Tixiy Don kazaklari haykali
Tixiy Don kazaklari haykali — P271 Millerovo — Vyoshenskaya trassasining 120 kilometrida, Krujilinskiy xutori yaqinida joylashgan haykaltaroshlik kompozitsiyasi. Haykaltaroshlar N. V. Mojaev, E. M. Mojaeva va N. N. Sherbakov ishining figurasi Don kazaklarining jamlanma obrazi. Haykalni uzoqdan koʻrish mumkin, chunki uning balandligi qabr bilan birga 14 m ga yetadi, yodgorlik ikki yoʻl kesishmasida joylashgan[1]. Rostov viloyati Madaniyat vazirligining 2015-yil 16-noyabrdagi qarori bilan yodgorlik mintaqaviy ahamiyatga ega boʻlgan madaniy meros ob’ektlari roʻyxatiga kiritilgan[2].
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yodgorlik sakkiz metrlik qabrda turgan Don kazaklarining olti metrli sakkiz tonnalik bronza otliq haykali. Kazak harbiy shinel va qalpoqda tasvirlangan. Butun haykaltaroshlik kompozitsiyasi qabr tepasidagi past beton poydevorda turibdi. Qabr etagida toshga quyidagi yozuv oʻyib yozilgan: „Tixiy Don kazaklariga.“ Oddiy odamlarda yodgorlik koʻpincha Mixail Aleksandrovich Sholoxovning „Tixiy Don“ roman-epopeyasining bosh qahramoni Grigoriy Melexov haykali deb ataladi[3].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Haykaltaroshlik kompozitsiyasi loyihasi 1956-yilda Buyuk Oktabr inqilobining 40-yilligiga bagʻishlangan koʻrgazmaga tayyorgarlik koʻrish jarayonida ishlab chiqilgan. 70 sm balandlikdagi haykalning bronza maketi „Turnaychi“ deb nomlangan. Keyinchalik kompozitsiya „Burgutcha“, keyin „Don dashtlarida“ deb nomlandi va faqat 1995-yilda, ochilishdan keyin unga „Tixiy Don kazaklari“ nomi berildi.
Haykalning maketi Moskva, Bryussel koʻrgazmalarida namoyish etilgan va Lenin komsomol mukofoti bilan taqdirlangan. U USSR Madaniyat vazirligi tomonidan sotib olingan va asar Xarkov sanʼat muzeyida namoyish etilgan. 1982-yilda N.V.Mojaev M.A.Sholoxovga haykalning gips maketini sovgʻa qildi. Hozirda ushbu sovgʻa yozuvchining davlat muzey-qoʻriqxonasi ekspozitsiyasiga kiritilgan.
KPSS Rostov viloyat qoʻmitasining birinchi kotibi I. A. Bondarenko haykalga qiziqib qoldi, u ikkita haqiqiy oʻlchamdagi haykalni quyishni va uni Rostov-na-Donuga kiraverishning shimoliy tomoniga oʻrnatishni taklif qildi. Haykalni yaratish Luganskdagi badiiy ishlab chiqarish kombinatida amalga oshirildi. Bu yerda model dastlab loydan qilingan, keyin gipsga oʻtkazilgan. Bronza quyish 1991-yilda Leningrad „Monumentskulptura“ eksperimental badiiy quyish zavodida amalga oshirildi. Oʻrnatish va boʻyash ishlari Kievdagi ijodiy sanʼat va ishlab chiqarish ustaxonasi jamoasi tomonidan amalga oshirildi. Ochilish marosimi 1994-yil may oyida boʻlib oʻtdi va M.A.Sholoxov tavalludining 89 yilligini nishonlashga toʻgʻri keldi[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Описание Скульптурная композиция «Казакам Тихого Дона»“ (ru). Rutraveller. Qaraldi: 2017-yil 3-mart. [sayt ishlamaydi]
- ↑ „Объекты культурного наследия“ (ru). Официальный портал Правительства Ростовской области. 2017-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 4-mart.
- ↑ „Памятники литературным героям“ (ru). Государственный музей-заповедник М. А. Шолохова. 2017-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 3-mart.
- ↑ „Памятник «Казакам Тихого Дона»“ (ru). Государственный музей-заповедник М. А. Шолохова. 2017-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 3-mart.