Salim Kurmangujin

Salim Kurmangujin
	Салим Курмангужин
Tavalludi	1934-yil 4-yanvar; Enbek a. Sergeev tumani, ShQV
Vafoti	2018-yil 1-oktabr
Fuqaroligi	SSSR; Qozogʻiston
Kasbi	Qozogʻiston SSR va Qozogʻiston Respublikasi davlat va jamoat arbobi, siyosatchi, yozuvchi.
Turmush oʻrtogʻi	Lyalya Kadirovna Doshanova
Bolalari	2 oʻgʻil bola

Salim Almagambetovich Kurmangujin (1934-yil 4-yanvar, Enbek a. Sergeev tumani — 2018-yil 1-oktyabr)—Qozogʻiston SSR va Qozogʻiston Respublikasi davlat va jamoat arbobi, siyosat arbobi, yozuvchi.

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy Qozogʻiston viloyati Sergeev tumanidagi Enbek qishlogʻida tugʻilgan. Otasi Almaganbet Qurmangʻojin uzoq yillar jamoa raisi boʻlgan. Lenin va „Qozogʻiston SSRning 30 yilligi“.

Petropavlovskdagi qozoq oʻrta maktabini tugatgan (1951).

Olmaota chet tillar pedagogika institutini tugatgan (1951—1955), ingliz tili oʻqituvchisi.SSSR Tashqi ishlar vazirligi Oliy Diplomatik maktabini tamomlagan (1961—1963).Siyosiy fanlar nomzodi (dissertatsiya mavzusi: „Qozogʻiston Respublikasi diplomatik agentligining shakllanishi va rivojlanishi“, 1999-y.)

Yoshligida oʻrim-yigʻim paytida „lobogreik“da ishlagan, kuzda hoʻkizlarda gʻallani Petropavlovskka tashigan.

S.Qurmangʻojin Qozogʻiston diplomatiyasi tarixiga Qozogʻiston tashqi ishlar vazirining birinchi oʻrinbosari va mamlakatimizning Vengriyadagi birinchi elchisi sifatida kirdi^[1].

Ogʻli Rustem Kurmangojin: "Shimoliy Qozogʻiston viloyatidagi maktabni tugatgan, rus tilini yomon bilgan, Olmaotadagi Qizlar Pedagogika Institutiga (JenPI) oʻqishga kirdi, chunki u yerda imtihonlar oxirgi boʻlib, oʻgʻil bolalar kam edi (va) u baland boʻyli va kelishgan edi), umuman olganda, u yerda oʻqishni boshladi.U rus tilini bilmay turib, qanday qilib ilmiy kommunizmni oʻrgangani haqida gapirib berdi—matnni paragraflarga boʻlib yodlab, oʻz soʻzi bilan gapira, tushuntirib bera olmadi. Keyin oʻqituvchilar uning matnni yodlash qobiliyatiga eʼtibor berishdi. Uning chet tillarini bilish qobiliyati uning kelajakdagi taqdirini oldindan belgilab qoʻygan. Ammo shuni taʼkidlash kerakki, oʻsha paytda insonni payqab, targʻib qila oladigan ijtimoiy lift bor edi".^[2]

Siyosiy yoʻli[tahrir | manbasini tahrirlash]

1994-yilda Qozogʻistonning Vengriyadagi Favqulodda va Muxtor elchisi sifatida hamkasblari bilan Budapesht sammitini tashkil etishda bevosita ishtirok etgan. "Men Qozogʻistondan mas’ul shaxslar guruhiga rahbar etib tayinlandim. Biz yigʻilish kun tartibini muhokama qilishda, eng muhim tashkiliy masalalarni hal qilishda qatnashdik. Shaxsiy tajribamdan shuni aytishim mumkinki, bu juda qiyin vazifa. Agar bu yilgi sammit uzoq tanaffusdan soʻng Ostona shahrida oʻtkazilishini hisobga olsak, Qozogʻiston tomoni, shubhasiz, u titanik ishni amalga oshirdi", —dedi S.Kurmangojin. 1994-yilda Budapeshtda boʻlib oʻtgan YXHTning toʻrtinchi sammitida Qozogʻiston ushbu tashkilotga qabul qilindi. 16 yildan soʻng mamlakatimiz uni boshqarib,11 yillik tanaffusdan soʻng Sammitni tashkil qildi. Bu, shubhasiz, yosh davlat uchun xalqaro maydondagi katta muvaffaqiyatdir. Uning soʻzlariga koʻra, Qozogʻiston bu tashkilotga endigina qabul qilinganidan beri mamlakat YXHT raisligiga yangi kelgan davlatdan juda qisqa vaqt ichida oʻtib ketdi. "Albatta, buni yosh suveren davlat, mamlakat rahbariyati,Qozogʻiston tashqi siyosat departamentining katta muvaffaqiyati deb hisoblash mumkin.Bugun xalqaro hamjamiyat raislik muvaffaqiyatidan mamnun.Qolaversa,Qozogʻiston bu tashkilot hayotiga yangi turtki berdi.Shu yil yozida Olmaota yaqinida oʻtkazilgan tashqi siyosat idoralari rahbarlarining norasmiy forumini oʻzgacha deb bilaman, -dedi ichki diplomatiya faxriysi. S.Kurmangojinning taʼkidlashicha, tashqi va ichki siyosatimiz, mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy sohalarida erishilgan yutuqlar tufayli bunday nufuzli xalqaro tashkilotga ishonch qozonish va uni boshqarish imkoni tugʻildi. Bu omillarning barchasi Qozogʻistonning YeXHT raisligiga nomzodini ilgari surishiga xizmat qildi. Taʼkidlash joizki,YeXHTning yangi ming yillikdagi joriy, yettinchi va birinchi sammiti birinchi marta Vena sharqida oʻtkaziladi, shuning uchun ham bu sammit katta tarixiy ahamiyatga ega, deyish mumkin. "Ishonchim komilki, YeXHTga aʼzo davlatlar rahbarlarining poytaxtda siyosiy hujjatlarni qabul qilishlari Yevroatlantika va Yevroosiyo makonida katta ahamiyatga ega boʻladi. Sammitning yakuniy hujjati, shubhasiz, qabul qilinadi va u YeXHTning transmilliy tahdid va tahdidlarga qarshi kurashdagi faoliyatini kuchaytiradi. Ostonadagi sammitning yakuniy deklaratsiyasi hamda davlat va hukumat rahbarlarining Vankuverdan Vladivostokgacha boʻlgan fazoda xavfsizlikni mustahkamlash va hamkorlikni rivojlantirishning asosiy masalalari boʻyicha konsensusga erishishi tashkilot faoliyatiga yangi sur’at bagʻishlaydi. tarixida yangi sahifa ochadi. , — dedi diplomat. Uning ishonchi komilki, yangi tahdidlar va xavflar yangi xavfsizlik strategiyasini ishlab chiqishni talab qiladi.

