Tutek

Tutek yoki tutek (ozarb. ozarbayjoncha: Tütək) — ozarbayjon, arman, tojik, togʻ yahudiylari, tat (tyutak nomi bilan ataladi) nay turidagi puflama musiqa asbobi, qadimdan, asosan choʻponlar orasida ommabop boʻlgan. Bu 6-7 oʻyin teshigiga ega boʻlgan naycha^[1] hisoblanadi. Ozarbayjonda tutekning katta-kichik navlari asosan xalq cholgʻulari ansambllari va orkestrlarida yakkaxon cholgʻu asboblari sifatida qoʻllaniladi.^[2]

Tojikistonda — nay-choʻponi (choʻpon nayi), surnay, filan.
Armanistonda — shvi (arm. Շ<meta />վի).^{[istochnik ne ukazan 166 dney (obs.)]}

Tayyorlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uning silindrsimon tanaga ega boʻlib, mazkur asbob oʻrik, yongʻoq, tut daraxti yoki qamishdan tayyorlanadi. Uzunligi 280–300 mm, diametri 20 mm boʻlgan tanasida old tomondan 6-7, orqa tomondan bitta teshik ochilgan.^[2]

Eshitilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eshitilishi sokin, past registrda nafis, baland, hushtakli — baland ohangda boʻlishi mumkin. Tutekda asosan choʻpon va hoʻkiz podachilari ijro etishadi: ular (yakkaxon) qoʻshiqlar, raqslar va dasturli cholgʻu asarlarini ijro etishadi, koʻpincha virtuoz, melizmalar bilan bezalgan boʻladi; ansambllarda koʻp ishlatiladi. Asbobning tovush diapazoni kichik oktavaning „si“sidan uchinchi oktavaning „do“sigacha boʻlgan diapazonni qamrab oladi. Malakali ijrochi ushbu diapazonni bir necha tovushga oshirishi mumkin.^[2]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Абдуллаева С. Народные музыкальные инструменты Азербайджана, Баку, 1972.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Medjnun Kerimov. Atlas traditsionnoy azerbaydjanskoy muziki. Babalan

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tutek haqida Vikipediyaning qardosh loyihalarida koʻproq bilib oling
	Maʼno va tarjimalari Vikilugʻatda
	Media fayllar Vikiomborda
	Taʼlim resurslari Vikiversitetda
	Xabarlar Vikiyangiliklarda
	Iqtibos, maqol va matallar Vikiiqtibosda
	Asarlar matnlari Vikimanbada
	Kitob va darsliklar Vikikitobda

„Тутак“,Музыкальный энциклопедический словарь. М.: Советская энциклопедия, 1990 — 558 bet.
„Тутек“,Музыкальная энциклопедия. Том 5. М.: Советская энциклопедия, 1981 — 655 bet.
„Тутак, тутек“,Музыкальные инструменты. Энциклопедия. М.: Дека-ВС, 2008 — 609 bet.

[1] Абдуллаева С. Народные музыкальные инструменты Азербайджана, Баку, 1972.

[Керимов-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Medjnun Kerimov. Atlas traditsionnoy azerbaydjanskoy muziki. Babalan

[1]

[2]