yillarga kelib, yirik firmalarda ishlaydigan yahudiylar va yahudiy bo'lmaganlar soni ko'proq yoki kamroq tenglashdi.[80]

Iqtisodiyot

Environics tadqiqot instituti tomonidan Kanada yahudiy jamoasining 2018-yildagi tadqiqotiga ko'ra, uy xo'jaliklarining yillik daromadi quyidagicha bo'lgan:[81]

Uy xo'jaligining yillik daromadi
Daromad namuna foizlari
75 ming dollardan kam 21%
75-150 ming dollar 24%
150 ming dollar va undan yuqori 22%
Bilmayman/Javob yo'q 32%

Boylik

Fayl:Photo of bronfman.jpg
Samuel Bronfman - Kanadalik yahudiylar oilasi Bronfmanlar sulolasining a'zosi.

Kanadalik yahudiylarning aksariyati o'rta sinfga (45 000 dollardan 120 000 dollargacha[82] daromad sifatida belgilangan) yoki o'rtadan yuqori sinfga kirsa-da, ba'zi kanadalik yahudiy oilalar favqulodda iqtisodiy muvaffaqiyatlarga erishdilar. Bronfmanlar,[83] Belzberglar, Olmoslar, Reyxmanlar,[84] va Shermanlar kabi taniqli Kanada yahudiy oilalari Kanadadagi yahudiylar orasida haddan tashqari boylikning cho'qqisini ifodalaydi. Kanadalik yahudiylar Kanada biznesining 100 ta eng boy kanadaliklar ro'yxatining taxminan 17 foizini tashkil qiladi.[85]

Qashshoqlik

Kanadalik yahudiylarning nisbiy iqtisodiy muvaffaqiyati Kanada yahudiy jamoasida qashshoqlik yo'qligini ko'rsatmaydi. 2015-yil holatiga ko'ra, 15 yoshdan oshgan kanadalik yahudiylarning o'rtacha daromadi 30,670 dollarni tashkil etadi va Kanada yahudiylarining 14,6 foizi qashshoqlik chegarasidan pastda yashaydi, qashshoqlik Toronto hududidagi yahudiylar orasida to'plangan.[86] (Taqqoslash uchun, yahudiy bo'lmagan kanadaliklar ulushi qashshoqlik chegarasidan pastda 14,8% ni tashkil qiladi). Yahudiy erkaklarga qaraganda biroz ko'proq yahudiy ayollar qashshoqlikda yashaydilar va qashshoqlik eng ko'p 15-24 yoshdagi kanadalik yahudiylar va 65 yoshdan oshganlar orasida to'plangan. Qashshoqlik darajasi faqat o'rta ma'lumotga ega bo'lgan kanadalik yahudiylar orasida eng ko'p to'plangan va aspirantura darajasiga ega bo'lganlar orasida eng past qashshoqlik darajasi bilan erishilgan ta'lim darajasi bilan kuchli bog'liqlik mavjud.[87]

Shuningdek qarang

  • Yaqin Sharq Kanadaliklar
  • Tarixiy yahudiy mahallasi, Monreal
  • Isroillik kanadaliklar
  • Kanadadagi pravoslav yahudiy jamoalari ro'yxati
  • Kanadalik yahudiylarning ro'yxati
  • Kanadada antisemitizm

