Usmon G'ozi Ko'prigi
Usmon Gʻozi Koʻprigi (turkcha: Osman Gazi Köprüsü) — Izmit koʻrfazining eng serqatnov va tor nuqtasida joylashgan osma koʻprik, 2,620 metr (8,600 ft) . Ko‘prik Turkiyaning Gebze shahrini Yalova viloyati bilan bog‘laydi va O-5 avtomobil yo‘lini ko‘rfaz orqali o‘tkazadi.
Koʻprik Turkiyadagi oʻsha paytdagi eng uzun osma koʻprik va oraliq uzunligi boʻyicha dunyoda toʻrtinchi (2022-yil boʻyicha yettinchi) osma koʻprik boʻlish uchun 2016-yil 1-iyulda ochilgan.
Koʻprikning uzunligi 2022-yil 18-martda ochilganida dunyodagi eng uzun osma koʻprik boʻlgan Dardanel boʻgʻozi orqali oʻtgan Chanoqqal’a 1915 koʻprigidan ham oshib ketdi.
Loyiha[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ko‘prikning qurilishi va ekspluatatsiyasi bo‘lib o‘tgan xalqaro "Qurish-ishlatish-topshirish „ tenderidan so‘ng Turkiyaning beshta kompaniyasi (Nurol, Özaltun, Makyol, Yuksel va Gochay) va Italiyaning bitta qurilish kompaniyasi Astaldi tomonidan tashkil etilgan qo‘shma korxonaga bu ish (NOMAYG QK) topshirildi. 2009-yil aprel oyida 2010-yilda Gebzedan Bursagacha boʻlgan butun magistral uchun 11 milliard ₺ ga baholangan loyiha uchun shartnoma imzolandi.
2013-yil 30-mart kuni Bosh vazir Rajab Toyyib Erdo‘g‘an ko‘prikning poydevoriga tosh qo‘ydi. Koʻprik qurib bitkazilgandan soʻng Istanbul va Izmir orasidagi masofa tahminan 140 kilometr (87 mi) ga qisqardi, Izmit koʻrfazi atrofidagi uzoq masofani chetlab oʻtishni hisobga olib, 420 kilometr (260 mi) avtomagistral va koʻprik ikki yirik shahar oʻrtasidagi sayohat vaqtini olti yarim soatdan uch yarim soatgacha qisqartirdi. Koʻprik va bogʻlovchi avtomagistral har bir yoʻnalishda uchta boʻlakli harakatni taʼminlaydi. Qurilish 2016-yil 30-iyunda yakunlandi.[1]
EPC koʻprigi pudratchisi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1 milliard AQSH dollari miqdoridagi xususiy moliyalashtirilgan koʻprik Yaponiyaning “IHI Infrastructure System Co." firmasiga 2011-yil 16-iyulda "FIDIC Silverbook" shartnomasi bilan EPC asosida topshirildi. Ikkinchi Bosfor koʻprigining pudratchilaridan biri boʻlgan IHI, Halic va Mecidiyekoy viyadüklari uchun mustahkamlash loyihalarini ham yakunladi. IHI dizayn ishlarini estetik dizayn uchun <i>Dissing+Weitling</i> bilan hamkorlik qilgan Daniyaning „COWI A/S“ muhandislik dizayn firmasiga subpudrat qildi. Davom etish toʻgʻrisida xabarnoma NOMAYG QK tomonidan 2013-yil 1-yanvarda IHI kompaniyasiga berilgan va loyihaning kutilayotgan umumiy muddati 37 oyni tashkil qilgan.
Oʻlchamlari:
- Asosiy masofa uzunligi: 1,550 metr (5,090 ft)
- Yon tomonlar uzunligi: 566 metr (1,857 ft)
- Tozalash: 64 metr (210 ft)
- Minora balandligi: 252.0 metr (826.8 ft)
- Minora oʻlchami (tayanchda): 8 by 7 metr (26 ft × 23 ft)
- Pastki hajmi: 35.93 by 4.75 metr (117.9 ft × 15.6 ft)
Qurilish maydonchasidagi baxtsiz hodisa[tahrir | manbasini tahrirlash]
2015-yilning 21-martida ko‘prik qurilishi chog‘ida janubiy minoradagi podium o‘zining murvatli birlashma kabelidan uzilib, suvga qulagandi. 2015-yil fevral oyida qoʻshilgan podium ishchilarga koʻrfazning narigi tomoniga kirishiga ruxsat berish uchun kerak edi. Shamolli ob-havo tufayli ushbu uchastkada ish to‘xtab qolgandi, shuning uchun voqea oqibatida hech kim jabrlanmadi. Halokatdan so‘ng xavfsizlik nuqtai nazaridan Izmit ko‘rfaziga va undan dengiz qatnovi to‘xtatildi va 23-mart kuni ertalab kabel tiklanganidan keyin qayta tiklana boshlandi.[2]
Voqea joyida qurilishga mas’ul boʻlgan IHI — Itochu konsorsiumining yaponiyalik 51 yoshli muhandis Kishi Ryoichi halokatdan soʻng oʻz joniga qasd qildi. U Oltinovadagi turar joyi yaqinidagi qabristonga kiraverishda oʻlik holda topilgan. U „…bu muvaffaqiyatsizlik mening shaxsiy va professional hayotimni tugatdi. Bu loyiha meniki va yurtim faxri edi. Bu muvaffaqiyatsizlikka boshqa hech kim javobgar emas“, deb yozilgan maktub qoldirgan edi.
Toʻlovlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2021-yil 8-oktabr holatiga ko‘ra ko‘prik to‘lovlari:[3]
| Avtomobil klassi | Toʻlov ₺ (TRY) | Toʻlov (AQSh dollari) |
|---|---|---|
| 2 oʻqli, gʻildirak bazasi <3,2 m boʻlgan avtomobillar | 195.50 | ~18 |
| 2 oʻqli, gʻildirak bazasi >3,2 m boʻlgan avtomobillar | 337 | ~28 |
| 3 oʻqli avtomobillar | 280 | ~34 |
| 4 yoki 5 oʻqli transport vositalari | 371,50 | ~45 |
| 6 yoki undan ortiq oʻqli transport vositalari | 468.50 | ~56 |
| Mototsikllar | 103 | ~12 |
Ommaviy madaniyatda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Supersport boʻyicha besh karra jahon chempioni turkiyalik Kenan Sofuoʻgʻli 2016-yil 30-iyun kuni erta tongda, koʻprikning rasmiy ochilishi oldidan mototsikl tezligini sinab koʻrdi. U Kawasaki Ninja H2R nomli poygaga moʻljallangan mototsiklida 26 soniyada 1.5 kilometr (0.93 mi) masofani kesib oʻtdi, maksimal tezligi 400 kilometres per hour (250 mph) ga yetadi.[4]
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Bosfor koʻprigi
- Fotih Sulton Mehmet koʻprigi
- Yavuz Sulton Salim koʻprigi
- Chanoqqal’a 1915 koʻprigi
- Yevroosiyo Tunneli, dengiz osti tunneli, transport vositalari harakati uchun Bosforni kesib oʻtuvchi, 2016 yil dekabr oyida ochilgan.
- Marmaray, Istanbulning Osiyo va Yevropa tomonlarini bogʻlaydigan dengiz osti temir yoʻl tuneli.
- Buyuk Istanbul tuneli, tavsiya etilgan uch darajali temir yoʻl dengiz osti tunneli.
- Istanbuldagi jamoat transporti
- Turkiyada temir yoʻl transporti
- Turk boʻgʻozlari
- Izmit Bay Bridge at Structurae