Tikal IV ibodatxonasi
Tikal IV ibodatxonasi — zamonaviy Gvatemaladagi qadimgi Maya shahri Tikal xarobalaridagi Mesoamerikan piramidasi sanaladi. Bu Maya dunyosidagi eng baland va eng katta binolardan biri boʻlgan[1]. Piramida miloddan avvalgi 741-yilda qurilgan[1]. Maʼbad IV sayt yadrosining gʻarbiy chekkasida joylashgan[1]. Maʼbadda ikkita yoʻl uchrashadi, Tozzer Causeway sharqdan Buyuk Plazagacha boradi, Maudslay Causeway esa shimoli-sharqdan Shimoliy hududdan zonaga qadar boradi[1]. Maʼbad IV — Kolumbgacha boʻlgan ikkinchi eng baland inshoot hali ham Yangi Dunyoda, Meksikaning Chiapas shahridagi Toninaning Buyuk Piramidasidan keyin[2] Teotixuakanning Quyosh piramidasi bir vaqtlar balandroq boʻlishi mumkin boʻlsada, u ikkinchi baland bino sanaladi[3].
Piramida Tikal sulolasining 27-qiroli Yik’in Chan K’awiilning hukmronligini nishonlash uchun qurilgan deyiladi, garchi u vafotidan keyin uning dafn marosimi sifatida qurilgan boʻlishi mumkin degan tahminlar ham bor[4]. Arxeologlarning fikriga koʻra, Yik’in Chan K’awiilning qabri maʼbad ostida biron bir joyda topilmagan ekan[5]. Choʻqqi ziyoratgohi saytning oʻzagiga yaʼni sharqqa qarawga holatda, lll Ibodatxona toʻgʻridan-toʻgʻri oldida va I va II Maʼbad orqasida koʻrinib turadi[6].
Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Piramida toʻrtburchak asosga ega, uning uzun oʻqi shimoldan janubga yoʻnaltirilgan[1]. Yaʼni uning qoʻllab-quvvatlovchi platformasidan tomning eng yuqori qismiga taroqsimon shakldagi koʻrinishda[6]. Arxeologlarning hisob-kitoblariga koʻra, qurilish materiallari piramidaning asosiy qismida ishlatilgan[6]. Maʼbad sharq tomonga sayt oʻzagi tomon qaragan va strukturaning orqa qismining eng baland qismida qurilgan sof Peten uslubidagi ulkan tom taroqini qoʻllab-quvvatlaydi. U ichi boʻsh edi va ichida faqat ulkan mozaik haykalga duch kelishingiz mumkin[1]. Maʼbad IV arxitekturasi Tikaldagi boshqa yirik ibodatxonalarga, masalan, I va II ibodatxonalarga oʻxshab ketadi[6].
Ziyoratgohda bir-birining orqasida joylashgan uchta xona bor edi, ularning har biri sapodilla yogʻochidan yasalgan panjara bilan eshik bilan bogʻlangan[7]. Bu uchta xona butun piramida maʼbadidagi kirish mumkin boʻlgan yagona xona edi[8]. Tashqi eshikning toʻsigʻi tekis edi, lekin ikkita ichki toʻsiq murakkab oʻyilgan edi[6]. Bu ikkitasi 1877-yilda Gustav Bernoulli tomonidan olib tashlangan va hozir Shveysariyaning Bazel shahridagi Etnografik muzeyda topilgan[9]. Lintellar boshqa joylarda oʻyilgan va keyin piramidaga koʻchirilgan, choʻqqilar ziyoratgohiga koʻtarilgan va tayyorlangan lavozimlarga oʻrnatilgan. Bu sapodilla yogʻochining ogʻirligi 1120 boʻlganini hisobga olsak, bu juda ham mashaqqatli ish edi, chunki uning ogirligim 69,1 fut boʻlgan . Faqat lintellar oʻrnatilgandan soʻng, ziyoratgohning tomi yopilgan va tom taroqsi qurilib berilgan[10].
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Ma'badning ichki qismi -
Sammit -
Burchak detali -
2010-yil restavratsiya ishlari
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Tikal ibodatxonasi V
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Morales et al 2008, p.421.
- ↑ „Zona Arqueológica de Toniná“. 2022-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-oktyabr.
- ↑ „Tikal IV ibodatxonasi“. https://www.atlasobscura.com/places/tikal-temple-iv. Qaraldi: 1-noyabr, 2022-yil.
- ↑ Sharer and Traxler 2006, pp.304, 403.
- ↑ Sharer and Traxler 2006, p.417.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Coe 1967, 1988, p.80.
- ↑ Coe 1967, 1988, pp.80-81.
- ↑ Morales et al 2008, p.422.
- ↑ Coe 1967, 1988, p.80. Pérez de Lara.
- ↑ „Tikal IV ibodatxonasi“. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tikal_Temple_IV. Qaraldi: 1-noyabr, 2022-yil.
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |