Xelsinki deklaratsiyasi

Xelsinki deklaratsiyasi (inglizcha: Declaration of Helsinki), Dunyo tibbiyot assotsatsiyasi^(ingl.)oʻzb. tomonidan ishlab chiqilgan, tadqiqot etikasiga^(ingl.)oʻzb. oid tibbiy hamjamiyat uchun axloqiy tamoyillar toʻplami hisoblanadi^[1]^[2]^[3]. Uning birinchi nashri 1964-yil iyun oyida Finlyandiyaning Xelsinki shahrida qabul qilingan, shundan soʻng unga toʻqqiz marta qayta oʻzgartirish kiritilgan, oxirgi marta 2013-yilda oʻzgartirish kiritilgan^[4]. Deklaratsiya Nyurnberg kodeksida birinchi boʻlib ifodalangan va bu gʻoyalarni bevosita klinik tadqiqot ishlariga qoʻllaydi.

Deklaratsiya klinik tadqiqot faoliyatini olib borishga qaratilgan va terapevtik maqsadli tadqiqot va terapevtik tarkibiy qismga ega boʻlmagan tadqiqotlar oʻrtasidagi farqni koʻrsatdi. Biroq, bu boʻlinish deklaratsiyaning keyingi oʻzgarishlarida olib tashlandi. Nyurnberg kodeksi singari, Xelsinki deklaratsiyasi ham maʼlumotli rozilikni axloqiy tadqiqotning markaziy hujjatiga aylantiriladi, ammo tadqiqot predmeti^(ingl.)oʻzb. vakilining roziligini olishga imkon beradi. Agar u muomalaga layoqatsiz shaxs, xususan, voyaga yetmagan yoki jismoniy yoki aqliy nogironligi boʻlgan shaxs boʻlsa, rozilik uning yaqin qarindoshlari tomonidan olinadi.

Deklaratsiya nafaqat maʼlum va oʻrganilgan davolash usullarining maqbulligini, balki bemorni muqobil usullar bilan davolash tamoyillarini belgilaydi, masalan, 32-band „tasdiqlangan profilaktika, diagnostika yoki davolash usuli mavjud boʻlmagan holatlarni tartibga solish uchun moʻljallangan. Mavjud usullar samarasiz boʻlgan taqdirda, shifokor bemorning xabardor qilingan roziligini olgan holda, agar uning fikricha, hayotni saqlab qolish, sogʻligʻini tiklash yoki sogʻligʻini tiklashga umid qilsa, sinovdan oʻtmagan yoki yangi profilaktika, diagnostika va davolash choralarini qoʻllash huquqiga ega boʻlishi nazarda tutiladi. Azob-uqubatlarni yengillashtirishi mumkin boʻlsa, bunday choralar xavfsizligi va samaradorligini tekshirish kerak boʻladi. Har holda, barcha yangi maʼlumotlar yozib olinishi va kerak boʻlganda eʼlon qilinishi kerak.“

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jeneva deklaratsiyasi^[en]
Nyurnberg kodeksi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ World Medical Association (2013), „Declaration of Helsinki: Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects“, JAMA, 310-jild, № 20, 2191–2194-bet, doi:10.1001/jama.2013.281053, PMID 24141714, qaraldi: July 24, 2015
↑ Snežana, Bošnjak (2001), „The declaration of Helsinki: The cornerstone of research ethics“, Archive of Oncology, 9-jild, № 3, 179–84-bet
↑ Tyebkhan, G (2003), „Declaration of Helsinki: the ethical cornerstone of human clinical research“, Andoza:Нп3, 69-jild, № 3, 245–7-bet, PMID 17642902
↑ WMA Declaration of Helsinki – Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects. 2013

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jahon tibbiyot assotsiatsiyasi veb-saytida ingliz tilida Xelsinki deklaratsiyasi
Klinik tadqiqot tashkilotlari uyushmasi veb-saytida rus tilida Xelsinki deklaratsiyasi

[jama.jamanetwork.com-1] World Medical Association (2013), „Declaration of Helsinki: Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects“, JAMA, 310-jild, № 20, 2191–2194-bet, doi:10.1001/jama.2013.281053, PMID 24141714, qaraldi: July 24, 2015

[Bošnjak-2] Snežana, Bošnjak (2001), „The declaration of Helsinki: The cornerstone of research ethics“, Archive of Oncology, 9-jild, № 3, 179–84-bet

[Tyebkhan_2003-3] Tyebkhan, G (2003), „Declaration of Helsinki: the ethical cornerstone of human clinical research“, Andoza:Нп3, 69-jild, № 3, 245–7-bet, PMID 17642902

[4] WMA Declaration of Helsinki – Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects. 2013

[1]

[2]

[3]

[4]