Xupa xalqi

Hupa hududi

Hupa qabilasi bug 'hammomi

Shakar to'pidagi tumanli tong. Fotosuratchi Edvard Kertis

Xupa yoki natinixve, (Hupa, Hoopa, Natinixwe) — Kaliforniyaning shimoli-gʻarbiy qismidagi hind qabilasi hisoblanadi. Qabilaning rasmiy ro'yxatdan o'tgan nomi - Xupa vodiysi qabilasi (inglizcha: Hoopa Valley Tribe). 2000-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, xupalar soni taxminan 2500 kishini tashkil etgan.

Xupa tili atabask tillari oilasiga mansub. Ba'zi xupalar ikkinchi til sifatida yurok tilini yaxshi bilishadi.

XIX asrda xupaliklar Kaliforniyadagi Triniti daryosidan Klamat daryosigacha bo'lgan yerlarni egallashgan. Xupa qabilasining afsonalariga ko'ra, ularning ajdodlari Xupa vodiysida 4000-yildan ortiq vaqtdan buyon yashab kelishgan. Boshqa tomondan, ularning o'xiga xos qizil kedrdan yasalgan uylari, buralangan kanolar, to'qilgan shlyapalari va og'zaki an'ananing ko'plab elementlari ularni AQShning shimoli-g'arbiy (Tinch okeani) qirg'oqlari madaniyatlari bilan bog'laydi, bu ularning janubiy vakillari hisoblanadi. Biroq, ba'zi urf-odatlar endi Tinch okeanidan kelib chiqmaydi - masalan, marosimlarda bug' hammomidan foydalanish, boshoqlardan non tayyorlash va boshqalar.

1849-yilda Xupah hududiga oltin konchilar kelishidan oldin, ularning yevropaliklar bilan aloqalari ancha cheklangan edi. 1864-yilda AQSh hukumati Xupa qabilasining o'z yerlari ustidan suverenitetini tan olishi to'g'risidagi shartnomani imzolagan. Xupa vodiysida hind qo'riqxonasi yaratilib, u yerda hozirgacha istiqomat qilishadi. Xupa qo'riqxonasi Kaliforniyaning shimoli-sharqidagi Gumboldt okrugidagi Klamat va Triniti daryolarining qo'shilishida yurok bilan chegaradoshdir. Rezervatsiya maydoni 365,413 km² ni tashkil etadi.

Adabiyotlar

• Kuk, Sherburn F. 1956-yil. "Kaliforniya shimoliy sohilidagi aborigenlar". Antropologik yozuvlar 16:81-130. Kaliforniya universiteti, Berkli.
• Kuk, Sherburn F. 1976-yil. Kaliforniya hindu va oq tsivilizatsiya o'rtasidagi ziddiyat. Kaliforniya universiteti matbuoti, Berkli.
• Goddard, Pliniy E. 1903-yil. Hupaning hayoti va madaniyati. Kaliforniya universiteti Amerika arxeologiyasi va etnologiyasi nashrlari 1:1-88.
• Kroeber, AL 1925. Kaliforniya hindularining qo'llanmasi. Amerika etnologiya byurosi byulleteni №. 78. Vashington DC
• Uolles, Uilyam J. 1978-yil. Hupa, Chilula va Uilkut. Kaliforniyada, Robert F. Heizer tomonidan tahrirlangan, pp. 91–98. Shimoliy Amerika hindularining qo'llanmasi, Uilyam C. Sturtevant, bosh muharrir, jild. sakkiz. Smitson instituti, Vashington, DC
• AQSh aholini ro'yxatga olish byurosi, Hoopa vodiysi rezervatsiyasi

Havolalar

• Hoopa vodiysi qabilasi(Inglizcha) )
• Hoopa qabila muzeyi(Inglizcha) )