Shaxmat bo'yicha birinchi groysmeister

Grossmeyster[tahrir | manbasini tahrirlash]

Grossmeyster atamasining shaxmat bilan bog'liq birinchi ma'lum qo'llanilishi Bell's Life jurnalining 1838-yilgi sonida bo'lib, unda muxbir Uilyam Lyuisni "bizning o'tmishdagi grossmeysterimiz" deb atagan. Lyuisning o'zi keyinchalik Filidorni grossmeyster deb atagan va bu atama yana bir nechta o'yinchilarga nisbatan qo'llanilgan.1907-yilgi Ostend turnirida grossmeyster (nemischa Großmeister) atamasi ishlatilgan. Turnir ikki bo'limga bo'lingan: chempionat turniri va ustalar turniri. Chempionat bo'limi avval xalqaro turnirda g'olib bo'lgan futbolchilar uchun edi. Siegbert Tarrash Chempionat bo'limida Karl Shlexter, David Yanovski, Frank Marshall, Amos Bern va Mixail Chigorin ustidan g'alaba qozondi. Ushbu o'yinchilar turnir maqsadlari uchun grossmeysterlar sifatida ta'riflangan.Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra, 1914-yil Sankt-Peterburg shaxmat turnirida "Grossmeyster" unvoni rasmiy ravishda turnirni qisman moliyalashtirgan rus podshosi Nikolay II tomonidan berilgan. Xabar qilinishicha, podshoh bu unvonni besh finalchiga topshirgan: Emanuel Lasker, Xose Raul Kapablanka, Aleksandr Alekxine, Siegbert Tarrash va Frank Marshall.^[1].Grossmeyster (GM) — FIDE jahon shaxmat tashkiloti tomonidan shaxmatchilarga beriladigan unvon. Jahon chempionidan tashqari, grossmeyster shaxmatchi erisha oladigan eng yuqori unvondir.Grossmeyster unvoni, kichikroq FIDE xalqaro usta (IM) va FIDE ustasi (FM) unvonlari bilan bir qatorda, jinsidan qat'i nazar, barcha o'yinchilar uchun ochiqdir. Grossmeysterlarning aksariyati erkaklardir, ammo 2021-yil holatiga ko'ra 2000 nafarga yaqin grossmeysterdan 39 nafari ayol GM unvoniga sazovor bo'lgan. Taxminan 2000-yildan beri eng yaxshi 10 ayolning aksariyati GM unvoniga ega.^[2] Bundan tashqari, ayol grossmeyster unvoni ham mavjud bo'lib, talablar faqat ayollarga beriladi.

Shuningdek, bastakorlar va shaxmat masalalarini hal qiluvchilar uchun Butunjahon shaxmat kompozitsiyasi federatsiyasi tomonidan beriladigan grossmeyster unvonlari ham mavjud (Shaxmat kompozitsiyasi bo'yicha grossmeysterlar ro'yxatiga qarang). Xalqaro korrespondent shaxmat federatsiyasi (ICCF) Xalqaro korrespondent shaxmat grossmeysteri (ICCGM) unvonini beradi. Bu ikkala organ endi FIDEdan mustaqil, lekin u bilan hamkorlikda ishlaydi.

Janubiy Osiyodan birinchi shaxmat grossmeyster[tahrir | manbasini tahrirlash]

U 1987-yilda bu unvonga sazovor bo'lgan bangladeshlik Niyoz Murshed edi, ammo Hindistonda so'nggi o'ttiz yil ichida 50 dan ortiq grossmeyster yetishib chiqdi va Bangladeshda jami 5 nafar grossmeyster bor^[3].

Avstraliyaning birinchi grossmeysteri[tahrir | manbasini tahrirlash]

C.J.S.Purdi bo'lib, u faqat FIDE IM unvonini olgan bo'lsa-da, sirtqi shaxmat bo'yicha grossmeyster bo'lgan va birinchi ICCF jahon chempionligini 1950-yildan 1953-yilgacha bo'lgan vaqtda qo'lga kiritdi.U 1979-yilda turnirda o'ynab yiqilib, 73 yoshida vafot etgan^[4].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[1] ttps://www.chess.com/forum/view/chess-players/first-grandmaster#:~:text=The%20first%20known%20use%20of,to%20a%20few%20other%20players.

[2] "FIDE Ratings".

[3] ttps://www.quora.com/The-first-chess-grandmaster-from-South-Asia-was-Niaz-Murshed-from-Bangladesh-who-earned-the-title-in-1987-but-how-did-India-produced-more-than-50-grandmasters-over-the-last-three-decades-whereas-Bangladesh-has-only

[4] ttps://www.quora.com/Who-is-the-first-chess-grandmaster-from-each-country

[1]

[2]

[3]

[4]