Kontent qismiga oʻtish

Xorvatiya televideniyesi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Xorvatiya televideniyesi birinchi marta 1956-yildan boshlab rivojlana boshlagan. 2012-yil holatiga koʻra, 10 ta milliy va 21 ta mintaqaviy DVB-T (Raqamli video eshittirish vositalari) telekanallari, Xorvatiya Respublikasida ishlab chiqarilgan yoki Xorvatiya ommaviy axborot vositalari bozori uchun ishlab chiqarilgan (Internet protokoli televideniyesi), kabel yoki sun'iy yo'ldosh televideniesi) va IPTV orqali efirga uzatiladigan 30 dan ortiq boshqa kanallar mavjud. Xorvatiyadagi elektron aloqa bozori Xorvatiya tarmoq sanoatini tartibga solish organi (HAKOM) tomonidan tartibga solinadi. Shuningdek, u efirga uzatish litsenziyalarini beradi va bozorni nazorat qiladi. DVB-T va sunʼiy yoʻldosh uzatish infratuzilmasi Odašiljači i veze (OiV) davlat kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan va qoʻllab-quvvatlanadi.

Xorvatiyada birinchi televizion signal 1939-yilda Zagreb yarmarkasida boʻlib uzatilgan va u yerda Philips oʻzining televizor tizimini birinchi marotaba ommaga namoyish qilgan. Birinchi muntazam eshittirishlar 1956-yilda Televizion Zagreb Yugoslaviya radio-televideniye tizimidagi birinchi televizion stantsiya sifatida tashkil etilgandan rivojlana boshlangan. Rangli eshittirishlar 1972-yildan efirga uzatila boshlangan. Qamrov va kanallar soni barqaror ravishda oʻsib bordi va 2000-yillarga kelib Xorvatiyada butun mamlakat boʻylab toʻrtta kanal mavjud edi. DVB-T signalli eshittirishlar 2002-yildan efirga uzatila boshlangan va 2010-yilda mamlakat ommaviy axborot bozoriga toʻliq raqamli o'tish yakunlangan. Oʻsha davrda IPTV, kabel va sunʼiy yoʻldosh televideniyesi bozorlari sezilarli darajada oʻsgan va 2011-yilga kelib aholining atigi 60.7 foizi faqat DVB-T televizoridan foydalangan boʻlib, qolganlari IPTV, kabel va sunʼiy yoʻldosh televideniyesidan foydalanishgan.

2012-yil yanvar holatiga koʻra, DVB-T uchta multipleksda efirga uzatilgan boʻlib, DVB-T eshittirishlari Xorvatiya hududining toʻqqizta asosiy hududida va yirik shaharlariga mos keladigan kichikroq mahalliy hududlarda oʻz faoliyatini boshlagan. Yuqori aniqlikdagi televizor (HDTV) faqat IPTV orqali efirga uzatilgan. Ammo HDTV DVB-T test dasturlari 2007-yildan 2011-yilgacha qisqa vaqt davomida efirga uzatilgan. 2011-yilda mamlakatda DVB-T2 test translyatsiyasi oʻtkazilgan.

2019-yil noyabr oyidan boshlab barcha milliy kanallar uchta DVB-T va bitta DVB- T2 (HEVC/H.265) MUX orqali efirlar uzatilgan. 2020-yil iyundan keyin DVB-T MUX-lar oʻchirib qoʻyiladi va barcha kanallar ikki DVB- T2 (HEVC/H.265) MUX orqali eshittirila boshlaydi.

Xorvatiya televideniyesi, shuningdek, mamlakatdagi boshqa ommaviy axborot vositalari, bir tomondan global muammolar va tendensiyalar, ikkinchi tomondan milliy mavzular muvozanati yoʻqligi uchun tanqid qilinadi. Xorvatiyadagi barcha yirik televizion tarmoqlar odatda haddan tashqari kommersiya taʼsiri ostida boʻlgan deb hisoblanadi. Davlatga qarashli Xorvatiya radiotelevideniyesi Xorvatiyadagi diaspora, odatiy taʼlim dasturlari, hujjatli filmlar va boshqa dasturlarni tayyorlashi va efirga uzatishi shart boʻlgan. Xorvatiya televideniye vositalari nodavlat notijorat tashkilotlari bilan homiylikda oʻz axborotlarini jamoatchilikka yetkazish va Xorvatiya hukumatini tanqid qilish uchun muhim ahamiyatga ega boʻlgan. Televideniye Xorvatiya aholisining 57% uchun asosiy axborot manbai hisoblanadi.

Analog televizor[tahrir | manbasini tahrirlash]

Televideniyedan foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Three men sitting on back of Philips truck
Philips 1939-yilda Zagreb yarmarkasida ilk televizor namoyish etilgan

Zagreb tomonidan efirga uzatilgan tasvirlar Yevropada ilk marotaba uzatilgan tasvirlar boʻlgan. 1939-yil 26-avgustdan boshlab Zagreb yarmarkasida koʻrgazmaning har kuni (4-sentyabrgacha) qisqa muddatlarda ishlaydigan Philips televizor tizimi namoyish etilgan. Yarmarkadagi Gollandiya pavilyonida transmitter va bir nechta qabul qiluvchilardan iborat Flibs televizorini Erik Klaas de Vries boshqargan. Yarmarka gazetasi ushbu tadbirni London va Berlindagi telekoʻrsatuvlardan keyin birinchisi teleefir sifatida eʼlon qilgan. Dastur komediya, opera, musiqa spektakllari va Xorvatiyadagi boshqa telekoʻrsatuvlardan iborat boʻlgan[1].

