Yaponiyaning Manchjuriyaga bosqini

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Yaponiyaning Manchuriyaga bosqini - 1931-yil 18-sentabrda Yaponiya imperiyasining Kvantung armiyasi Mukden voqeasidan keyin darhol Manchuriyaga bostirib kirishi. Urush tugagach, 1932-yil fevral oyida yaponlar qoʻgʻirchoq Manchjou-Go davlatini tuzdilar. Ularning ishg'oli Sovet Ittifoqi va Mo'g'ulistonning 1945-yil avgust oyi o'rtalarida, Ikkinchi Jahon urushining oxirida Manchjuriya strategik hujum operatsiyasigacha davom etdi.

Janubiy Manchuriya temir yo'l zonasi va Koreya yarim oroli 1904-1905 yillardagi rus-yapon urushidan beri Yaponiya imperiyasi nazorati ostida edi. Yaponiyada davom etayotgan sanoatlashtirish va harbiylashtirish ularning AQShdan neft va metall importiga o'sib borayotgan qaramligini ta'minladi [1] Amerika Qo'shma Shtatlari (taxminan bir vaqtning o'zida Filippinni bosib olgan) bilan savdo qilishga to'sqinlik qilgan AQSh sanksiyalari Yaponiyaning Xitoy va Janubi-Sharqiy Osiyo hududida o'z ta'sirini kengaytirishga olib keldi[2]. Manchuriyaning bostirib kirishi yoki 1937-yil 7-iyuldagi Marko Polo koʻprigi voqeasi, 1939-yil 1-sentyabrdagi koʻproq qabul qilingan sanadan farqli oʻlaroq, baʼzan Ikkinchi jahon urushining muqobil boshlanish sanalari sifatida tilga olinadi[3].

Bosqin xalqaro miqyosda katta e'tiborni jalb qilganligi sababli, Millatlar Ligasi vaziyatni baholash uchun Litton komissiyasini (buyuk Britaniya siyosatchisi Viktor Bulver-Litton boshchiligida) tuzdi va tashkilot o'z xulosalarini 1932-yil oktabr oyida e'lon qildi. Uning xulosalari va Yaponiya qo'g'irchoq davlati Manchjou-Go tan olinmasligi va Manchuriyaning Xitoy suverenitetiga qaytishi Yaponiya hukumatini Ligadan butunlay chiqib ketishga undadi. 1933-yilda Yaponiya Millatlar Ligasidan chiqdi. Shu tariqa, Ikkinchi jahon urushi arafasida Uzoq Sharq va Sharqiy Osiyoda yangi urush o'chog'i paydo bo'ldi.

Mukden G'arbiy darvozasidagi Yaponiya armiyasining 29-polk askarlari
1939-yildagi Manchukuo davlatining xaritasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Walker, Michael. The 1929 Sino-Soviet War: The War Nobody Knew, Modern War Studies, 2017. ISBN 978-0700623754. 
  2. Meyer, Michael. In Manchuria: A Village Called Wasteland and the Transformation of Rural China, 9 February 2016. ISBN 978-1620402887. 
  3. Simkin, John. „Sterling and Peggy Seagrave: Gold Warriors“. The Education Forum (2007-yil 5-fevral). 2008-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 13-iyun. „Americans think of WW2 in Asia as having begun with Pearl Harbor, the British with the fall of Singapore, and so forth. The Chinese would correct this by identifying the Marco Polo Bridge incident as the start, or the Japanese seizure of Manchuria earlier.“.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]