Sof qiymat

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Sof qiymat — bu jismoniy shaxs yoki muassasaga tegishli boʻlgan barcha moliyaviy boʻlmagan va moliyaviy aktivlarning qiymati, uning barcha toʻlanmagan majburiyatlari qiymatidan chegirib tashlangan.[1] Moliyaviy aktivlar toʻlanmagan majburiyatlarning ayirmasi sof moliyaviy aktivlarga teng boʻlganligi sababli, sof qiymat moliyaviy boʻlmagan aktivlar va sof moliyaviy aktivlar sifatida ham qulay tarzda ifodalanishi mumkin. U kompaniyalar, jismoniy shaxslar, hukumatlar yoki moliyaviy koorporatsiyalar sektori kabi iqtisodiy sektorlarga yoki butun mamlakatlarga nisbatan qoʻllanilishi mumkin.[2]

Tashkilotlar boʻyicha[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hisoblash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sof qiymat moliyaviy aktivlar va majburiyatlarning kombinatsiyasidir. Sof qiymatga hissa qoʻshadigan moliyaviy aktivlar — bu uylar, transport vositalari, har xil turdagi bank hisoblari, pul bozoridagi hisoblar, aktsiyalar va obligatsiyalar.[3] Majburiyatlar resurslarni tugatadigan kreditlar, ipoteka, kreditorlik qarzlari (AP) kabi moliyaviy majburiyatlardir.

Kompaniyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Biznesdagi sof qiymat oʻz kapitali deb ham ataladi. U, odatda, barcha aktivlar va majburiyatlarning balans qiymatiga asoslanadi, yaʼni moliyaviy hisobotlarda koʻrsatilgan qiymat. Balansda kiritilgan maʼlumotlar ishonchsiz boʻlsa va ularning haqiqiy (bozor) qiymatini koʻrsatmasa, sof qiymat koʻrsatkichi ham notoʻgʻri boʻladi. Balansni oʻqiyotganda, agar toʻplangan yoʻqotishlar aktsiyadorning kapitalidan oshsa, sof qiymat salbiy boʻladi.

Ushbu formulada sof qiymat firmaning bozor qiymatini ifodalamaydi ; Agar kompaniya doimiy faoliyat bilan sotilsa, qimmatroq (yoki kamroq) boʻlishi mumkin.

Qarz va sof qiymat biznes kreditlarining muhim jihati hisoblanadi. Biznes egalari oʻzlarining sof boyliklarini yanada oshirish uchun „kapital boʻyicha savdo qilishlari“ talab qilinadi.[4]

Jismoniy shaxslar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jismoniy shaxslar uchun sof qiymat yoki boylik jismoniy shaxsning sof iqtisodiy holatini bildiradi: jismoniy shaxsning aktivlari qiymati minus majburiyatlari. Jismoniy shaxs oʻzining sof qiymatiga taʼsir qiladigan aktivlarga misol sifatida pensiya hisoblari, boshqa investitsiyalar, uy (lar) va transport vositalari kiradi. Majburiyatlarga kafolatlangan qarz (masalan, uy-joy ipotekasi) va taʼminlanmagan qarz (masalan, isteʼmol qarzi yoki shaxsiy kreditlar) kiradi. Odatda taʼlim darajasi kabi nomoddiy aktivlar, garchi bunday aktivlar insonning umumiy moliyaviy holatiga ijobiy hissa qoʻshsa ham, sof qiymatga kiritilmaydi.

Vafot etgan shaxs uchun sof boylik vasiyatda boʻlganida ularning mulkining qiymati uchun ishlatilishi mumkin.

Katta sof boylikka ega shaxslar moliyaviy xizmatlar sohasida yuqori daromadli shaxslar va oʻta yuqori daromadli shaxslar sifatida tavsiflanadi.[5]

Shaxsiy moliya sohasida, shaxsning sof qiymatini bilish uning hozirgi moliyaviy ahvolini tushunish va kelajakdagi moliyaviy taraqqiyotni oʻlchash uchun mos yozuvlar nuqtasini berish uchun muhim boʻlishi mumkin.[6]

Hukumatlar koʻlamida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Barcha aktivlar va majburiyatlarni oʻz ichiga olgan balanslar hukumatlar uchun ham tuzilishi mumkin. Davlat qarzi bilan solishtirganda, davlatning sof boyligi hukumatning moliyaviy kuchining muqobil koʻrsatkichidir. Aksariyat hukumatlar davlat operatsion xarajatlarining shaffof rasmini taqdim etish uchun hisob-kitoblarga asoslangan buxgalteriya tizimidan foydalanadilar.[7] Boshqa hukumatlar kelajakdagi moliyaviy hodisalarni yaxshiroq bashorat qilish uchun naqd pul hisobini ishlatishi mumkin. Hisoblash tizimi davlat xarajatlarining umumiy shaffofligi bilan shugʻullanganda samaraliroq boʻladi. Katta davlat tashkilotlari umumiy sof qiymatni aniqlash uchun izchil va samarali buxgalteriya hisobiga tayanadilar.

Mamlakatlar hisobida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mamlakatning sof boyligi ushbu mamlakatda istiqomat qiluvchi jismoniy shaxslarning va barcha kompaniyalarning sof boyliklari, shuningdek, hukumatning sof qiymati yigʻindisi sifatida hisoblanadi. Qoʻshma Shtatlarga kelsak, bu koʻrsatkich moliyaviy holat deb ataladi va 2014-yil holatiga koʻra, bu qiymat 123,8 trillion dollarni tashkil etdi[8]

Muhimliligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sof qiymat — bu biror kim yoki tashkilotning moliyaviy jihatdan turgan joyni ifodalash. Bu byudjetlarni yaratishga yordam berish, oqilona xarajatlarga taʼsir qilish, qarzni toʻlashga undash va va sarmoya kiritishga undashi mumkin. Sof qiymat, shuningdek, nafaqaga chiqish haqida oʻylashda muhim ahamiyatga ega.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. System of National Accounts 2008, published by the European Commission, the International Monetary Fund, the Organisation for Economic Co-operation and Development, the United Nations, and the World Bank, p. 49, section 3.109.
  2. Ron Lieber. „Net-Worth Obsession“. The New York Times (12-may 2010-yil).
  3. Radner, Daniel B. (1989-yil mart). „Net Worth And Financial Assets Of Age Groups In 1984“. Social Security Bulletin. 52-jild, № 3. 2–15-bet. PMID 2711292. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  4. Hardy, C.O. (1925). „The Ration of Net Worth to Debt“. The University Journal of Business. 4-jild, № 1. 38–46-bet. doi:10.1086/506818. JSTOR 2354605.
  5. Ray Hutton. „Rich spurn ultra-luxury cars“. UK: The Sunday Times (5-noyabr 2006-yil). 22-fevral 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-sentabr 2013-yil.
  6. „Your Personal Net Worth“. schwabmoneywise.com (2020). Qaraldi: 10-aprel 2020-yil.
  7. Shead, Bob (1999). „Measuring Governments' Net Worth“. Agenda: A Journal of Policy Analysis and Reform. 6-jild, № 4. 339–350-bet. JSTOR 43199050.
  8. Federal Reserve. „Z.1 Financial Accounts of the United States — Flow of Funds, Balance Sheets, and Integrated Macroeconomic Accounts — First Quarter 2014“ (PDF).