1939-yilgi Zagreb yarmarkasidan keyin birinchi telekoʻrsatuv 1956-yilda boʻlgan[2]. Tomislavov Dom mehmonxonasida Sljemeda transmitter oʻrnatilgan va 1956-yil 15-may kuni kechqurun Avstriya va Italiya kanallarida (shu jumladan Rai 1) ham efirga uzatilgan. Mahalliy ishlab chiqarilgan birinchi jonli efir 1956-yil 7-sentyabrda Zagreb yarmarkasida ochilish marosimida koʻrsatilgan boʻlib, 29-noyabrdan Zagreb televideniyesi muntazam eshittirishlarni boshlagan[3].

Taraqqiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Television Zagreb building: Four-story, curved gray building
Zagreb televideniyesi 1962-yilda Shubićeva koʻchasida oʻz studiyasini ochgan[4]

Zagreb telemarkazi Yugoslaviya radio televideniyasiga (JRT) (Yugoslaviyadagi televizion stansiyalarning soyabon tashkiloti) aʼzo boʻlgan va JRT uchun Eurovision texnik markazi vazifasini bajargan. 1972-yilda Zagreb televideniyesi oʻzining ikkinchi kanalini efirga uzatishni boshladi va 1975-yilda oʻz dasturlarini rangli efirga uzatishga oʻtdi. Uchinchi Television Zagreb kanali 1988-yilda, telematn xizmati esa 1990-yilda ishga tushirilgan.

Yugoslaviya parchalanganidan soʻng Zagreb televideniyesi Xorvatiya radiotelevideniyesi (HRT)ga oʻzgartirilgan va u Yevropa radioeshittirishlar ittifoqiga aʼzo boʻlgan. Ammo, HRT oʻz infratuzilmasiga jiddiy zarar yetkazgan. Chunki uning transmitterlarining 80 foizi va 30 ta reley stantsiyalari shikastlangan, vayron qilingan yoki ishgʻol qilingan edi.

1999-yil oktabr oyida uch mamlakat boʻylab HRT kanallari tomonidan kechayu kunduz efirlar uzatila boshlangan. Ammo 2002-yilda HRT 3 oʻz faoliyatini toʻxtatgan[5]. Xorvatiyadagi birinchi xususiy televideniye boʻlgan Nova TV 2000-yilda oʻz faoliyatini boshlagan[6]. Keyinchalik 2004-yil 30-aprelda boshqa xususiy teleradiokompaniya RTL Televizija oʻz faoliyatini boshlagan. Nova TV va RTL Televizija ham bitta analog telekanalini efirga uzata boshlagan[7].

2002-yilda Odašiljači i veze mustaqil kompaniya sifatida tashkil etilgan. U ilgari HRTning bir qismi boʻlgan va unga Xorvatiyadagi televizion uzatish infratuzilmasini saqlash vazifasi yuklangan[8][9]. 2014-yilda Xorvatiyada 26 ta telestansiya[10], jumladan, toʻrtta umummilliy kanal ham bor edi.

Analog eshittirishning tugashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xorvatiya hukumati simulcastni (asosiy kanallarning bir vaqtda analog va raqamli DVB-T translyatsiyasi) 2010-yilda tugatilishiga qaror qilishgan[11]. Xorvatiya hududi toʻqqizta raqamli televideniye tarmogʻiga boʻlingan. 2010-yil 26-yanvardan boshlab analogli eshittirish tarmogʻi bosqichma-bosqich (raqamli televideniye taqsimoti hududlari tomonidan) oʻchirilgan. Jarayon 2010-yil 5-oktabrda raqamli oʻtishga erishildi. Ammo geografik jihatdan ajratilgan hududlar analog eshittirishlarni uzata boshlashgan[12][13]. Xorvatiyadagi soʻnggi analog televizor uzatuvchisi 2011-yil 30-sentabrda yopilgan. Chunki DVB-T qamrovi Xorvatiyadagi uy xoʻjaliklarining 98,5 foiziga va har bir hududdagi uy xoʻjaliklarining kamida 95 foiziga kengaytirilgan. Taxminan 6000 aholi DVB-T yoki analog telekoʻrsatuvlarni tomosha qilmay qoʻyishgan[14].

Ajratish Oʻchirish sanalari 2010-yilda
D05 26-yanvar
D03 3-mart
D07 30-mart
D09 27-aprel
D01 25-may
D02 29-iyun
D06 20-iyul
D08 7-sentyabr
D04 5-oktyabr

DVB-T televideniyesi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Map of Croatia with digital TV regions
Xorvatiyaning DVB-T hududlari

DVB-T signallarining birinchi sinov translyatsiyalari 2002-yil may oyida Zagrebda boshlangan va 2008-yilda hukumat Xorvatiya Respublikasi uchun raqamli televideniyega oʻtishning analogli strategiyasini ishlab chiqgan[15]. 2008-yil iyul oyida Xorvatiya hukumati 106 millionni (taxminan, 14.1 million yevro) ommaviy axborot rivoji uchun yoʻnaltirgan[16]. HRT abonentlariga 75 kuna (tax. 10 yevro)lik chegirma kuponlarini tarqatuvchi DVB-T qabul qiluvchilarini davlat tomonidan subsidiyalangan xarid qilishni amalga oshirgan[17]. Birinchi ikkita multipleks (MUX A va MUX B) 2009-yil aprel oyida, uchinchisi (MUX D) 2010-yil iyul oyida taqdim etilgan.