Manbalar

  1. ↑ JEWISH POPULATION IN THE WORLD AND IN ISRAEL. CBS. Archived from the original on 2011-10-26. https://web.archive.org/web/20111026202909/http://www.cbs.gov.il/shnaton61/st02_27.pdf. Qaraldi: 2011-11-22. Kanadada yahudiylik dini]]
  2. ↑ „The Canadian Jewish Experience“. Jcpa.org (1975-yil 16-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 22-noyabr.
  3. ↑ „2011 National Household Survey: Data tables: Religion“. Statistics Canada (2011). Qaraldi: 2014-yil 9-sentyabr.
  4. ↑ „2011 National Household Survey: Data tables: Ethnic Origin“. Statistics Canada (2011). Qaraldi: 2014-yil 9-sentyabr.
  5. ↑ Shahar. „The Jewish Population of Canada – 2016 National Household Survey“. Berman Jewish Databank (2011). Qaraldi: 2014-yil 9-sentyabr.
  6. ↑ „Basic Demographics of the Canadian Jewish Community“. The Centre for Israel and Jewish Affairs (2011). 2013-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-sentyabr.
  7. ↑ "Jewish Population of the World". Jewish Virtual Library. 2012. https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/jewpop.html. Qaraldi: September 9, 2014. 
  8. ↑ Sheldon Godfrey and Judy Godfrey.
  9. ↑ Brandeau, Esther Dictionary of Canadian Biography Online
  10. ↑ Canada's Jews: A Social and Economic Study of Jews in Canada in the 1930s.
  11. ↑ Arnold. „Exhibition celebrates history of Quebec City Jews – The Canadian Jewish News“. Cjnews.com (2008-yil 28-may). Qaraldi: 2017-yil 18-avgust.
  12. ↑ 12,0 12,1 Canada's Entrepreneurs: From The Fur Trade to the 1929 Stock Market Crash: Portraits from the Dictionary of Canadian Biography.
  13. ↑ Search Out the Land: The Jews and the Growth of Equality in British Colonial America, 1740–1867.
  14. ↑ Denis Vaugeois, "Hart, Ezekiel", in Dictionary of Canadian Biography, vol. 7, University of Toronto/Université Laval, 2003, accessed June 9, 2013, online
  15. ↑ „The Jewish Community of Montreal“. The Museum of the Jewish People at Beit Hatfutsot. Qaraldi: 2018-yil 25-iyun.
  16. ↑ Hinshelwood, N.M.. Montreal and Vicinity: being a history of the old town, a pictorial record of the modern city, its sports and pastimes, and an illustrated description of many charming summer resorts around. Canada: Desbarats & co. by commission of the City of Montreal and the Department of Agriculture, 1903 — 55 bet. 2012-yil 1-yanvarda qaraldi. 
  17. ↑ „Archived copy“. 2006-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 9-sentyabr.
  18. ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 18,13 18,14 18,15 18,16 18,17 18,18 18,19 18,20 18,21 18,22 Schoenfeld. „Jewish Canadians“. The Canadian Encyclopedia. Qaraldi: 2020-yil 29-iyun. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Schoenfeld" defined multiple times with different content
  19. ↑ Isidore Singer. The Jewish Encyclopedia: A Descriptive Record of the History, Religion, Literature, and Customs of the Jewish People from the Earliest Times to the Present Day. Funk & Wagnalls, 1907 — 286 bet. 
  20. ↑ Singer and Adler. The Jewish Encyclopedia: A Descriptive Record of the History, Religion, Literature, and Customs of the Jewish People from the Earliest Times to the Present Day. Funk & Wagnalls, 1907 — 286 bet. 
  21. ↑ Hinshelwood, N.M.. Montreal and Vicinity: being a history of the old town, a pictorial record of the modern city, its sports and pastimes, and an illustrated description of many charming summer resorts around. Canada: Desbarats & co., 1903 — 53 bet. ISBN 978-0-226-49407-4. 2012-yil 1-yanvarda qaraldi. 
  22. ↑ "Canada's first Jewish mayor dies suddenly". The Ottawa Citizen 121st Year (403): 15. 1 February 1964. 
  23. ↑ „Ida Siegel with Edmund Scheuer at the Canadian Jewish Farm School, Georgetown“. Ontario Jewish Archives. Qaraldi: 2014-yil 1-iyul.
  24. ↑ Bitonti, Daniel. „Remembering Toronto's Christie Pits Riot“. Theglobeandmail.com (2013-yil 9-avgust). Qaraldi: 2017-yil 18-avgust.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Wilton, P (9 December 2003). "Days of shame, Montreal, 1934.". Canadian Medical Association Journal 169 (12): 1329. PMID 14662683. PMC 280601. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=280601. 
  26. ↑ Lazarus, David. „Doctor was central figure in 1934 hospital strike“. The Canadian Jewish News (2010-yil 25-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 21-iyul.
