Turkiya shakar zavodlari

Turkiya shakar zavodlari bosh qarorgohi

Tarixi

Turkiyada shakar ishlab chiqarishga oid tadqiqotlarni 19-asr boshlariga olib borish mumkin. Bu boradagi birinchi urinish 1839 yilda Nejip podsho shaxsan oʻzi boshchiligida, zavod qurish uchun Germaniyadan mashina va asbob-uskunalarni olib keltirildi, uning vafotidan keyin bu faoliyat amalga oshmadi. Yana bir urinish 1840 yilda Arnavutkoydan Dimitriy afandi tomonidan amalga oshirildi. Shundan so‘ng 1867-yilda Davuto'g‘li Karabet, 1879-yilda Chiroqlar boshqarmasi mudiri Mishel podsha, 1890-yilda Yusuf Bey va asr oxirlarida Rauf podsho tomonidan urinishlar bo‘ldi. Ushbu urinishlardan so'ng, ba'zi tadbirkorlar Adabozori va Karajabey yaqinida va Birinchi Jahon urushi paytida chet elliklar tomonidan Oqshahar yaqinida zavod tadqiqotlari o'tkazganligi ko'rindi. Anqara, Kastamonu, Bursa, Chanoqqal'a, Sivas va Elazig'da olib borilgan tadqiqotlar va nihoyat 1917-yilda tashkil etilgan Zenit kompaniyasining urinishlari boshqalar kabi natijasiz qoldi.

Turkiya birinchi jahon urushida ham, mustaqillik urushida ham katta shakar tanqisligidan aziyat chekdi. Bu muammoni bartaraf etish maqsadida Turkiyada Respublika davrida milliy shakar sanoatini tashkil etishga harakat qilindi. 1923-yil 24-iyulda imzolangan Lozanna shartnomasi olib kelgan keng imkoniyatlar qand sanoatining yo‘lga qo‘yilishiga olib kelgan ilk harakatlarga zamin yaratdi. Ko'plab tadbirkorlar ishtirokida "Uşak Terakkii Ziraat TAŞ." tashkil etildi.

1925 yilda qabul qilingan 601-sonli qonun bilan; Shakar zavodlarini tashkil etish rag‘batlantirildi, shakar zavodi tashkil qilmoqchi bo‘lgan xususiy tadbirkorlarga imtiyozlar berildi, shakar importi qiyinlashtirildi. Shunday qilib, Lozanna shartnomasi qoidalari davlatning bojxona tariflari erkinligidan foydalanishini cheklab qo'ygan va shu tariqa shakar import solig'ini besh yil davomida oshirgan bo'lsa, bu qonun shakar ishlab chiqarishni qo'llab-quvvatlash uchun turli imtiyozlar keltirdi. Davlat shakar ishlab chiqarishni qo‘llab-quvvatlayotgani bejiz emas, bu transport va qishloq xo‘jaligi sohalarini ham jonlantiradi.

Manba

1. "Arşivlenmiş kopya". 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020
2. "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendiç Erişim tarihi: 14 Nisan 2020.
3. "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2016.