Sarthe

Sarthe
Sarthe; Sarthe
	Departament
	; Bayroq ; Gerb
	48°17′0″N 0°13′0″E / 48.28333°N 0.21667°E G OKoordinatalari: 48°17′0″N 0°13′0″E / 48.28333°N 0.21667°E G O
Mamlakat	Fransiya
Aholisi	566,412
Milliy tarkib	fransuzlar
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	72

Sarthe (fransuzcha talaffuzi: [saʁt] ( tinglang)) Fransiyaning Pay de la Luara mintaqasi va Meyn provinsiyasining Grand-Ouest shahrida joylashgan departamentidir. U Le Mandan sharqdan Anje shimoligacha oqadigan Sarthe daryosi sharafiga nomlangan. 2019-yilda uning aholisi 566 412 kishi edi^[1].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

XVII asrning oxirida ilk Sarthe shahri shakllangan. Zodagonlar Parijdan boshqa hududlarda oʻzlarining uylarini qura boshlashadi. Sarthe ular uchun har tomonlama qulay joyda edi.

Departament 1790-yil 4-martdagi Fransuz inqilobi davrida, 1789-yil 22-dekabrdagi qonunga asosan, Mayen provinsiyasining bir qismidan tashkil etilgan. Dastlab tashkil etilgan hudud ikki departamentga boʻlingan: sharqda Sarthe va gʻarbda Mayen^[2].

Rim davrida bu viloyat Mans shahrini oʻz ichiga olgan va uning koʻplab xarobalari hali ham saqlanib qolgan. Rim termal hammomi qoldiqlari Anjou shahridan topilgan. Shuningdek, Meyn va Touraine chekkasida joylashgan Aubigné-Racan teatri kabi koʻplab sayyohlarni oʻziga jalb qiladigan joylari bor.

XVII asr boshida yashagan Marin Mersenne Sarteda tugʻilgan mashhur davlat arbobi hisoblanadi.

Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sarte departamenti Pay de la Luara maʼmuriy hududining shimoliy qismida joylashgan. Normandiyaning janubida va Armorican massivining janubiy chekkasida hududlari mavjud. U Orne, Eure-et-Luara, Luara-et-Cher, Indre-et-Luara, Men-et-Luara va Mayenne departamentlari bilan chegaradosh.

1854-yilda temir yoʻllarning kelishi mahalliy iqtisodiyotni (asosan savdo sohasini) kuchaytirdi. TGV aloqa binosi 1989-yilda qurilgan boʻlib, hududni yuqori tezlikdagi transport bilan bogʻlaydi. Yoʻl aloqalari nuqtai nazaridan, 1978-yilda sharqdan Le Manga qurilgan A11 avtomarshruti Sarthening strategik mavqeini oshiradi. Ushbu yoʻl Fransiya gʻarbiga kirish eshigi vazifasini bajaradi.

Asosiy shaharlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eng koʻp aholi yashaydigan kommuna — Le Mans. Departament aholisining 65% ni tashkil etuvchi 370 000ga yaqin odam Le Mans shahar hududida istiqomat qiladi. Boʻlimning qolgan qismi qishloq xo'jaligiga ixtisoslashgan. Ushbu soha iqtisodiyotning asosiy qismi hisoblanadi. 2019-yil holatiga koʻra 10 000 dan ortiq aholiga ega 4 ta kommuna mavjud^[1].

Kommuna	Aholi (2019)
Le Mans	143 847
La Fleche	14 858
Sable-syur-Sarte	12,125
Allonnes	11,167

Aholining oʻsishi
Yil	Aholi	±%
1801	388,143	—
1806	410,38	+5.7%
1821	428,432	+4.4%
1831	457,372	+6.8%
1841	470,535	+2.9%
1851	473,071	+0.5%
1861	466,155	−1.5%
1872	446,603	−4.2%
1881	438,917	−1.7%
1891	429,737	−2.1%
1901	422,699	−1.6%
1911	419,37	−0.8%
1921	389,235	−7.2%
1931	384,619	−1.2%
1936	388,519	+1.0%
1946	412,214	+6.1%
1954	420,393	+2.0%
1962	443,019	+5.4%
1968	461,839	+4.2%
1975	490,385	+6.2%
1982	504,768	+2.9%
1990	513,654	+1.8%
1999	529,851	+3.2%
2006	553,484	+4.5%
2011	565,718	+2.2%
2016	567,561	+0.3%