  27. ↑ „Dr. Sam Rabinovitch and The Notre-Dame Hospital Strike - Hôpital Notre-Dame - Museum of Jewish Montreal“ (en). imjm.ca. Qaraldi: 2021-yil 21-iyul.
  28. ↑ Miller, Yvette Alt. „Montreal's Days of Shame: When 75 Doctors Went on Strike until a Jewish Doctor Resigned“ (en). aishcom (2021-yil 18-iyul). Qaraldi: 2021-yil 21-iyul.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 „1: Yiddish culture in Western Canada“. Qaraldi: 2011-yil 18-may.
  30. ↑ Goldsborough. „MHS Transactions: The Contribution of the Jews to the Opening and Development of the West“. Mhs.mb.ca. Qaraldi: 2017-yil 18-avgust.
  31. ↑ „Story of Saskatchewan's Jewish farmers goes to national museum“. CBC News (2013-yil 12-iyul). Qaraldi: 2016-yil 18-may.
  32. ↑ Smith, p.123
  33. ↑ Schoenfeld. „Jewish Canadians“. The Canadian Encyclopedia (2012-yil 3-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 29-may.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 34,4 34,5 34,6 34,7 Waller. „Montreal, Canada“. Jewish Virtual Library. Encyclopedia Judacia. Qaraldi: 2020-yil 29-iyun. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Waller" defined multiple times with different content
  35. ↑ Jewish Canadian service in the Second World War
  36. ↑ 36,0 36,1 Curtis. „The Bronfman Family“. The Canadian Encyclopedia. Qaraldi: 2020-yil 30-iyun.
  37. ↑ Ester Reiter and Roz Usiskin, "Jewish Dissent in Canada: The United Jewish People's Order", paper presented on May 30, 2004 at a forum on "Jewish Dissent in Canada", at a conference of the Association of Canadian Jewish Studies (ACJS) in Winnipeg.
  38. ↑ Benazon. „Forum on Jewish Dissent“. Vcn.bc.ca (2004-yil 30-may). Qaraldi: 2011-yil 18-may.
  39. ↑ Franklin Bialystok, Delayed Impact: The Holocaust and the Canadian Jewish Community (Montreal: McGill-Queen's University Press, 2000) pp 7–8
  40. ↑ 40,0 40,1 Menkis. „Abraham L. Feinberg“. Jewish Virtual Encyclopedia. Encyclopaedia Judaica. Qaraldi: 2020-yil 23-iyun.
  41. ↑ Sangster, Dorothy. „The Impulsive Crusader of Holy Blossom“. MacLean's (1950-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 23-iyun.
  42. ↑ 42,0 42,1 Girard, Philip  Bora Laskin: Bringing Law to Life, Toronto: University of Toronto Press, 2015 page 251
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 Levine, Allan Seeking the Fabled City: The Canadian Jewish Experience, Toronto: McClelland & Stewart, 2018 p.219
  44. ↑ Smith, p. 215
  45. ↑ Smith, p. 216
  46. ↑ Smith, p. 218
  47. ↑ Canadian Jewish News. „Archive collects stories of Southern African Jews“ (2014-yil 2-sentyabr). Qaraldi: 2015-yil 15-noyabr.
  48. ↑ 48,0 48,1 „Louis Rasminsky“. Jewish Virtual Encyclopedia. Encyclopaedia Judaica. Qaraldi: 2020-yil 30-iyun.
  49. ↑ 49,0 49,1 Littman, Sol Pure Soldiers Or Sinister Legion: The Ukrainian 14th Waffen-SS Division, Montreal: Black Rose, 2003 p.180
  50. ↑ Pugliese, David. „Canadian government comes to the defence of Nazi SS and Nazi collaborators but why?“. Ottawa Citizen (2018-yil 17-may). Qaraldi: 2020-yil 30-iyun.
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 Tugend, Tom. „Canada admits letting in 2,000 Ukrainian SS troopers“. Jewish News of Northern California (1997-yil 7-fevral). Qaraldi: 2020-yil 29-iyun.
  52. ↑ Meland. „Why do Montreal Jews speak English?“. National Observatory on Language Rights (2016-yil 10-iyun). Qaraldi: 2019-yil 11-noyabr.
  53. ↑ 53,0 53,1 „Project Details“. www.environicsinstitute.org. Qaraldi: 2021-yil 29-iyun. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Project Details" defined multiple times with different content
  54. ↑ „Statistics canada: 2001 Community Profiles“. 2.statcan.ca (2002-yil 12-mart). Qaraldi: 2011-yil 18-may.
  55. ↑ „Microsoft Word - Canada_Part1General Demographics_Report.doc“. Jfgv.org. Qaraldi: 2011-yil 18-may.
  56. ↑ „CanadianParliamentaryCoalitiontoCombatAntisemitism“. Cpcca.ca. 2011-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 18-may.
  57. ↑ „Report on the Demographic Situation in Canada (Catalogue no. 91-209-XIE)“. Statistics Canada (2005). 2008-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 25-avgust.
  58. ↑ McQueen, Cynthia. „Anti-Semitic vandalism in motion across GTA“. Theglobeandmail.coom (2013-yil 12-avgust). Qaraldi: 2017-yil 18-avgust.
  59. ↑ „Antisemitism In Canada: Swastikas In Winnipeg“. Jewsnews.co.il (2013-yil 14-avgust). Qaraldi: 2017-yil 18-avgust.