2010-yil 5-oktabrda DVB-T ga oʻtish deyarli yakunlangan. Chunki barcha asosiy analog teleuzatuvchilar bosqichma-bosqich toʻxtatilgan boʻlib, Xorvatiyadagi DVB-T translyatsiyalarining barchasi standart aniqlikdagi MPEG-2 tizimiga oʻta boshlagan[18]. MUX A Xorvatiya aholisining 98,5 foizidan koʻprogʻini qamrab oladi va MUX A va MUX B har bir multipleks taqsimlangan mintaqada aholining 95 foizdan ortigʻi uchun foydalaniladigan tizim hisoblanadi. MUX D Xorvatiya aholisining taxminan 90 foizi va har bir ajratilgan mamlakat aholining kamida 70 foizini qamrab oladi[19]. Xorvatiyada faqat DVB-T televizoridan foydalanadigan aholi soni 897 496ni (60,7 fozi) tashkil qiladi[20].

Xorvatiyada axborot televizion infratuzilmasi Odašiljači i veze (OIV) tomonidan boshqariladi. Kompaniya 2002-yilda elektron aloqa infratuzilmasini rivojlantiruvchi va qoʻllab-quvvatlovchi boʻlinma HRT korporativ tizimidan ajrab chiqqanda mustaqil tashkilot sifatida tashkil etilgan[21][22]. 2012-yil yanvar holatiga koʻra, OIV 222 ta televizion uzatgichlar va radioeshittirish reley stantsiyalarini boshqargan va ularga xizmat koʻrsatgan[23].

Raqamli televideniening toʻqqizta asosiy hududi (Xorvatiyaning katta qismini qamrab oladi) va mahalliy teleradiokompaniyalar uchun moʻljallangan qoʻshimcha, geografik jihatdan kichik boʻlgan hududlar (odatda bitta shaharni qamrab olgan). DVB-T televizorining asosiy taqsimlangan hududlariga D1–D9 belgilari berilgan. D1 mintaqasi Osijek-Baranja va Vukovar-Sirmiya okruglarini, shuningdek, Oprisavcidan sharqda joylashgan Brod-Posavina okrugining qismlarini oʻz ichiga qamrab olgan. D2 hududi Brod-Posavina okrugining qolgan qismini, Pojega-Slavoniya va Virovitica-Podravina okruglarini va deyarli barcha Bjelovar-Bilogora okruglarini qamrab olishini hisobga olinsa, Bjelovar shahridan shimoldagi hudud va Sisak-Moslavina okrugining bir qismi bundan mustasno hisoblanadi. Novska D3 mintaqasi D2 hududiga kirmaydigan Bjelovar-Bilogora okrugining bir qismini, shuningdek , Koprivnica-Križevci, Varaždin va Međimurje okruglari hududlarini oʻz ichiga oladi. D4 hududiga Sisak-Moslavina okrugi (Novska atrofidagi hududdan tashqari), Krapina-Zagorje va Zagreb okruglari, Zagreb shahri va Karlovak okrugining shimoliy qismi (shu jumladan Karlovak va Duga-Resa) ushbu hududlarga kiradi[24].

Large, low gray building housing Croatian Radiotelevision headquarters in Zagreb
Zagrebdagi HRT shtab-kvartirasi

D5 hududi Istriya okrugi va Primorje-Gorski Kotar okrugini (Ravna-Goraning sharqiy qismidagi okrugning bir qismi va Pag orolidagi Novalja atrofi bundan mustasno) va Lika-Senj okrugining Krk orollari qarshisidagi qirgʻoqboʻyi hududlarini oʻz ichiga oladi. D6 hududi D4 va D5 hududlaridan tashqarida joylashgan Primorje-Gorski Kotar va Lika-Senj okruglarining bir qismini oʻz ichiga oladi. Ammo (Lovinac janubi) va xuddi shu okrugning Pag oroli qarshisidagi qirgʻoq qismlari bundan mustasno. Bu ikki hudud Zadar va Šibenik-Knin okruglari bilan birga D7 mintaqasining bir qismidir. D8 hududi butun Split-Dalmatiya okrugini, shuningdek Dubrovnik-Neretva okrugining Ploche va Metkovich atrofidagi qismlarni, Dubrava gʻarbidagi Pelješac yarim orolining bir qismini va Korchula va Lastovo orollarini oʻz ichiga oladi. Soʻnggi D9 mintaqasi Dubrovnik-Neretva okrugining qolgan qismini oʻz ichiga oladi[25].

Small photo of unused TV studio, with cameras covered
HRTning Anton Marti studiyasi

Shuningdek, maʼlum shaharlar va ularning yaqin atrofini qamrab oluvchi 12 ta mahalliy DVB-T televizion hududi mavjud boʻlib, ularga Osijekda d11, Slavonski Brodda d21, Varaždin va Chakovecda d31, Zagreb va Velika Goritsada d44, Yastrebarskoda d45, Karlovakda d46, Duga Resada, d53 Viska, Novka va Novskaning katta qismini qamrab oluvchi hududlar kiradi. Pula, Rovinjda d54, Zadarda d71, Šibenikda d72, Split, Trogir, Omiš, Šolta oroli va Brač orolining katta qismini qamrab olgan d82 va Dubrovnikda d91 ham ushbu hududlar safiga kiradi[26]. „L-ZA“ nomli mahalliy multipleks 2015-yilda Sveta Nedelya shahrida UHF 41 da mahalliy TV Zapad kanali tomonidan efirlar uzata boshlagan.

