Sukiyaki taomi
Sukiyaki(すき焼き)yaponcha taom bo‘lib, nabemono deb ataladigan maxsus yaponcha idishda tortiq etiladi.
U go‘sht(odatda yupqa to‘g‘ralgan mol go‘shti)dan iborat bo‘lib, u asta-sekin pishiriladi yoki bo‘lmasa, sabzavotlar va boshqa masalliqlar bilan birga, soya sousi, shakar va mirin aralashmasida sayoz temir qozonda qaynatiladi. Masalliqlar odatda qozonda pishirilgandan so‘ng xom, chaqilgan tuxumning kichik idishiga botiriladi va keyin isteʼmol qilinadi.
Umuman olganda, sukiyaki qishki taom bo‘lib, u ko‘pincha bonenkai, Yaponiya yil oxiridagi ziyofatlarda uchraydi.
Masalliqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yupqa to‘g‘ralgan mol go‘shti odatda sukiyaki uchun ishlatiladi, garchi o‘tmishda mamlakatning ba‘zi qismlarida (xususan, Xokkaydo va Niigata)cho‘chqa go‘shti ham mashhur bo‘lgan.
Mol go‘shti bilan tayyorlanadigan, keng tarqalgan masalliqlar:
- Tofu (odatda qovurilgan, qattiq tofu).
- Negi (qora piyozning bir turi).
- Xitoy karami va shungiku bargli sabzavotlari (xrizantema barglari).
- Shiitake va enokitake kabi qo‘ziqorinlar.
- Ito konyaku yoki shirataki kabi ugralaridan tayyorlangan funchoʻza.
Baʼzan qaynatilgan bug‘doyli udon yoki mochi (guruchdan tayyorlanadigan shirinlik) qoʻshiladi.
Tayyorgarlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sukiyaki — bu Meiji davrida ishlab chiqilgan bir qozonli taom (nabemono). Turli hududlarda sukiyaki tayyorlashning turli usullari mavjud. Ikkita asosiy uslub mavjud: sharqiy Yaponiyadagi Kanto uslubi va Yaponiyaning gʻarbiy qismidagi Kansai uslubi.
Kanto uslubida warishita (sake, soya sousi, shakar, mirin va dashi aralashmasi) quyiladi va qozonga isitiladi, keyin goʻsht, sabzavot va boshqa ingredientlar qoʻshiladi va birga qaynatiladi. Kansai uslubidagi sukiyakida goʻsht birinchi navbatda qozonda isitiladi. Goʻsht deyarli pishganida, shakar, sake va soya sousi qoʻshiladi, keyin sabzavot va boshqa ingredientlar oxirgi qoʻshiladi.
Amaldagi sabzavotlar va goʻsht ikki uslub oʻrtasida farq qiladi. Ilgari mol goʻshti qimmat boʻlganligi sababli, choʻchqa goʻshtidan foydalanish shimoliy va sharqiy hududlarda keng tarqalgan. Zamonaviy sukiyakiga qoʻshilgan boshqa ingredientlar orasida tovuq (tori-suki), baliq (uo-suki yoki oki-suki), udon noodle (udon-suki), negi, shiitake qoʻziqorinlari, shirataki va ozgina qovurilgan tofu kiradi. Ikkala uslubda ham xom tuxum sous sifatida ishlatiladi va qora kunjut urugʻlari bilan bugʻlangan guruch beriladi[1].
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sukiyaki haqida turli urf-odatlar mavjud. Baʼzilar ism bilan bogʻliq. Ismning kelib chiqishi haqidagi nazariya suki (yaponcha: 鋤) soʻzlaridan kelib chiqqan boʻlib, belkurak maʼnosini bildiradi va yaki (yaponcha: 焼き) grill feʼlidan iborat. Edo davrida (1603-1868) fermerlar baliq va tofu kabi narsalarni pishirish uchun sukidan foydalanganlar. Biroq, sukiyaki Meidzi davrida (1868-1912) anʼanaviy yapon taomiga aylandi. Boshqa bir nazariyaga koʻra, bu ism sukimi (yaponcha: 剥き身) soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, „nozik toʻgʻralgan goʻsht“ degan maʼnoni anglatadi[1].