  60. ↑ Shefa. „Sephardi delegation heads to Ottawa, meets PM – The Canadian Jewish News“. Cjnews.com (2015-yil 2-mart). Qaraldi: 2017-yil 18-avgust.
  61. ↑ „The destination of French Jews, Canada“. I24news.fr. 2016-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-iyul.
  62. ↑ The Canadian Jewish News. „Will Jews flee Belgium and France for Quebec?“. Qaraldi: 2015-yil 7-iyun.
  63. ↑ 63,0 63,1 The Jewish Agency for Israel. „The Jewish Community of Canada: A History of the Canadian Jewish Community“. Qaraldi: 2015-yil 7-iyun. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "The Jewish Agency for Israel" defined multiple times with different content
  64. ↑ http://www.jewishdatabank.org/Studies/downloadFile.cfm?
  65. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“. www.jewishdatabank.org. Qaraldi: 2019-yil 29-iyun.
  66. ↑ „Jews of Canada“. Jafi.org.il (2008-yil 2-dekabr). 2012-yil 8-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-noyabr.
  67. ↑ 67,0 67,1 67,2 „Top 60 Jewish Schools - Hillel“. Default. Qaraldi: 2021-yil 26-iyun. "Top 60 Jewish Schools - Hillel". Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
  68. ↑ „From Immigration To Integration – Chapter Sixteen“. Bnaibrith.ca. 2012-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-noyabr.
  69. ↑ „The Institute for International Affairs Page“. Bnaibrith.ca. 2012-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-noyabr.
  70. ↑ „Carleton University – Hillel: The Foundation for Jewish Campus Life“. Hillel (2008-yil 8-yanvar). Qaraldi: 2011-yil 9-dekabr.
  71. ↑ „Canada's best universities by reputation: Rankings 2021“ (en). Macleans.ca (2020-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 29-iyun.
  72. ↑ „Mcgill University - Hillel College Guide“ (2017-yil 28-iyun). 2017-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-iyun.
  73. ↑ „Concordia University Sir George And Loyola Campus - Hillel College Guide“ (2017-yil 28-iyun). 2017-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-iyun.
  74. ↑ „Economic Life | Multicultural Canada“. Multiculturalcanada.ca. 2011-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-noyabr.
  75. ↑ Hiebert, Daniel (1993). "Jewish Immigrants and the Garment Industry of Toronto, 1901-1931: A Study of Ethnic and Class Relations". Annals of the Association of American Geographers 83 (2): 243–271. doi:10.1111/j.1467-8306.1993.tb01934.x. https://www.jstor.org/stable/2563495. Qaraldi: 16 December 2021. Kanadada yahudiylik dini]]
  76. ↑ Kay. „The story of Jewish immigrants to Canada, and how they prospered“. The Canadian Jewish News. The Canadian Jewish News (2019-yil 23-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 16-dekabr.
  77. ↑ Godwin. „A legacy worth fighting for: the Left and the Jewish community“. PressProgress. The Broadbent Institute (2017-yil 12-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 16-dekabr.
  78. ↑ Frager, Ruth A.; Patrias, Carmela (2015). "Ethnic, Class and Gender Dynamics among Jewish Labour Activists and Jewish Human Rights Activists". Canadian Jewish Studies / Études juives canadiennes 21 (1): 143–160. https://cjs.journals.yorku.ca/index.php/cjs/article/view/39914. Qaraldi: 16 December 2021. Kanadada yahudiylik dini]]
  79. ↑ Berton. „No Jews Need Apply“. Maclean's. St. Joseph Communications. Qaraldi: 2021-yil 16-dekabr.
  80. ↑ Nigro. „The Jewish Immigrant Experience and the Practice of Law in Montreal, 1830 to 1990“. CanLII. Qaraldi: 2021-yil 16-dekabr.
  81. ↑ Neuman. „2018 Survey of Jews in Canada“. Environics Institute. Qaraldi: 2021-yil 4-iyul.
  82. ↑ Hogan. „Who is Canada's middle class?“. CBC. CBC Radio-Canada. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  83. ↑ Curtis. „Bronfman Family“. The Canadian Encyclopedia. Historica Canada. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  84. ↑ Niosi. „Reichmann Family“. The Canadian Encyclopedia. Historica Canada. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  85. ↑ „Canada's Richest People: The Complete Top 100 Ranking“. Canadian Business. St. Joseph Communications. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  86. ↑ „Community Profiles - Jewish Canada“. Jewish Federations of Canada. JFC-UIA.
  87. ↑ Shahar. „2011 National Household Survey Analysis The Jewish Population of Canada (Parts 3 and 4)“. Jewish Federations of Canada - UIA. Jewish Federations of Canada - UIA. Qaraldi: 2021-yil 4-iyul.