Qosim-Jomart Tokaev: Qozoq diplomatiyasi patriarxi. Salim Almaganbetuli Kurmangojin mustaqil Qozogʻiston diplomatiyasi tarixida alohida oʻrin tutadi. Misr,Efiopiyadagi sovet elchixonalari va general-gubernatorlik, SSSRning Istanbuldagi konsulligida katta tajriba orttirib, yangi tarixiy sharoitlarda barcha bilim va koʻnikmalarini davlatimiz manfaati yoʻlida muvaffaqiyatli qoʻlladi. Qaytib kelgan Prezident N.A.Nazarboyev, Salim Almagʻambetullar zudlik bilan eskirgan hujjatlar oʻrniga normativ hujjatlarni tayyorlashga kirishdilar. Meʼyoriy-huquqiy hujjatlar oʻtgan davr voqeligini aks ettirsa-da, yangi geosiyosiy vaziyat ehtiyojlariga javob bermadi. Darhaqiqat, Qozogʻiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri faoliyatiga oid Prezidentning birinchi farmonlari, Hukumat qarorlari loyihalari hamkasbimiz va oʻrtoqimiz S.A.Kurmantujin tomonidan tayyorlangan. U milliy diplomatik xizmat shakllanishining eng mas’uliyatli davrida xizmat qildi. Tashqi ishlar vazirining birinchi oʻrinbosari.

Xizmati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1955-1956-oliy oʻquv yurtini tugatgandan soʻng- Petropavlovsk pedagogika institutida ingliz tili oʻqituvchisi;

1956—1961 — Qozogʻiston SSR Tashqi ishlar vazirligining 2-, 1-kotibi;

1963-1967 — SSSRning SSSRdagi elchixonasi Madaniy aloqalar boʻlimi 3-kotibi, Qohira;

1967—1973-yillarda — SSSR Tashqi ishlar vazirligi Yaqin Sharq boʻlimining 3, 2, 1-kotibi;

05.1973-1978 — Turkiyaning Istanbul shahridagi SSSR Bosh konsulligi konsuli;

04.1974-yil — Turkiyadagi SSSR Bosh konsuli vazifasini bajaruvchi;

1978—1984-yillarda — SSSR Tashqi ishlar vazirligi Bosh kotibiyati maslahatchisi;

1984—1989-yillarda SSSRning Efiopiyadagi elchixonasi maslahatchisi;

1989—1992-yillarda — SSSR Tashqi ishlar vazirligi Sovet elchixonalari bilan ishlash boʻlimi mutaxassisi;

1992—1993-yillarda — Qozogʻiston tashqi ishlar vazirining 1-oʻrinbosari;

11.06.1993-1936 — Qozogʻistonning Vengriya Respublikasidagi Favqulodda va Muxtor Elchisi;

1996-1997 yillarda — Qozogʻiston Respublikasi tashqi ishlar vaziri maslahatchisi;

1997—1998-yillarda — Qozogʻiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi nazorat boshqarmasi boshligʻi;

1998—1999-yillarda-Oʻzbekiston TIV Diplomatik akademiyasi Favqulodda va Muxtor elchilar va yana Oʻzbekiston TIV mas’ul xodimlari malakasini oshirish boʻlimi boshligʻi.

1999-yildan -Qozogʻiston boshqaruv akademiyasi va KazNU oʻqituvchisi. Al-Forobiy^[3]

„Qozogʻiston Respublikasi diplomatik xizmatida xizmat koʻrsatgan xodim“

„Qozogʻistonda xizmat koʻrsatgan arbob“

„Diplomatik xizmatda 45 yil“ kitobi muallifi (2004).