Kontent qismiga oʻtish

Vyetnam bayrog'i

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Vyetnam bayrogʻi, rasmiy nomi Vyetnam Sotsialistik Respublikasi. Davlat bayrogʻi[1][2].1940 — yilda ishlab chiqilgan va oʻsha yili janubiy Vyetnamda fransuzlarga qarshi qoʻzgʻolon paytida ishlatilgan.[3] Qizil fon inqilob va qon toʻkilishini bildiradi. Oltin yulduz Vyetnam jamiyatidagi beshta asosiy sinfni — ziyolilar, fermerlar, ishchilar, tadbirkorlar va askarlardan iborat.[4] [1]

Bayroq 1941-yilda yapon istilosiga qarshi chiqish uchun tuzilgan kommunistlar boshchiligidagi Vyet Min tashkiloti tomonidan ishlatilgan. Ikkinchi jahon urushi oxirida Vyetnam rahbari Xo Chi Min Vyetnamni mustaqil deb eʼlon qildi va 1945-yil 5-sentyabrda Vyetnam Demokratik Respublikasi bayrogʻi sifatida Vyetnam Min bayrogʻini qabul qilish toʻgʻrisidagi farmonni imzoladi. DRV 1954 -yilda Jeneva kelishuvlaridan keyin Shimoliy Vyetnam hukumatiga aylandi. Bayroq 1955-yil 30-noyabrda yulduz nurlarini koʻproq koʻrsatish uchun oʻzgartirildi.[5] 1975-yilda Vyetnam urushi tugagunga qadar Janubiy Vyetnam uchta qizil chiziqli sariq bayroqdan foydalangan. Shimoliy Vyetnamning qizil bayrogʻi keyinchalik 1976-yilda birlashgan Vyetnam bayrogʻi sifatida qabul qilingan[6] Vyetnam bayrogʻi ASEAN davlatlari orasida oq rangni oʻz ichiga olmaydigan yagona bayroq boʻlib, uning tarixiy milliy ranglari qizil va sariq/oltindir.[7]

Dizayn va tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vyetnam bayrogʻi ranglari koʻpincha qizil va yorqin sariq ranglarning turli xil dizaynlari asosida boʻlgan. 1992-yilgi konstitutsiyaga koʻra: „Vyetnam Sotsialistik Respublikasining Davlat bayrogʻi toʻrtburchak shaklida, kengligi uning uzunligining uchdan ikki qismiga teng, yangi qizil fonning oʻrtasida yorqin besh qirrali oltin yulduz bor.“

Bayroq birinchi marta 1940 — yil 23 — noyabrdagi janubiy qoʻzgʻolonda janubiy Vyetnamdagi fransuz hukmronligiga qarshi paydo boʻlgan.[8] Bayroqning kelib chiqishi haqidagi Sin Tingning qator maqolalari 1981-yilda davlat ommaviy axborot vositalarida chop etilgan[9] Sin Tingning taʼkidlashicha, bayroq qoʻzgʻolon rahbari Nguyen Su Tyan tomonidan ishlab chiqilgan, u muvaffaqiyatsiz qoʻzgʻolon boshlanishidan oldin fransuzlar tomonidan hibsga olingan va 1941-yil 28-avgustda qatl etilgan.[8] Shimoliy Lung Suyen qishlogʻida tugʻilgan Tyen, Tung tadqiqoti nashr etilishidan oldin Vyetnam jamoatchiligiga nomaʼlum edi. Tyen yozgan sheʼrga koʻra, qizil fon xalq qonini ifodalash uchun kelgan boʻlsa, sariq oldingi „xalqimiz terisining rangi“ yapon hukmronligi davridagi bosqinlik davrida yozilgan. Yulduzning besh nuqtasi ziyolilar, dehqonlar, ishchilar, savdogarlar va askarlarni yoritadi.

Bayroqning qurilish varaqasi.

