Turkiye Ish Bankasi
 | |
| Turi | Bank, biznes, korxona, financial institution va ommaviy kompaniya |
|---|---|
| Tarmogʻi | Andoza:МСОК |
| Qachon asos solingan | 1924 |
| Joylashuvi | Andoza:Флагификация: Стамбул |
| Asoschi(lari) | Mustafa Kemal Atatürk |
| Mahsulot(lar)i |
Финансовые услуги Страхование |
| Aylanma daromadi |
Andoza:Рост 44,54 лир $6,03 млрд (2020)[1] |
| Boyligi |
Andoza:Рост 718,15 млрд лир $97,2 млрд (2020)[1] |
Türkiye İş Bankasi Turkiyadagi birinchi davlat banki va mamlakatning yetakchi bank muassasalaridan biridir. 2008 yilda u The Bankerning "Top 1000 ta jahon banki" ro'yxatida 102-o'rinni va 2006 yilda yalpi foydasi 6,8 milliard Turk lirasi bo'lgan Forbes Global 2000 reytingida 371-o'rinni egalladi.
Tarihi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1918-yilda Birinchi jahon urushi yakunlanib, 1922-yilda Usmonlilar imperiyasi parchalanganidan keyin Turkiya Mustafo Kamol Otaturk boshchiligidagi respublika deb eʼlon qilindi. Birinchi Turkiya prezidenti urush oqibatlarini boshidan kechirayotgan mamlakatga iqtisodiyotni tiklash, xalqaro maydondagi mavqe'ini mustahkamlash uchun milliy bank zarurligini tezda angladi. Turkiya Ish Banki Turkiyadagi birinchi milliy bank bo'ldi. 1924-yil 26-avgustda Izmirda boʻlib oʻtgan birinchi iqtisodiy kongressda tashkil etilgan.
Otaturk Jelal Bayarni o‘zining maslahatchisi, keyinroq esa yangi tashkil etilgan bank rahbari etib tayinladi. Ish banki birinchi bosh direktori Jalol Bayar boshchiligida ikkita filial va 37 xodim bilan ish boshladi. Bank davlat yordamisiz yaratilgan - xazina urush va vayronagarchilik tufayli vayron bo'lgan. Faqat o'z fuqarolari va boshqa shtatlardagi musulmon tarafdorlari tomonidan naqd pul va oltin quymalarining shaxsiy xayr-ehsonlari orqali bank o'zining birinchi sarmoyasini oldi.
1925-yilda bank Turkiyaning birinchi sugʻurta kompaniyasi Anadolu Sigortani, 1935-yilda esa Yevropadagi eng yirik kompaniyalardan biriga aylangan "Şişecam" shisha kompaniyasini tashkil qildi. Umuman olganda, 1990 yilga kelib, bank ishtirokida 280 dan ortiq yirik turk kompaniyalari tashkil etildi. 1933 yilda Gamburg (Germaniya) va Iskandariya (Misr)da birinchi xorijiy filiallar ochildi. Turkiyadagi filiallar tarmogʻi 1930-yillarning oxiriga kelib 50 ta filialga yetdi.
Ikkinchi jahon urushi tugaganidan keyin bank Turkiya iqtisodiyotiga xorijiy sarmoya kiritishda muhim vositachiga aylandi. 1948 yilda GE bilan lampochka ishlab chiqarish bo'yicha qo'shma korxona tashkil etildi. 1950 yilda bank ishtirokida Turkiyada Unilever sho'ba korxonasi tashkil etildi. 1964 yilda Bank of America bilan Disbank deb nomlangan qo'shma korxona tashkil etildi.
