Zamonaviy tipografika
Zamonaviy tipografika – 1920-yillarda oʻz tarafdorlari XIX asrning oxirida tipogafika va dizayn pasayishi deb hisoblagan narsaga qarshi reaksiyani bildirgan tamoyil edi. U asosan Jan Tschichold va Bauhaus tipograflari Herbert Bayer, László Moholy-Nagy, El Lissitzky va boshqalar asarlari bilan bogʻliq.
Dizayn konsepsiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zamonaviy tipogafika zamonaviy, universal aloqa usulini aks ettirgan. Ushbu dizayn konsepsiyasi passiv, deyarli avtomatik – ongsiz koʻrish tajribasi bilan taʼminlanadi. Bu xabarning grafik dizayner/produseri va xabarni qabul qiluvchi auditoriyaning ham oqilonaligiga bogʻliq. His qilishning oʻziga xos amallari oddiy koʻrishdir; oʻquvchi passiv, boʻshash va obyektiv. "[Tipografik uslub va layout] maʼno uzatishni toʻsqinlik qilmaydi. " [1] Jan Tschichold zamonaviy tipografikaning prinsiplarini 1928 yilgi „Yangi tipografika“ kitobiga koʻchirib berdi[2]. Keyinchalik u bu kitobda qoʻllab-quvvatlagan falsafani fashist deb rad etdi, ammo u juda taʼsirli boʻlib qoldi.
Shrift
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ilk zamonaviy tipografikaning belgilari sans-serif shriftidir. „Oʻzining soddaligi, chiziqlarining teng ogʻirligi va yaxshi muvozanatli nisbati tufayli sans serif yoqimli va osonlik bilan farqlanadigan soʻz uslublarini shakllantiradi – matnning oʻqish uchun oson boʻlishi eng muhim element“[3].
Maqsad
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zamonaviy tipografika matn funksiyalaridan koʻrinadigan shaklini rivojlantirishni birinchi maqsad sifatida belgilaydi. Modernist(zamonaviy) dizaynerlar uchun chop etilgan har qanday narsadagi tarkibini sof va toʻgʻridan-toʻgʻri ifodalash muhimdir: „Texnologiya va tabiat asarlarida boʻlgani kabi, 'form' funktsiyalardan tashqari yaratilishi kerak. Faqat shunda biz zamonaviy inson ruhini ifodalaydigan tipogafikaga erishishimiz mumkin. Bosilgan matnning funksiyasi – bu muloqot, taʼkidlash (soʻz qiymati) va tarkibning mantiqiy ketma-ketligi“[2]. „Zamonaviy tipogafikaning tendensiyasi soddalik va oʻqish qobiliyatiga qaratilgan, inson koʻzining uygʻunlik va osonlik izlash uchun tabiiy moyilligiga mos keladigan shakllarni ishlatadi“[3].
Koʻrish modeli
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bu xabarni zamonaviy tarjima qilish obyektivlik va neytral(betaraflik)ini anglatadi. Bosma texnologiya orqali qayta ishlanadigan grafik dizayndagi muammolar va tajribalarni vizual liniyaviy tartibga soladi. Faqat bitta nuqtayi nazar bor. Dizayner diayn qanday koʻrinishini nazorat qilish kerak deb oʻylaydi. Bu koʻrish modelida koʻzlovchi va rasm oʻrtasidagi oʻzaro aloqa rad etiladi va ichki tarkibimiz biz oluvchi taassurotlarni oʻzgartirmaydi, deb taʼkidlaydi. Zamonaviy dizaynerning maqsadi – tomoshabinning koʻruvchi qismini nazorat qilish, shu yoʻsin maʼlumot bevosita yetkaziladi. Zamonaviy dizayn koʻzni nazorat qilishga harakat qilib, koʻzning turli joylarga tarqab ketishini oldini oladi[4]. Beatrix Vard 1932-yilda zamonaviy bosma nashrda tipogafika qoidalari haqida mashhur maqola yozgan. Uning fikricha, „konteyner“ haqida hamma narsa „u yerda boʻlgan goʻzal narsani oshkor qilish va yashirish uchun hisoblanmaydi“. Modernizm dizaynerlari uchun tipogafikani yaxshi tanlash „U qanday koʻrinishi kerak?“ emas, balki „U nima qilishi kerak?“ degan savoldir[5]. B. Ward „Yaxshi ishlatilgan turni tur sifatida koʻrinmas deb aytganda, oʻziga chek qoʻyadi.“[5] U bosma asarning sanʼat sifatini rad etadi, chunki uning fikriga koʻra, uning vazifasi dizaynerning oʻzini ifodalash, balki uning asosiy vazifasini bajarishni anglatmaydi. xabarni uzatish. Ushbu soʻzlar Bauhaus, konstruktsionizm, futurismning zamonaviy soddaligi va arxitektura kabi tipogafika ham funktsional boʻlishi kerak degan daʼvolariga muvofiqdir.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Zamonaviy tipografiykaning kashshoflari
- Kurt Shvitters
- Piet Zwart
- Aleksandr Rodchenko
- Rossiya avangardiyasi ~ 1890-1930-yillarda rus va sovet sanʼat harakati
- „De Stijl“ – 1917 yilda tashkil etilgan Gollandiya sanʼat harakati
- Neoplastika – Racionalismni qoʻllab-quvvatlaydigan sanʼat nazariyasi
- Viktoriya davri
- Sanoat inqiloblari
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ McLuhan, Marshall. The Gutenberg Galaxy'. University of Toronto Press, 1968 — 258-bet.
- ↑ 2,0 2,1 Tschichold, J.. The New Typography: A Handbook for Modern Designers. University of California Press [1928], 1998. ISBN 9780520071476.
- ↑ 3,0 3,1 Kibbee, W (1948). "Modern Trends in Typography". The American Journal of Economics and Sociology 7 (2): 2015–220. doi:10.1111/j.1536-7150.1948.tb00677.x. Archived from the original on 2006-10-03. https://web.archive.org/web/20061003134946/http://www.stcsig.org/mgt/docs/ModernTrendsinTypography.pdf.
- ↑ Zelman, S „Looking into Space“, . Graphic Design and Readings of an Uneasy Relationship Swanson G: . Altworth Press, 2000 — 53-bet. ISBN 978-1581150636.
- ↑ 5,0 5,1 Warde B: „The Crystal Goblet“, (1932). The essay was first given as an address to the Society of Typographic Designers in London. Later published in The Crystal Goblet – Sixteen Essays on Typography, pp. 91–92. World Publishing, 1956.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Benjamin, Walter (1935), Mexanik reproduksiya davridagi sanʼat ishi, esay.
- Kler, Kate (1999), A Typographic Workbook: Tarix, texnik va sanʼatkorlik uchun dastlabki qoʻllanma, Nyu-York: Jon Vili va oʻgʻillar.
- Heller, Steven (2002), Grafik dizayn oʻquvchi, Allworth Press.
- Romanyshyn, Robert D., Texnologiya Simptom va orzu, London: Routledge.