2010-yil dekabr oyida Italiyada DVB-T translyatsiyasi boshlanganida Istriyaning shimoli-gʻarbiy qismlarida, keyinroq Zadar va Shibenik atrofidagi hududlarda shovqin kuzatilgan. Interferensiyaga italyan transmitterlari tomonidan Xorvatiyaga berilgan chastotalardan foydalanish va transmitterning haddan tashqari quvvati sabab boʻlgan. Shikoyat Xorvatiyaning DVB-T bozorini tartibga soluvchi organi, Xorvatiya tarmoq sanoatini tartibga solish organi (HAKOM) tomonidan Italiya davlat boshqaruv organlariga murojaat qilingan[27][28]. OIV 2011-yil fevraligacha signal qamrovini kuchaytirish va shovqinlarni kamaytirish uchun zararlangan hududlarga qoʻshimcha transmitterlarni oʻrnatilgan va million kuna (tax. 133 000 yevro) sarflangan[29]. Garchi Italiya Iqtisodiy rivojlanish vaziri Paolo Romani 2011-yil avgust oyida muammolarni qisqa vaqt ichida hal qilish kerakligini eʼlon qilgan boʻlsa-da (bezovtalikka sabab boʻlgan transmitter oʻchirilgan va yana bir nechtasining quvvati qisqartirilgan), [30] 2011-yil davomida vaziyat toʻliq hal qilinmagan va Xalqaro elektraloqa ittifoqining Radiodan foydalanishni tartibga solish kengashi ushbu vaziyatni hal qilish uchun jarayonga jalb qilingan[31]. Shu bilan birga, raqamli-televideniye-signallarni qabul qilishni yaxshilash maqsadida boshqa texnik yechimlar ishlab chiqildi va amalga oshirildi (favqulodda vaziyatlar uzatgichlaridan tashqari)[32].

Butun mamlakat kanallari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Croatian morning-show studio, with woman seated on sofa and man behind her standing at counter
2008-yil fevral oyida HRTning Dobro jutro Hrvatska ertalabki shousining studiya rejasi

2014-yil may holatiga koʻra, butun mamlakat boʻylab oʻn bitta bepul DVB-T telekanali mavjud boʻlib, ularning toʻrttasi HRT, uchtasi RTL Televizija, ikkitasi Nova TV, qolgan ikkitasi Xorvatiya Olimpiya qo'mitasi va Author doo kompaniyalari tomonidan boshqarilgan. Hukumatning elektron Xorvatiya boʻyicha markaziy davlat maʼmuriy idorasi ham kam sonli telekanallarga egalik qilishgan. HRT kanallari va Moja uprava kanali (davlatga tegishli boʻlgan) bundan mustasno, barcha oʻnta DVB-T telekanali bepul va xususiy mulk hisoblangan[33]. Doma TV Nova TV guruhining bir qismi sifatida faoliyat olib borishgan[34]. 2007-yildan beri televizion auditoriyani hisoblash Nielsen kompaniyasi tomonidan 1086 kishilik deb topilgan va kabel va sunʼiy yoʻldosh televideniyesida ham ushbu hisoblash qoʻllanilgan. 2012-yil yanvar oyidan boshlab HRT, RTL Televizija va Nova TV tomoshabinlari hisoblab borilmoqda[35][36].

HRT 1, Nova TV va RTL Televizija kanallarining dasturlari ixtisoslashmagan boʻlib, ular yangiliklardan, turli ssenariy va ssenariysiz koʻngilochar dasturlardan, shuningdek hujjatli filmlardan ifirlarini uzatishga harakat qilishadi. HRT2, Doma TV va RTL 2 kanallarida yangiliklar uzatishmasligi uchun shunga oʻxshash dasturlar uzatishadi[37]. Bundan tashqari, Xorvatiya radiotelevideniyesi qonuniy ravishda Xorvatiya diasporasiga, Xorvatiyadagi milliy ozchiliklarga, madaniy va tabiiy merosni saqlashga, atrof-muhitni muhofaza qilishga, demokratiya va fuqarolik jamiyatini targʻib qilishga qaratilgan yoshlarning taʼlimini yorituvchi dasturlarni tayyorlash va efirga uzatishi shart va milliy filmlar, teledasturlar va musiqalarni ham uzluksiz tarzda ommaga uzatib berishlari kerak[38]. Boshqa umummilliy kanallar sport yoki musiqa kabi axborot dasturlarini taqdim etishga ixtisoslashgan kanallar ham faoliyat yuritgan va ularning taxminiy hisobda mamlakat ommaviy axborot vositalarining quyidagi foizlarni egallagani taʼkidlanadi[39].

Xorvatiyada mamlakat boʻylab DVB-T telekanallari[40][tahrir | manbasini tahrirlash]

Nom Mulkdor Dasturlash Tur Tartiblar (4+) Yil MUX
HRT 1 Hrvatska radiotelevizija Bosh Davlat televideniye xizmati 17,83% 1956* A
2 Hrvatska radiotelevizija Bosh Davlat televideniye xizmati 6,05% 1972* A
3 Hrvatska radiotelevizija Ilmiy hujjatli madaniyat Davlat televideniye xizmati 1,78% 1988* B
4 Hrvatska radiotelevizija Yangiliklar Davlat televideniye xizmati 3,41% 2012* B
Nova TV Nova TV Bosh Xususiy kanal 23,26% 2000 A
RTL RTL Hrvatska Bosh Xususiy kanal 13,40% 2004 A
Doma TV Nova TV Seriya Xususiy kanal 5,48% 2011 B
RTL 2 RTL Hrvatska Seriya Xususiy kanal 4,29% 2011 B
SPTV HoO TV Sport Xususiy kanal 0% 2011 D
RTL Kockica RTL Hrvatska Bolalar va oila Xususiy kanal 2,70% 2014 D
CMC Muallif Musiqa Xususiy kanal 1,42% 2011 D
*Eslatma: 1990-yilgacha JRT Television Zagreb statistikasi sifatida[41].