1984 yilga kelib filiallar soni 900 taga yetdi. 1987 yilda bank Turkiyada birinchi bankomatni o'rnatdi. 1996 yilda bank dunyodagi birinchi to'liq avtomatik bank telefon xizmatini yaratdi; operator ishtirokisiz mijozlar 130 xil moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirishlari mumkin edi. Keyingi yili bank Internet orqali xizmatlar ko'rsatishni boshladi. 1998 yilda bankdagi davlat ulushi sotildi, bu vaqtga kelib 13% gacha qisqartirildi; Eng yirik aktsiyador bank xodimlarining pensiya jamg'armasi bo'lgan va shunday bo'lib qoladi. Shu bilan birga, Ish Bankasi Istanbul fond birjasi kapitallashuvining 6 foizini tashkil qiladi. 2000 yilda bosh qarorgoh Anqaradan Istanbulga ko'chirildi; yangi shtab-kvartira 27 qavatli ikkita minoradan iborat bo'lib, Turkiyadagi o'sha paytdagi eng baland bino. Shuningdek, 2000 yilda bank Petrol Ofisi neft kompaniyasini xususiylashtirishda, shuningdek, Aria birinchi uyali aloqa operatorlaridan birini (Italiyaning TIM kompaniyasi bilan birgalikda) yaratishda ishtirok etdi.
Faoliyat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aktsiyalarning 37,08 foizi bankning pensiya jamg'armasiga, 28,09 foizi Respublika Xalq partiyasiga tegishli, qolgan qismi Istanbul va London fond birjalarida joylashgan.
Bank tarmog‘iga Turkiyada 1205 ta va xorijda 22 ta filial, shuningdek, 6521 ta bankomat kiradi. 20 millionga yaqin mijozlarga xizmat ko'rsatadi. Bank tomonidan 8,8 million dona kredit va 11,2 million dona debet kartalari chiqarildi. Sho'ba banklari Germaniya, Rossiya va Gruziyada, Iroq, Kosovo, Buyuk Britaniya, Bahrayn va Shimoliy Kipr Turk Respublikasida filiallari, Xitoy va Misrda vakolatxonalari mavjud.
2020 yil oxirida aktivlar 718 milliard turk lirasini (97 milliard dollar) tashkil etdi, shundan 415 milliardi kreditlar; qabul qilingan depozitlar 382 milliard lirani tashkil etdi .
Birlashgan kompaniyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- İşbank Germaniya (Germaniya) 1992 yilda tashkil etilgan, Germaniyada 9 va Niderlandiyada bitta filiali, 164 xodimi, aktivlari - 1,8 milliard yevro.
- Ishbank Rossiya 2011 yilda tashkil etilgan, Moskva va Sankt-Peterburgda ikkita filiali va Qozondagi vakolatxonasi, 103 nafar xodim, aktivlari - 175,5 million dollar.
- İşbank Georgia (Gruziya) 2015-yilda tashkil etilgan, ikkita filiali, Batumi (2012-yilda ochilgan) va Tbilisida 63 nafar xodim, 100 million dollarlik aktivlari bor.
- Anadolu Hayat Emeklilik - pensiya jamg'armasi va hayot sug'urtasi kompaniyasi.
- Anadolu Sigorta sug'urta kompaniyasi hisoblanadi.
- Milliy Reasürans - 1929 yilda tashkil etilgan qayta sug'urta kompaniyasi .
- İş Leasing 1988 yilda tashkil etilgan lizing kompaniyasi.
- Ish Faktoring - moliyaviy xizmatlar ( faktoring ).
- İş GYO ko'chmas mulk investitsiya fondidir.
- Ish Yatirim brokerlik uyidir.
- Shishecam shisha mahsulotlari ishlab chiqarish bo'yicha kompaniyalar guruhi bo'lib, 1935 yilda tashkil etilgan bo'lib, Turkiya, Misr, Rossiya, Gruziya, Bolgariya, Bosniya va Gersegovina, Italiya, Ukraina, Ruminiya, Germaniya, Vengriya, Slovakiya va Hindistonda korxonalari mavjud.
- Softtech - dasturiy ta'minot ishlab chiqish .
Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „Annual Report 2020“ (en). Türkiye İş Bankası (2021-yil 9-mart). 2021-yil 31-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-avgust.