Sariq va qizil ranglar uzoq vaqtdan beri Vyetnam bayroqlari orasida keng tarqalgan. Sariq/oltin 2000 yildan ortiq vaqt davomida Vyetnamning anʼanaviy rangi boʻlgan. 2001- yil aprel oyida Vyetnam Madaniyat vazirligi bayroqni Tyen ishlab chiqqani haqidagi daʼvoni tasdiqlovchi hujjat yoʻqligini maʼlum qildi. 2005-yilda Tyan Ziang provinsiyasi rasmiysi Le Ming Dik bayroqni Mekong deltasidagi Mi Tho provinsiyasida yashovchi Le Quang So boshqa bir xodim ishlab chiqqan, deb taklif qildi. Dik nazariyasi Soʻning oʻgʻlining soʻzlariga, shuningdek, Soʻning 1968 — yildagi xotirasiga asoslangan. Dik soʻzlariga koʻra, sariq rang Vyetnamni ifodalash uchun tanlangan, qizil fon esa Kommunistik partiya bayrogʻidan ilhomlangan va inqilobni ifodalaydi. So estetik sabablarga koʻra markazda katta yulduzni tanlashdan oldin turli pozitsiya va oʻlchamdagi yulduzlar bilan tajriba oʻtkazdi. 1940 yil aprel oyida bayroq Mi Tho kommunistik partiyasi boshligʻi Fan Van Khoe tomonidan tasdiqlangan. Keyinchalik u iyul oyida milliy partiya tomonidan maʼqullangan.[4] 2006- yil holatiga koʻra, davlat ommaviy axborot vositalari Dikning voqealar haqidagi versiyasiga izoh bermagan.[10]

Bayroq 1941- yil 19 — mayda Vyetnam Min tashkil etilgan konferentsiyada namoyish etildi.[11] 1945 — yil 17 — avgustda Vyet-Min shimolidagi Tan-Chao qishlog‘ida bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda uni „milliy bayroq“ deb eʼlon qildi.[12] Ikkinchi jahon urushi oxirida yaponlar taslim boʻlgach, Vyetnam Xanoyga kirib, 2-sentyabrda „Vyetnam Demokratik Respublikasi“ni eʼlon qildi. 5-sentyabr kuni DRV prezidenti Ho Chi Min Vyetmin bayrogʻini qabul qilish toʻgʻrisidagi farmonni imzoladi. Oktyabr oyida fransuz qoʻshinlari qaytib kelishdi va janubda mustamlakachilik hukmronligini tikladilar. Milliy assambleya 1946-yil 2-martda bayroqni qabul qilish uchun bir ovozdan ovoz berdi[13] 1954 yilda Vyet Min va Fransiya oʻrtasidagi Jeneva kelishuvidan keyin DRV Shimoliy Vyetnam hukumatiga aylandi.

1955 — yil 30 — noyabrda bayroqning dizayni yulduzni kichikroq qilish va uning nurlarini tekisroq qilish uchun biroz oʻzgartirildi.[5] Bu Sovet Ittifoqi bayrogʻiga oʻxshash modifikatsiyadan keyin sodir boʻldi. Bayroq Vyetnam urushi tugaganidan keyin janubda qabul qilingan va 1976-yil 2-iyulda Shimoliy va Janub Vyetnam Sotsialistik Respublikasi sifatida birlashtirilgan[6] 1945 yildan 1955 yilgacha Vetnam Demokratik Respublikasining bayrogʻi (Shimoliy va Janubiy Vyetnamdagi Vyetnam Min nazoratidagi hududlar va keyinchalik faqat Shimoliy Vyetnam) 1945-yildan 1955-yilgacha hozirgi Vyetnam bayrogʻiga oʻxshardi, lekin yulduz nuqtalari yanada toʻgʻriroq qilib qoʻyilgan edi.[14]

Oʻzining tarixiy maʼnolariga qaramay, bugungi kunda Vyetnam bayrogʻidagi qizil fon (yoki qizil maydon) odatda kommunistik ramziylikdan ilhomlangan qon toʻkish, kurash va inqilob muvaffaqiyatining ramzi hisoblanadi. Qizil maydonda joylashgan sariq yulduz jamiyatning beshta sinfidan birini anglatadi — tadbirkorlar, fermerlar, ishchilar, ziyolilar va yulduzning har bir nuqtasini ifodalovchi askarlar. Bayroq Vyetnam Kommunistik partiyasi bayrogʻi bilan ham koʻtarilishi mumkin.