Yana bir anʼana sukiyaki tarixiga tegishli. Buddizm Yaponiyaga Asuka davrida kiritilgan[2] .Oʻsha paytda hayvonlarni oʻldirish Buddist qonunlariga zid edi. Shuningdek, mol goʻshtini isteʼmol qilish taqiqlangan, chunki qoramollar mehnat hayvonlari hisoblangan. Biroq, odamlar baʼzi bir maxsus sharoitlarda goʻshtni isteʼmol qilishlari mumkin edi, masalan, kasal boʻlganlarida yoki maxsus tadbirlarda, masalan, bonenkai, yil oxirida ichish partiyasi. Edo davrida choʻchqa va oʻrdak kabi oʻyinlarni isteʼmol qilish keng tarqalgan va taqiqlanmagan. 1860-yillarda Yaponiya oʻz portlarini chet ellik savdogarlar uchun ochganida, Yaponiyaga kelgan chet elliklar goʻsht isteʼmol qilish madaniyatini va pishirishning yangi uslublarini kiritdilar. Sigirlar, sut, goʻsht va tuxumlar keng qoʻllanila boshlandi va sukiyaki ularga xizmat qilishning mashhur usuli edi. Avvaliga qoramollar Koreya va Xitoy kabi qo‘shni davlatlardan olib kelingan, chunki mol go‘shtiga talab ortgan. Sukiyaki, ehtimol, Kansay hududida paydo boʻlgan va mashhur boʻlgan. 1923 yilgi Kanto zilzilasidan soʻng Tokiodagi koʻplab mol goʻshti restoranlari yopildi va Kantodagi koʻplab odamlar vaqtincha Osaka hududiga koʻchib oʻtdilar. Kanto aholisi Osakada boʻlganida, ular Kansai sukiyaki uslubiga oʻrganib qolishdi va Kantoga qaytib kelganlarida, Kansai sukiyaki uslubini taqdim etishdi va u erda mashhur boʻldi. Mol goʻshti hozirgi sukiyakining asosiy tarkibiy qismidir[1].
Trivia[tahrir | manbasini tahrirlash]
1961 yilgi „Ue vo Muite Arukō“ qoʻshigʻiga " Sukiyaki " muqobil nomi berildi, shuning uchun u ingliz tilida soʻzlashadigan mamlakatlarda qisqa va taniqli yaponcha boʻlishi mumkin edi. Sarlavhaga qaramay, qoʻshiq matni sukiyaki bilan hech qanday aloqasi yoʻq[3].
Shvetsiyalik komediyachi va qoʻshiqchi Povel Ramel „Sukiyaki sindromi“ qoʻshigʻini yozdi, unda restoran mijozi Sukiyakini xohlaydi. Bir qancha tafovutlar bor, ularning har biri uzoq tavsifga ega, shuning uchun u ulardan biron biriga buyurtma berganida, restoran tugaydi.
- Shabu-shabu shunga oʻxshash, ammo sukiyaki shirinroq deb hisoblansa, shabu-shabu yanada mazali. Shabu-shabu goʻshti yanada ingichka boʻlib, goʻshtning alohida boʻlaklari stolda qaynayotgan suyuqlikka botirib pishiriladi, sukiyaki esa koʻproq güveç uslubida pishiriladi.[4][5]
- Tailand suki yoki tay sukiyaki — bu Tailandda va tobora k
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „壽喜燒; 日本和食指南 - Japan Trend Ranking“. sushiandsake.net. 2017-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-sentyabr. . sushiandsake.net. Archived from the original (Wayback Machine saytida 2017-07-05 sanasida arxivlangan) on 2017-07-05. Retrieved 2017-09-19.
- ↑ „Japanese Buddhism: Part 1-A Brief History of Buddhism in Japan“. BuddhaNet.net. Qaraldi: 2017-yil 19-sentyabr.
- ↑ Bronson, Fred. The Billboard Book of Number 1 Hits. Billboard Books, 2003 — 1311 bet. ISBN 0-8230-7677-6.
- ↑ Food Network Retrieved 2017-09-19.
- ↑ Sukiyaki Retrieved 2017-09-19.
Qoʻshimcha oʻqish[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Yaponiyaning taʼmi, Donald Richi, Kodansha, 2001 yil.ISBN 4-7700-1707-3ISBN 4-7700-1707-3 .