Wobbegong
| Kenja turkum: | Orectolobidae |
|---|
| Wobbegongs Temporal range:
| |
|---|---|
| Spotted wobbegong, Orectolobus maculatus, showing the camouflage pattern and skin flaps typical of wobbegongs | |
Scientific classification 
| |
| Kingdom: | Animalia |
| Phylum: | Chordata |
| Class: | Chondrichthyes |
| Superorder: | Selachimorpha |
| Order: | Orectolobiformes |
| Family: | Orectolobidae T. N. Gill, 1896 |
| Genera | |
Vobbegong - bu Orectolobidae oilasidagi gilam akulalarining 12 turiga tegishli umumiy nom. Ular Tinch okeanining gʻarbiy qismi va Hind okeanining sharqiy qismidagi sayoz moʻtadil va tropik suvlarda, asosan Avstraliya va Indoneziya atrofida yashashsada bir turi (Yapon wobbegong, Orectolobus japonicus) Yaponiyaning shimolida ham uchraydi. Vobbegong soʻzi avstraliyalik aborigenlar tilidan kelib chiqqan boʻlib, Tinch okeanining gʻarbiy qismidagi akulaning ogʻzi atrofidagi oʻsimtalari tufayli "sochli soqol" degan maʼnoni anglatadi.
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Wobbegonglar - bu dengiz tubida yashovchi akulalar, koʻp vaqtlarini dengiz tubida dam olib oʻtkazadilar. Koʻpgina turlarning maksimal uzunligi 1.25 metr (4.1 ft) ga teng, lekin eng katta, dogʻli wobbegong Orectolobus maculatus va tarmoqli vobbegong, O. Xaleyning uzunligi taxminan 3 metr (9.8 ft) ga etadi.
Wobbegonglar gilamga oʻxshash qalin tangachalari nosimmetrik naqshlari bilan ajoyib koʻrinishga ega boʻladi. Ushbu ajoyib naqsh tufayli, wobbegongs va ularning yaqin qarindoshlari koʻpincha gilam akulalari deb ataladi. Kamuflyaj wobbegong jagʻini oʻrab turgan mayda moʻylovli boʻlaklarning[1] mavjudligi tufayli yaxshilanadi, ular uni kamuflyaj qilishga yordam beradi va sezgir tikanlar vazifasini bajaradi. Wobbegonglar oʻzlarining kamuflyajlaridan toshlar orasiga yashirinish va pistirma yirtqichlariga xos boʻlgan juda yaqin suzuvchi kichikroq baliqlarni tutish uchun foydalanadilar. Wobbegonglarning ignasimon tishlari boʻlgan kuchli jagʻlari ham bor, ular rif baliqlari va boshqa akulalarni oziq-ovqat uchun ovlashga yordam beradi.
Odamlar bilan oʻzaro munosabat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vobbegonglar odatda odamlar uchun xavfli hisoblanmaydi[2], lekin ularga beixtiyor yaqinlashib qolgan suzuvchilar, snorkeller va akvalanglarga hujum qilgan.[2] Avstraliya akula hujumlarining 50 dan ortigʻi vobbegongs tomonidan qilingan hujumlar qayd etilgan[2] va Xalqaro akula hujumi faylida 28 ta hujum qayd etilgan[3] ularning hech biri halokatli yakunlanmagan. Wobbegonglar syorfichilarni ham tishlagan.[4] Wobbegonglar juda qayishuvchan va dumini ushlab turgan qoʻlni osongina tishlashlari mumkin.[5] Ularning kichik, ammo oʻtkir tishlari bor va ularning tishlashi hatto kostyum ustidan ham ogʻir boʻlishi mumkin.Bir marta tishlaganlarida maʼlum vaqt tishlagan joylarini qoʻyib yuborishmaydi ularni olib tashlash juda qiyin ish.[6]
Wobbegong terisi charm uchun ishlatiladi.[7]