Hududiy va mahalliy kanallar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Orange, red and white TV studio, with blue chairs and gray camera
RTL talk-show studiyasi

Xorvatiyada MUX D da 21 ta mintaqaviy (yoki mahalliy) DVB-T telekanali faoliyat yuritadi. Ayrim hududlarda 2011-yil holatigan koʻra translyatsiya qilinadigan kanallar soni birdan toʻrttagacha oʻzgarib turgan boʻlib, baʼzi mahalliy DVB-T televideniyesi mahalliy taqsimlangan hududlar esa dekabr oyi holatiga koʻra boʻsh boʻlishgan. Toʻrtta hududiy (yoki mahalliy) telekanallar bir nechta hududda efirga uzatilgan. Barcha mintaqaviy va mahalliy kanallar bepul tarzda axborot uzatishga qaratilgan boʻlib,[42] 2012-yil yanvar oyidan boshlab Z1 televiziyasi oʻz auditoriyasini Nielsen kompaniyasining yer usti, kabel va sunʼiy yoʻldosh televideniyesi bilan faoliyat olib borishga qaratilgan[43][44].

Xorvatiyada hududiy va mahalliy DVB-T televideniye kanallari[45][tahrir | manbasini tahrirlash]

Nom Hudud Dasturlash Tur Yil
Plava Vinkovačka D1 Hududiy Xususiy teleradiovka 201?
Televizija Slavonije i Baranje (STV) D1 Hududiy Xususiy teleradiovka 1992
Oʻzbek tiliviziya D1 Hududiy Xususiy teleradiovka 2007
Slavonskobrodska televizija (SBTV) D2 Hududiy Xususiy teleradiovka 200?
Plava TV D2 Hududiy Xususiy teleradiovka 2017
Varaždinska televizija (VTV Varaždin) D3 Hududiy Xususiy teleradiovka 1999
OTV D4 Hududiy Xususiy teleradiovka 1989
Mreža TV D4 Hududiy Xususiy teleradiovka 20??
Z1 Televizija (Z1) D4 Hududiy Xususiy teleradiovka 2002
Trend televideniye d44, d45, d46 Mahalliy Xususiy teleradiovka 2003
Laudato TV d44, d45, d46 Mahalliy Xususiy teleradiovka 2015
Kanal RI D5 Hududiy Xususiy teleradiovka 1999
TV Nova D5 Hududiy Xususiy teleradiovka 1996
Diadora TV D7 Hududiy Xususiy teleradiovka 2018
Jadran televideniyeri D8 Hududiy Xususiy teleradiovka 2001
Libertas TV D9 Hududiy Xususiy teleradiovka 2018
Televizija Zapad L-ZA Mahalliy Xususiy teleradiovka 2009

HDTV va DVB-T2[tahrir | manbasini tahrirlash]

2007-yil mart oyida Zagrebda eksperimental yuqori aniqlikdagi televideniye (HDTV) eshittirishi uzatila boshlangan. 2008-yilda Split, Rijeka va Osijek kengaytirilgan. HD formatda eksperimental translatsiya 2011-yil fevralida yakunlangan[46]. Xorvatiya radiotelevideniyesi va Nova TV tomonidan boshqariladigan ikkita eksperimental HDTV kanali mavjud edi. Xorvatiya hukumati tomonidan ishlab chiqilgan raqamli televideniyega oʻtishga muvofiq, DVB-T HDTV kanallarini translyatsiya qilish MPEG-4 da amalga oshirilgan[47][48]. 2011-yil 11-oktyabrda Zagrebda H.264/MPEG-4 AVC kodlash va shartli kirish tizimidan foydalangan holda eksperimental DVB-T2 translyatsiyasi boshlangan[49].

Multiplekslar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xorvatiyada uchta faol multipleksi (MUX) mavjud. MUX A va MUX B milliy kanallar uchun, MUX D esa mahalliy va milliy kanallar uchun efir uzatishga qaratilgan. MUX A-da HRT 1, HRT 2, RTL va Nova TV kanallari eng koʻp tomoshabinga egaligi bilan ajralib turardi va MUX B TV-da HRT 3, HRT 4, RTL 2 va Doma TVda eng koʻp efirlar uzatilgan. MUX D mahalliy telekanallarga qoʻshimcha ravishda sport televiziya (SPTV), RTL Kockica va Xorvatiya musiqa kanali (CMC) kabi uchta mamlakat boʻylab kanallar faoliyat olib borgan[50].

2010-yil iyul oyida MUX B-da ikkita kanal uchun litsenziya berish uchun tanlov eʼlon qilingan va HAKOM quyidagi kanallar uchun takliflar olgan: RTL 2, Doma TV, OBN va KN. Nihoyat, litsenziyalar RTL 2 va Doma TV-ga berilgan[51]. RTL2 va Doma TV 2011-yil 2-yanvardan efirga uzatila boshlangan. Mux D milliy segmentida translyatsiya qilish uchun litsenziyalar 2010-yil dekabr oyida Croatian Music Channel (CMC), Sportska Televizija (Xorvatiya Olimpiya Qoʻmitasiga tegishli) va KN telekanallariga berilgan. Ular 2011-yil mart oyining oxiri va aprel oyi boshidan efirga chiqish uchun oʻz faoliyatini boshlagan[52].

KN dastlab MUX B-da eshittirilgan edi. Litsenziyaga ega boʻlish uchun ular 6 oylik sinov holatidagi litsenziyaga ega boʻlishgan va keyinchalik MUX D tarkibida faoliyatini davom ettirgan (u mahalliy va mamlakat boʻylab xizmatlarni bir vaqtning oʻzida amalga oshiradi). MUX B-da ikkita yangi kanal mavjud — HRT 3 va HRT 4. Ikkalasi 2012-yil oxirigacha faoliyatini toʻliq olib borishi koʻzda tutilgan [53].