Rang sxemasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
</img> Qizil Sariq
Pantone 1788 yil Sariq
CMYK 0, 83, 87, 15 0, 0, 100, 0
RGB 218, 37, 29 255, 255, 0
Oʻn oltilik #da251d #ffff00

Tarixiy bayroqlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: List of flags of Vietnam#Historical

Anʼanaviy tasvirlarda eramizning 40-yillarida Shimolga (Xitoy) qarshi qoʻzgʻolon koʻtargan Chung opa-singillarining sariq salla kiyganlari tasvirlangan[15] Bular o‘ramini ochib, janjal boshlanganini bildirish uchun qo‘l silkitdi. Markazda qizil doira boʻlgan sariq bayroq imperator Gia Long (1802-1820 yillar) tomonidan standart sifatida qabul qilingan.[16] 19-asr oxirida asta-sekin Vyetnam ustidan nazoratni qoʻlga kiritgan fransuzlar Fransiyaning milliy bayrogʻini koʻtardilar. Koxinchina mustamlakasi (1862-1945) mutlaq fransuz hokimiyati ostida edi. Bundan farqli oʻlaroq, Annam va Tonkin Vyetnam va Fransiya maʼmuriyatining parallel tizimlariga ega protektoratlar edi. Ushbu hududlarda bir nechta bayroqlar koʻtarilgan: Fransiya bayrogʻi, protektorat bayrogʻi Long ting bayroqlari.

1941-1945-yillarda Yaponiya Vyetnamni bosib oldi. 1945-yil mart oyida yaponlar fransuz mustamlakachi hokimiyatlarini agʻdarib tashladilar va Bao Dai imperator boʻlgan Vyetnam imperiyasini eʼlon qildilar. Quẻ Ly flag [vi], sariq fonda qizil que Li (I Ching[17] da qoʻllangan sakkiz trigrammadan biri) iyun oyida qabul qilingan. Boshqa narsalar qatorida que Li ☲ janubiy yoʻnalishni anglatadi. Avgust oyida Yaponiya taslim boʻlgach, Bao Dai taxtdan voz kechdi. 1945-yil 2-sentyabrda eʼlon qilingan Vyetnam Demokratik Respublikasi oltin yulduzli qizil bayroqni qabul qildi. Oʻsha oyning 23-kunida fransuzlar qaytib kelishdi, lekin Vyetnamlar tomonidan, ayniqsa Shimolda qiyinchilik tugʻdirdi. Fransiya 1946-yil iyun oyida Kochinchini avtonom respublika deb eʼlon qildi. Bu qoʻgʻirchoq davlat sariq fonda uchta koʻk chiziqli bayroqni qabul qildi.

1947 yilda Fransiya va Bao Dại oʻrtasidagi Sa Long Bay kelishuvlarida koʻrsatilgan Vyetnamning Muvaqqat markaziy hukumati bilan birlashishga tayyorgarlik koʻrish uchun Kochichina hukumatining nomi „Janubiy Vyetnamning Muvaqqat hukumati“ ga oʻzgartirildi. Vyetnam davlatining bayrogʻi 1948-yilda imperator Bao Dai tomonidan qabul qilingan[18] Uchta chiziq Que Can yoki Qian trigramini ifodalagan. Que Kan — osmon uchun bashorat belgisi. 1948-yil 2-iyunda Muvaqqat markaziy hukumat bosh vaziri Nguyen Van Suan ushbu bayroqni qabul qilish toʻgʻrisidagi farmonni imzoladi: „Davlat gerbi sariq fondagi bayroq boʻlib, uning balandligi uning kengligining uchdan ikki qismiga teng. Bayroqning oʻrtasida va uning butun kengligi boʻylab uchta gorizontal qizil chiziq mavjud. Har bir tarmoqli kengligining oʻn beshdan biriga teng balandlikka ega. Bu uchta qizil tasma bir-biridan tasma balandligidagi boʻshliq bilan ajratilgan.“[19] Vyetnam davlatining bayrogʻi keyinchalik uning vorisi Vyetnam Respublikasi tomonidan ham ishlatilgan, odatda Janubiy Vyetnam deb nomlanadi.

1969 — yil 8 — iyunda Janubiy Vyetnam Milliy ozodlik fronti (Vyetnam) Shimoliy Vyetnam bayrogʻidan namuna boʻlgan uch rangli bayroqni qabul qildi, uning yarmi tepada qizil, yarmi pastda koʻk va markazda sariq yulduz. . Bu Saigon qulaganidan keyin sariq bayroqning oʻrnini egalladi va 1976 — yil 2 — iyulda Shimoliy Vyetnam bilan birlashtirilgunga qadar ishlatilgan.

