Spartan 7W Executive

Spartan 7W Executive — 1936-yilda muhandis Jeyms B. Ford rahbarligida „Spartan Aircraft Company“ tomonidan ishlab chiqilgan koʻp maqsadli Amerika samolyoti. Avtomobil vakillik bozori uchun moʻljallangan va nisbatan yuqori narxni tashkil etgan

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mashinani ishlab chiqish 1935-yilda yuqori maxfiylik muhitida boshlangan. U zamonaviy dizayn, qulaylik va ajoyib parvoz xususiyatlarini birlashtirgan dizaynni yaratishi lozim sanalgan. 1936-yilda samolyotning birinchi prototipi ishlab chiqilgan va shundan keyin 1936-yilning 8-martida uchuvchi Edmond T. Allen tomonidan ilk sinov parvozi amalga oshirilgan. „7X Executive“ prototipi — „Model 7“, „Standart Seven“ deb ham atalgan. Ushbu prototip 285 ot kuchiga ega boʻlib, „Jacobs L-5“ dvigateli bilan jihozlangan. „Model 7“ soatiga 290 km tezlikka chiqa olgan hamda bu mashinaning yetarlicha yetakchilikka erishishi uchun ozlik qilgan. Samolyotning „7W“ deb nomlangan keyingi modeli HP 400 quvvatga ega „Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior“ dvigateli bilan taʼminlangan boʻlib, ushbu samolyotni seriyali ishlab chiqarishni boshlash uchun yaroqli deb hisoblashgan. Parvozga yaroqlilik sertifikati 1937-yil 15-fevralda qoʻlga kiritilgan. Muvaffaqiyatli dizaynga qaramay, „Spartan 7W“ ning ommaviy ishlab chiqarilishi 1940-yil 9-sentabrga kelib yakunlangan, sababi ushbu havo laynerining sotuv narxi yuqori boʻlib, buni faqat badavlat xaridorlar sotib olishga qurbi yetar edi. Ushbu samolyot umumhisobda 36 nusxada ishlab chiqarilgan^[1].

Ekspluatatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Amerika Qoʻshma Shtatlari Ikkinchi Jahon urushiga kirishi bilan xususiy mulkdorlardan armiya uchun „UC-71“ belgisini olgan 16 ta „Spartan 7W“ samolyotini olib qoʻygan va afsuslanarlisi 1945-yilgacha „UC-71“ sobiq egalariga qaytarilganda, ikkita samolyot yoʻqolib egalariga yetib bormagan^[1].

Variantlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Spartan 7X Executive — 285 ot kuchiga ega „Jacobs L-5“ dvigateli bilan jihozlangan birinchi prototip hisoblanadi. Umumhisobda 1 ta samolyot ishlab chiqarilgan. Vertikal qanotlarining sezilarli darajada kichik maydoni bilan ajralib turgan.
Spartan 7W Executive — 400 ot kuchiga ega „Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior“ dvigateli oʻrnatilgan samolyotning asosiy versiyasi. Jami 34 ta samolyot ishlab chiqarilgan.
Spartan 7W-P Executive — Xitoy uchun asosiy versiyadan farq qilmaydigan prototip hisoblanib uning faqat bitta nusxasi ishlab chiqilgan.
Spartan 7W-F — qurolli ikki oʻrindiqli modifikatsiya. Ikki kursli pulemyot, shuningdek, shaffof visor bilan jihozlangan orqa kokpitda harakatlanuvchi pulemyot mavjud. Qanotlar ostida kichik bombalar uchun bomba tokchalari oʻrnatilgan. Samolyot harbiylarda qiziqish uygʻotmagach bu modifikatsiya „Spartan 7W Executive“ning asosiy versiyasiga oʻzgartirilgan.
Spartan UC-71-SP (UC-71) — Ikkinchi Jahon urushi paytida safarbar qilingan standart 7W versiyalarining harbiy varianti hisoblanib, jami 16 ta samolyot ishlab chiqilgan.
Spartan 8W Zevs — harbiy modifikatsiya.
Spartan 12W Executive — urushdan keyingi model^[2].

Operatorlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

— Britaniya qirollik havo kuchlari, Mashgʻulot parvozlari uchun 3 ta mashina (seriya raqamlari KD100, KD101 va KD102) va Angliyada internirlangan Iroq qiroli uchun ishlab chiqarilgan bitta samolyotdan fotorazvedka sifatida foydalanilgan.
— Kanada Qirollik havo kuchlari, 3 ta samolyot.
— Xitoy Respublikasi Harbiy havo kuchlari, bitta mashina yetkazib berilgan (seriya raqami: 1309). Samolyot shikastlangan holda Yaponiya tomonidan qoʻlga olingan hamda Xitoyning aviatsiya texnologiyasining namunasi sifatida jamoatchilikka namoyish etilgan.
— LAPE (Spanish Mail Airlines) tomonidan foydalanilgan uchta samolyot fuqarolar urushi paytida rekvizitsiya qilingan va Respublika havo kuchlari tomonidan foydalanilgan. Meksika orqali yana bir nechta samolyot sotib olingan, ammo ular qabul qilib oluvchi mijozlariga yetkazilmagan.
— AQSH Harbiy havo kuchlari, Ikkinchi Jahon urushi boshlanganda safarbar qilingan 16 ta samolyot 1945-yilda egalariga topshirilgan, ammo ulardan ikkitasi Harbiy havo kuchlarida xizmat paytida yoʻqolgan.

Dizayn[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Spartan 7W Executive“ yopiq kokpitli past qanotli monoplan hisoblangan hamda unda uchuvchidan tashqari, kabina konfiguratsiyasiga qarab 3 yoki 4 yoʻlovchini joylashtirish imkoniyati mavjud boʻlgan. Keng ichki hududi yuqori qulaylik bilan ajralib turgan, xususan u yerda isitgich, konditsioner tizimi, yumshoq stullar, individual yoritish tizimi, kuldonlar va bagaj xonasi bilan taʼminlangan boʻlgan. Qoʻnish moslamasi orqa gʻildiragini oʻz ichiga olgan holda tortilish xususiyatiga ega boʻlgan. Shuningdek eng diqqatga sazovor joyi samolyotning ustki qoplamasi butunlay metalldan iborat boʻlgan^[3].