Tezikovka
| Tezikovka | |
|---|---|
| Turi | Bozor |
| Asoschi | I.D. Tezikov |
| Asos solinishi | XIX-asr |
| Tezikovka | |
Tezikovka (ilgari nomi „Tezikova dala hovlisi“, „Tezikova dachasi“) Toshkent shahridagi Salor daryosi boʻyida, Pershin, Starodubtsev va Budyonniy koʻchalari chorrahasida joylashgan bozor. Inqilobdan oldin bozorda asosan kiyim kechak va qushlar sotilgan. XIX-XX asrlarda u Toshkent shahrining eng dahshatli, shubhali shaxslar sangʻib yuradigan joyi sifatida tanilgan.
Toponimning paydo boʻlish tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Toshkentdagi bu tumanning nomi rus savdogari Tezikov nomidan kelib chiqqan. Savdogar Toshkent chekkasida koʻnchilik zavodi tashkil etgan, u yerda rus koʻchmanchilari ishlagan, deb taxmin qilinadi. Ular zavod yaqinida oʻzlarining kichik bozori boʻlgan qishloqchani qurishgan. Odamlar orasida Tezikovga Salor kanali boʻyida joylashgan tegirmon ham tegishli ekanligi koʻrsatilgan, biroq fakt va hujjatlarda bu tegirmon boshqa bir mashhur rus savdogar I. I. Pervushinga tegishli boʻlgani aytilgan. Pervushin nafaqat Toshkent viloyatida balki Markaziy Osiyodagi birinchi spirtli ichimliklar zavodi „Pervushka“ni qurgan. Maʼlumki, Oktyabr inqilobidan keyin tegirmon boʻlaklarga boʻlinib buzib tashlangan.
Ayrim oʻlkashunoslar orasida Toshkentda hech qachon bunday ismli rus savdogarlari boʻlmagan, degan fikr ham mavjud[1]. Shunday qilib, „Tezikova dachasi“, keyinchalik „Tezikova“ nomining kelib chiqishi boʻyicha aniq fikr yoʻq.
Inqilobdan keyin „Tezikovka“ bozoriga "Pervomayskiy" nomi berildi. Bu vaqtga kelib, savdogar Tezikovning dachasi kutubxonaga aylantirilgandi. Keyinchalik kutubxona yonida kinoteatr paydo boʻldi, ammo yongʻindan keyin u ham, bir vaqtlar mashhur dacha boʻlgan bino ham gʻoyib boʻldi.
Bozor tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Urush davrida Tezikovka bozori juda mashhur boʻlgan. Chunki bozor ichida yashirinish oson edi, shuning uchun savdogarlar u yerda oʻgʻirlangan mollar bilan savdo qilishgan. Toshkentga kelgan milliondan ortiq evakuatsiya qilinganlar keyinchalik bu bozorga oʻzlari bilan olib kelgan buyumlarini sotishgan. Urush yillarida bu buyum bozori shuhrat qozongan. Xususan, Aleksandr Soljenitsin, Dina Rubina, taniqli aktyor va rejissyor Solomon Mixoels kabi yozuvchilar oʻz asarlari va xotiralarida Tezikovkani tilga olishgan.
Keksalarning eslashicha, inqilobdan oldin Tezikovka yaqinidagi Salor boʻylab kichik koʻprik qurilgan, bu koʻprik haqida shaharda yomon xabarlar tarqalgan, chunki uning atrofida inqilobchilar oʻzlarining yer osti yigʻilishlarini tashkil qilganlar.
Keyinchalik sovet davrida Tezikovkada mahsulot turi boʻyicha qatʼiy boʻlimlarga taqsimlangan: parrandachilik va radioelektronika, butun Toshkent boʻylab hayvonlarni sevuvchilar va radioelektronika ustalarining makoniga aylangan.
1991-yildan keyin Tezikovka yana faollashdi. Toshkentliklarning koʻpchiligi „buyum bozori“ – Tezikovkada savdo qila boshladilar, shu jumladan shahardagi koʻplab korxonalarning ishchilari majburiy ishlamay qolish va „adekvat nazorat“ holatiga tushib, ishchilarini tashlab ketishdi. ish haqini toʻlamaslik yoki kechiktirish tufayli tirikchiliksiz.
Yangi asr boshida Toshkent hukumati maxsus qaror bilan tarixiy bozorni avtomobil yoʻllaridan uzoqroqqa Yangiobod kvartaliga koʻchirdi. Hozirda Kichik halqa yoʻlining bir qismi bozorning eski joyidan oʻtadi. „Toshkent Tezikovka“ hikoyasi shunday tugadi. Hozirda u faqat toshkentliklar va shahar mehmonlari xotirasida, shuningdek, shahar tarixining norasmiy yilnomalarida saqlanib qolgan[2].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Eto mnenie oprovergaetsya nalichiem dokumentov, v tom chisle i fotografiyami Ivana Dmitrievicha Tezikova na fone pavilona na Turkestanskoy promishlennoy vistavke 1886 goda v Tashkente.
- ↑ „Рынок «Тезиковка», которого уже нет, как часть истории «русского» Ташкента“.