Eslatmalar

  1. ^ Data based on a study by Jewish People Policy Institute (JPPI).
  2. ^ Data based on a study by Jewish People Policy Institute (JPPI).

Bibliografiya

 

Birlamchi manbalar

 

  • Jacques J. Lyons and Abraham de Sola, Jewish Calendar with Introductory Essay, Montreal, 1854
  • Le Bas Canada, Quebec, 1857
  • People of Lower Canada, 1860
  • The Star (Montreal), December 30, 1893.

Qo'shimcha o'qish uchun

  • Abella, Irving. Ko'p rangli palto . Toronto: Porterning asosiy kitoblari, 1990 yil.
  • Godfrey, Sheldon va Godfrey, Judith. Erni qidiring . Monreal: MakGill universiteti nashriyoti, 1995 yil.
  • Jedvab, Jek. 21-asrda Kanada yahudiylari: shaxs va demografiya (2010)
  • Leonoff, Kiril. Kashshoflar, Pedlars va Namoz shollari: Miloddan avvalgi va Yukondagi yahudiy jamoalari . 1978 yil.
  • 0-929091-04-3
  • Shrayber. Kanada. Shengold yahudiy entsiklopediyasi Roklend, MD: 2001 yil.ISBN 1-887563-66-0ISBN 1-887563-66-0 .
  • Tulchinskiy, Jerald. Ildiz olish . Toronto: Porterning asosiy kitoblari, 1992 yil.
  • Yahudiy agentligining Kanada haqidagi hisoboti

Tashqi havolalar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanadada_yahudiylik_dini&oldid=2652077" dan olindi