Multiplekslar roʻyxati[54][tahrir | manbasini tahrirlash]

IPTV, kabel va sunʼiy yoʻldosh televideniyesi[tahrir | manbasini tahrirlash]

T-Hrvatski Telekom headquarters, a tall building with a red T on the side
Xorvatiyadagi eng yirik IPTV provayderi T-Hrvatski Telekom (T-HT) bosh qarorgohi

IPTV bozori tez oʻsishni qayd etmoqda. 2009 va 2010-yillar oraligʻida IPTV xizmatiga ulangan aholilar soni 23 foizga oʻsib, qariyb 300 000 tani tashkil etgan. IPTV zichligi boʻyicha Xorvatiya dunyodagi beshinchi bozor boʻlib, faqat Singapur, Gonkong, Kipr va Estoniyadan keyingi oʻrinda turgan[55]. 2011-yilning uchinchi choragida ularning soni yanada ortib, jami 349 138 ta xonadonni tashkil etgan. Bu Xorvatiya xonadonlarining 23,6 foizini tashkil qiladi. Shu bilan birga, kabel televideniyesiga ulangan 144 439 aholi va sunʼiy yoʻldosh televideniyesi tomoshabinlari 104 635tani tashkil qilgan (Xorvatiyadagi aholining 9,8 va 7,1 foizini tashkil qiladi)[56]. Xorvatiyadagi yetakchi IPTV provayderi MaxTV xizmatiga ega T-Hrvatski Telekom (T-HT), A1 Hrvatska (2018-yil 1-oktabrgacha Vipnet)ga tegishli B.net esa mamlakatdagi yetakchi kabel televideniyesi provayderi hisoblanadi (1-oktyabrdan boshlab). 2018-B.net A1 IPTV ning bir qismiga aylangan)[57]. 2009-yildan beri baʼzi provayderlar IPTV kanallarini HDTV qabul qilishni taklif qilishgan[58]. Boshqa IPTV provayderlari Optima, Iskon (T-HTga tegishli), Amis va boshqalarni oʻz ichiga oladi. IPTV va sunʼiy yoʻldosh televideniesi (Maxtv SAT, A1 SAT, Total TV va h.k.) provayderlari odatda DVB-Tda mavjud boʻlgan barcha kanallari bilan hamkorlikda ishklashgan. Xorijiy kanallarning katta qismi dublyaj (kamdan-kam hollarda) yoki subtitrlar orqali mahalliylashtiriladi. Ikkita eng yirik IPTV va kabel televideniyesi provayderlari DVB-T da translyatsiya qiluvchilardan tashqari Xorvatiyada (yoki Xorvatiya uchun maxsus) ishlab chiqarilgan 31 ta kanaldan iborat edi[59][60][61]. HRT, RTL, Nova TV va Z1 Televizija tomonidan uzatiladigan kabel va sunʼiy yoʻldosh telekanallarini tomosha qilish Nielsen

kompaniyasining hisoblari bilan tomoshabinlar sonini aniqlab berishga asoslangan edi[62][63].

TV director’s console, with many monitors on wall
HRTda televideniye direktori stoli

Xorvatiya IPTV/kabel/satellit TV kanallari:[64][65][66][67][tahrir | manbasini tahrirlash]

Nom Dasturlash
Arena Sport 1 Sport
Arena Sport 2 Sport
Arena Sport 3 Sport
Arena Sport 4 Sport
Arena Sport 5 Sport
Arena Sport 6 Sport
Arena Sport 7 Sport
Arena Sport 8 Sport
Arena Sport 9 Sport
Arena Sport 10 Sport
GP1 Sport
Jang kanallari Sport
Jugoton TV Musiqa
DMC TV Musiqa
Kino TV Film
Kinoyulduzlar aksiyasi va Thriller Oʻyin – kulgi va turmush tarzi
Cinestar Premiere 1 va 2 Film
CineStar TV Oʻyin – kulgi va turmush tarzi
Toʻliq televizor Ish
Televideniyoni ushlab turing Musiqa
5-kanal Hududiy
Klasik TV Oʻyin – kulgi va turmush tarzi
MediaTravel.tv Hujjatli film
Mini Nova Bolalar
Orlando TV Bolalar
Orlando bolalar Bolalar
Narodna Televizija Musiqa
RTL jinoyatlari Seriya
RTL Ishtiyoq Seriya
RTL yashaydigan Seriya
Saborska televizija Parlament televideniyesi
Top Shop TV Axborot tijorat
Večernji.hr Yangiliklar
Zdrava TV-7 Oʻyin – kulgi va turmush tarzi
Viasat tarixi Hujjatli filmlar
N1 Yangiliklar
Viasatni kashf etish Hujjatli filmlar
Viasat Tabiati Hujjatli filmlar
National Geographic Hujjatli filmlar
Tarix 1 va 2 Hujjatli filmlar
Milliy geografik yovvoyi Hujjatli filmlar
RT Yangiliklar
CNN Yangiliklar
Klasik TV Eski Yugoslaviya filmlari
Televizor 1000 Filmlar
"Euronews" Yangiliklar
Oʻgʻillar Filmlar
HBO Filmlar
Nikelodeon Bolalar
MTV Musiqa
Light-colored satellite dishes on the HRT building in Zagreb
Zagrebdagi HRT binosida joylashgan sunʼiy yoʻldosh antennalari

Maxsus sunʼiy yoʻldosh kanallari[tahrir | manbasini tahrirlash]

HRT Yevropa va Yaqin Sharq, Shimoliy va Janubiy Amerika, Avstraliya va Yangi Zelandiya uchun maxsus sunʼiy yoʻldosh kanallari orqali efirga uzatiladi va kanallarni koʻrish obuna boʻlishni talab qiladi[68]. Eutelsat 16A sunʼiy yoʻldoshi orqali Yevropa va Yaqin Sharqqa uzatiladigan kanallar (Viaccess shartli kirishdan foydalangan holda) HRT 1, HRT 2, HRT 3 va HRT 4 shular qatoriga kiradi. Sunʼiy yoʻldosh kanallari HRT tomonidan ishlab chiqarilgan uchta bepul radio kanallarini uzatish uchun ham ishlatiladi[69].