Tutqunlikda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vobbegong turlarining koʻpchiligi kattaligi uchun uy akvariumlari uchun yaroqsiz boʻlsa-da, bu baʼzi yirik turlari akvarium uchun sotiladi.[8] Kichkina vobbegong turlari, masalan, toʻqilgan vobbegong va Ward's wobbegong, uy akvariumlari uchun "ideal" akulalardir, chunki ular mos oʻlchamli va letargik boʻlib, ularni uy akvariumining cheklangan maydonida joylashtirishga imkon beradi, garchi ular shunday boʻlsa ham.[8] Baʼzi akvaristlar, aksincha, faoliyatning etishmasligini vobbegongsni saqlashning kamchiliklari deb bilishadi va koʻproq faol akulalarni afzal koʻrishadi.[8] Vobbegonglar asosan tunda faollashadilar va ularning metabolizmi sekinligi tufayli boshqa akulalar kabi tez-tez ovqatlanishlari shart emas. Koʻpchilik haftada ikki marta ovqatlanishadi. Toʻyib ovqatlanmaydigan vobbegonglarni koʻzga koʻrinadigan atrofiyalangan dorsal mushaklar tomonidan tanib olish mumkin.[8]
Nasl va turlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vobbegongning 12 ta tirik turi, uchta avlod:
- Eucrossorhinus Regan jinsi, 1908-yil
- Eucrossorhinus dasypogon (Bleeker, 1867) (tasselli wobbegong)
- † Eucrossorhinus microcuspidatus ishi 1978-yil
- Orektolobus Bonapart jinsi, 1834 yil
- Orectolobus floridus Last & Chidlow, 2008 (gulli tarmoqli wobbegong)
- Orectolobus halei Whitley, 1940-yil.[9] (Gulf wobbegong yoki banded wobbegong)
- Orectolobus hutchinsi Last, Chidlow & Compagno, 2006-yil.[10] (gʻarbiy vobbegong)
- Orectolobus japonicus Regan, 1906 (Yapon vobbegongi)
- Orectolobus leptolineatus Last, Pogonoski & WT White, 2010 (Indoneziya vobbegongi)
- Orectolobus maculatus (Bonnaterre, 1788) (dogʻli wobbegong)
- Orectolobus ornatus (De Vis, 1883) (bezakli wobbegong)
- Orectolobus parvimaculatus Last & Chidlow, 2008 (mitti dogʻli wobbegong)
- Orectolobus reticulatus Last, Pogonoski & WT White, 2008 (tarmoq wobbegong)
- Orektolobus vardi Uitli, 1939-yil (shimoliy vobbegong)
- Sutorectus Whitley jinsi, 1939-yil
- Sutorectus tentaculatus (WKH Peters, 1864) (koʻpikchi wobbegong)
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Akulalar roʻyxati
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Wobbegongs - five species encountered in Queensland“. Queensland Primary Industries and Fisheries (2-mart 2009-yil). 1-avgust 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-iyun 2009-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 John G. West. „Changing patterns of shark attacks in Australian waters“ 744–754 (2011).
- ↑ „Species Implicated in Attacks - International Shark Attack File“. Qaraldi: 6-aprel 2018-yil.
- ↑ „Shark attack victim Kirra-Bella Olsson, 13, ’laughed’ after ankle and calf were mauled by a wobbegong“. The Daily Telegraph (18-oktabr 2014-yil). Qaraldi: 19-oktabr 2014-yil.
- ↑ Kuiter, Rudie. Guide to Sea Fishes of Australia, amended, New Holland Publishers (Aust.) Pty Ltd, 1999 — 12 bet. ISBN 1-86436-091-7.
- ↑ „Shark sinks its teeth in for the long haul“. The Sydney Morning Herald (12-fevral 2004-yil). Qaraldi: 14-iyun 2006-yil.
- ↑ Debra A. Rose. An overview of world trade in sharks and other cartilaginous fishes. TRAFFIC International, 1-dekabr 1996-yil. ISBN 978-1-85850-114-7.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Michael, Scott W.. Sharks at Home. Aquarium Fish Magazine (2004-yil mart), s. 20–29.
- ↑ Huveneers (2006). „Redescription of two species of wobbegongs (Chondrichthyes: Orectolobidae) with elevation of Orectolobus halei Whitley 1940 to species level“ (PDF). Zootaxa. 1284-jild. 29–51-bet.
- ↑ Last, Chidlow & Compagno (2006). „A new wobbegong shark, Orectolobus hutchinsi n. sp. (Orectolobiformes: Orectolobidae) from southwestern Australia“ (PDF). Zootaxa. 1239-jild. 35–48-bet.
Toʻqilgan vobbegong. Okeana. (nd). 2021-yil 10-oktabr, https://oceana.org/marine-life/sharks-rays/tasselled-wobbegong saytidan olindi.