Boshqa tomondan, 2017-yil yanvar oyida AQShda ilgari Janubiy Vyetnam boʻlgan hududdan kelgan Vyetnamlik muhojirlarning eng koʻp aholisi boʻlgan San-Xose shahrida Vyetnam bayrogʻini shahar bayroqlari ustunlarida koʻrsatishni taqiqladi. Bunga Kaliforniyaning Vestminster shtatida 2016 yilda qabul qilingan, shahar mulkida bayroqni koʻrsatishni taqiqlovchi siyosat sabab boʻldi.[20][21] Yaqin atrofdagi Milpitas ham 2017-yil 5-sentyabrda bayroqni munitsipal koʻrgazmada koʻrsatishni taqiqladi[22]

Bayroq galereyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vikiiqtibosda Vyetnam bayrog'iga tegishli iqtiboslar mavjud.
  • Vyetnam bayroqlari roʻyxati
  • Janubiy Vyetnam bayrogʻi
  • Vyetnam Respublikasi harbiy kuchlari bayroqlari roʻyxati
  • Marokash bayrogʻi, deyarli oʻxshash bayroq
  • Somali bayrogʻi, xuddi shunday bayroq

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Government of Vietnam. „About Vietnam: National flag, emblem, anthem, declaration of independence“. VIETNAM GOVERNMENT PORTAL. 2022-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-aprel.
  2. ↑ „Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca, Tuyên ngôn (National flag, National emblem, National anthem, Declaration (of Independence))“ (vi). CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ CHÍNH PHỦ (VIETNAM GOVERNMENT PORTAL). 2022-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-aprel.
  3. ↑ „History of the Vietnam flag“. Qaraldi: 2020-yil 10-oktyabr.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Vietnam Flag, Meaning of Vietnam Flag, History of Vietnam Flag“. 2013-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-oktyabr.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Resolution number 249/SL of November 30, 1955“, Archive of Vietnamese legal documents.
  6. ↑ 6,0 6,1 "Resolution of July 07, 1976", Archive of Vietnamese legal documents.
  7. ↑ „Flag of Vietnam“ (en). Encyclopedia Britannica. Qaraldi: 2021-yil 4-mart.
  8. ↑ 8,0 8,1 "VN Embassy : Flag Designer Urban Myths Squelched", Embassy of the Socialist Republic in Vietnam in the United States of America.
  9. ↑ Sơn Tùngʻs writing was published in installments in the newspaper Sài Gòn Giải Phóng and later as a book entitled Nguyễn Hữu Tiến (1981).
  10. ↑ "Tác giả quốc kỳ: vẫn là dấu chấm hỏi", Tuổi Trẻ, 23 November 2006
  11. ↑ Ho Chi Minh, Foreign Languages Pub. House, 1988, p. 76. „on 19 May 1941 Viet Minh Front officially made its appearance, and holding high the gold star red flag.“
  12. ↑ „The General Uprising and Independence“, Vietnam : A Country Study Cima: . Dept. of the Army, 1990. ISBN 978-0160181436. „The following day, the Congress, at a ceremony in front of the village dinh, officially adopted the national red flag with a gold star, and Ho read an appeal to the Vietnamese people to rise in revolution.“ 
  13. ↑ Phút Tán Nguyẽn, A Modern History of Viet-nam (1802-1954), 1964. p. 502. „The Assembly then adopted national Anthem and national flag, approved a new Cabinet and a Committee in charge of the drafting of the Vietnamese Constitution.“
  14. ↑ „Vietnam“. CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. 2013-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 29-may.
  15. ↑ Van Tan, „The Insurrection of the Two Trung Sisters“
  16. ↑ Nguyễn Đình Sài, „Quốc Kỳ Việt Nam: Nguồn Gốc và Lẽ Chính Thống“, Vietnam Reform Party. A translation is given here (Wayback Machine saytida 2013-11-06 sanasida arxivlangan).
  17. ↑ Compare to Flag of South Korea.
  18. ↑ Nguyễn, Ngọc Huy. (March & April 1988) „National Flags and National Anthems of Vietnam“ Tự Do Dân Bản magazine, issue: 27 & 28. Re-published in July 2015. Archived from original (in Vietnamese). p. 3 of 15
  19. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Thu
  20. ↑ „California City Bans Display of Vietnam National Flag on City Poles“. NBC News (2017-yil 28-yanvar).
  21. ↑ „San Jose council unanimously approves banning communist Vietnamese flag“. The Mercury News (2017-yil 26-yanvar).
  22. ↑ „Milpitas council bans city's display of Socialist Republic of Vietnam flag“. The Mercury News (2017-yil 22-sentyabr).

Andoza:Nationalflags 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Vyetnam_bayrog%27i&oldid=5191921" dan olindi