Xorvatiya sunʼiy yoʻldosh kanallari:[70][71] [72][tahrir | manbasini tahrirlash]

Ism Dasturlash Hudud Shifrlash Sunʼiy yoʻldosh
HRT 1 General Yevropa va Yaqin Sharq FTA/ Viaccess 3.0 Eutelsat 16A
HRT 2 General Yevropa va Yaqin Sharq Viaccess 3.0 Eutelsat 16A
HRT 3 Ilmiy hujjatli madaniyat Yevropa va Yaqin Sharq Viaccess 3.0 Eutelsat 16A
HRT 4 Yangiliklar Yevropa va Yaqin Sharq FTA/Viaccess 3.0 Eutelsat 16A

Aholisi televideniyeni asosiy axborot manbai sifatida ishlatadi[73].[tahrir | manbasini tahrirlash]

Geografik mintaqa Aholi ulushi
Slavoniya 79%
Lika, Kordun, Banovina 63%
Shimoliy Xorvatiya 61%
Shimoliy Xorvatiya qirgʻoqlari 59%
Dalmatiya 47%
Zagreb va uning atrofidagi hududlar 43%
Oʻrtacha 57%

Eski kanallar[tahrir | manbasini tahrirlash]

TVI – Pazin

K5 – boʻlinish

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Ivana Rimac; Ivana Živko. „1939. prva TV slika u Hrvatskoj“ (hr). Jutarnji list (2008-yil 26-avgust). 2013-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  2. ↑ Ivana Rimac; Ivana Živko. „1939. prva TV slika u Hrvatskoj“ (hr). Jutarnji list (2008-yil 26-avgust). 2013-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  3. ↑ „The Evolution of Croatian Radio and Television“. Croatian Radiotelevision (2009-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  4. ↑ „The Evolution of Croatian Radio and Television“. Croatian Radiotelevision (2009-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  5. ↑ „The Evolution of Croatian Radio and Television“. Croatian Radiotelevision (2009-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  6. ↑ „O nama“ (hr). Nova TV (Croatia). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  7. ↑ „RTL počeo emitirati program“ (hr). index.hr (2004-yil 30-aprel). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  8. ↑ „The Evolution of Croatian Radio and Television“. Croatian Radiotelevision (2009-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  9. ↑ „About us“. Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  10. ↑ Andoza:Croatia Yearbook 2015
  11. ↑ „Strategies and Studies“. Croatian Regulatory Authority for Network Industries. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  12. ↑ „Karta gašenja analognog signala“ (hr). Vlada Republike Hrvatske –službeni web portal. Government of Croatia (2009). Qaraldi: 2010-yil 5-oktyabr.
  13. ↑ „Rokovi gašenja analogne TV“ (hr). Croatian Radiotelevision (2010-yil 8-sentyabr). Qaraldi: 2010-yil 5-oktyabr.
  14. ↑ „DIGITALNI PROBLEMI Milna na Braču - crna TV rupa“ (hr). Slobodna Dalmacija (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2015-yil 8-aprel.
  15. ↑ „Strategies and Studies“. Croatian Regulatory Authority for Network Industries. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  16. ↑ „Croatia to convert to digital broadcasting in 2011“. Government of Croatia (2008-yil 31-iyul). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  17. ↑ „Kupon za popust pri kupnji digitalnog prijamnika – tijek realizacije od podjele kupona do isplate trgovcima“ (hr). Government of Croatia (2009-yil 29-iyun). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  18. ↑ „DVB-T – Television of the New Era“. Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 30-dekabr.
  19. ↑ „DTV – Plan and status“. Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  20. ↑ „Tromjesečni usporedni podaci tržišta elektroničkih komunikacija u Republici Hrvatskoj, treće tromjesečje 2011. godine“ (hr). Croatian Regulatory Authority for Network Industries. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  21. ↑ „The Evolution of Croatian Radio and Television“. Croatian Radiotelevision (2009-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  22. ↑ „About us“. Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  23. ↑ „Odašiljači digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. 2014-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-dekabr.
  24. ↑ „Odašiljači digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. 2014-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-dekabr.
  25. ↑ „Odašiljači digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. 2014-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-dekabr.
  26. ↑ „Odašiljači digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. 2014-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-dekabr.
  27. ↑ „HAKOM intenzivno radi na uklanjanju smetnji u digitalnom TV signalu na području Istre“ (hr). Nacional (weekly) (2010-yil 16-dekabr). 2011-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  28. ↑ Sanja Stapić. „Nećemo dopustiti da Dalmacija i Istra gledaju samo talijanske programe“ (hr). Slobodna Dalmacija (2011-yil 9-fevral). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  29. ↑ „Priopćenje uprave OIV-a na probleme u prijemu DVB-T signala zbog smetnji iz Italije“ (hr). Odašiljači i veze (2011-yil 8-fevral). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  30. ↑ „Riješen problem ometanja digitalnog signala hrvatskih televizija iz odašiljača s područja Italije“ (hr). Novi list (2011-yil 26-avgust). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  31. ↑ „Smetnje u Istri – rješenje na vidiku?“. Croatian Radiotelevision (2011-yil 21-dekabr). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  32. ↑ „Vodič do boljeg TV signala“ (hr). Glas Istre (2011-yil 22-avgust). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  33. ↑ „Popis programa i servisa digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 13-oktyabr.
  34. ↑ „O name“ (hr). Doma TV. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  35. ↑ „Mjerač gledanosti programa“ (hr). Jutarnji list (2007-yil 12-iyul). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  36. ↑ „TAM Overview“. Nielsen Company. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  37. ↑ „Što nam donosi jesen na televiziji?“ (hr). t-portal.hr (2010-yil 27-avgust). Qaraldi: 2012-yil 5-iyul.
  38. ↑ „Prihvaćen Zakon o HRT-u“ (hr). Croatian Radiotelevision (2010-yil 3-dekabr). Qaraldi: 2012-yil 5-iyul.
  39. ↑ Božena Matijević; Andro Bernardić; Damir Mrvec. „Ništa novo na pet novih programa“ (hr). Večernji list (2010-yil 16-dekabr). Qaraldi: 2012-yil 5-iyul.
  40. ↑ „Popis programa i servisa digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 13-oktyabr.
  41. ↑ „The Evolution of Croatian Radio and Television“. Croatian Radiotelevision (2009-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  42. ↑ „Popis programa i servisa digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 13-oktyabr.
  43. ↑ „Mjerač gledanosti programa“ (hr). Jutarnji list (2007-yil 12-iyul). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  44. ↑ „TAM Overview“. Nielsen Company. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  45. ↑ „Popis programa i servisa digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 13-oktyabr.
  46. ↑ „DVB-T – Television of the New Era“. Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  47. ↑ „DVB-T odašiljanje u HDTV kvaliteti“ (hr). Croatian Radiotelevision (2011-yil 4-fevral). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  48. ↑ „Produkcija Nove TV u posljednjem kriku HD tehnologije“ (hr). Nova TV (Croatia) (2010-yil 6-avgust). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  49. ↑ „DVB-T2 experimental broadcasting“. Odašiljači i veze (2011-yil 14-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  50. ↑ „Popis programa i servisa digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 13-oktyabr.
  51. ↑ Božena Matijević; Antonio Mandir. „Na dvije nove televizije u početku tek tri nove domaće emisije“ (hr). Večernji list (2010-yil 28-dekabr). Qaraldi: 2012-yil 8-yanvar.
  52. ↑ „Popis programa i servisa digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 13-oktyabr.
  53. ↑ „Programska mjesta HRT3 i HRT4 u mreži MUX B“ (hr). Croatian Radiotelevision (2011-yil 1-dekabr). Qaraldi: 2012-yil 8-yanvar.
  54. ↑ „Popis programa i servisa digitalne televizije“ (hr). Odašiljači i veze. Qaraldi: 2011-yil 30-dekabr.
  55. ↑ Marinko Petković. „Telekomi u minusu zbog smanjene potrošnje korisnika“ (hr). Vjesnik (2011-yil 27-fevral). 2012-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  56. ↑ „Tromjesečni usporedni podaci tržišta elektroničkih komunikacija u Republici Hrvatskoj, treće tromjesečje 2011. godine“ (hr). Croatian Regulatory Authority for Network Industries. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  57. ↑ Merita Arslani. „Udar na HT: Vipnet kupio B.net za 93 milijuna eura i ušao na novo tržište“ (hr). Jutarnji list (2011-yil 8-iyun). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  58. ↑ „Započinje komercijalno korištenje MAXtv HD usluge“ (hr). PC Chip (2009-yil 3-aprel). Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  59. ↑ „Osnovni Extra paket“ (hr). T-Hrvatski Telekom. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  60. ↑ „Sportski paket“ (hr). T-Hrvatski Telekom. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  61. ↑ „Ponuda programa“ (hr). B.net. 2014-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  62. ↑ „Mjerač gledanosti programa“ (hr). Jutarnji list (2007-yil 12-iyul). Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  63. ↑ „TAM Overview“. Nielsen Company. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  64. ↑ „Osnovni Extra paket“ (hr). T-Hrvatski Telekom. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  65. ↑ „Sportski paket“ (hr). T-Hrvatski Telekom. Qaraldi: 2011-yil 31-dekabr.
  66. ↑ „Ponuda programa“ (hr). B.net. 2014-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  67. ↑ „OIDC Form_Post Response“. sso.hrvatskitelekom.hr. Qaraldi: 2020-yil 12-noyabr.
  68. ↑ „HRT broadcasting via satellite“. Croatian Radiotelevision. 2013-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  69. ↑ „Broadcasting via satellite for Europe and Middle East“. Croatian Radiotelevision (2012-yil 1-yanvar).
  70. ↑ „Broadcasting via satellite for Europe and Middle East“. Croatian Radiotelevision (2012-yil 1-yanvar).
  71. ↑ „Broadcasting HRT programmes via satellite for Australia and New Zealand“. Croatian Radiotelevision (2012-yil 1-yanvar). 2009-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 1-yanvar.
  72. ↑ „Broadcasting HRT programmes via satellite for North America“. Croatian Radiotelevision (2012-yil 1-yanvar).
  73. ↑ „Hrvati najviše koriste televiziju kao izvor informiranja“ (hr). Poslovni dnevnik (2011-yil 15-mart). Qaraldi: 2012-yil 5-iyul. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Xorvatiya_televideniyesi&oldid=4438988" dan olindi