Qahramon ona ordeni
| „Qahramon ona“ ordeni | ||
|---|---|---|
| ||
| Asl nomi | Орден «Мать-героиня» | |
| Mamlakat |
 SSSR | |
| Turi | oliy unvon | |
| Taqdirlash asosi | 10 va undan ortiq bolani dunyoga keltirgan va tarbiyalaganlar | |
| Holati | topshirilmaydi | |
| Statistika | ||
| Koʻrsatkichlari |
kengligi - 28 mm, balandligi - 46 mm | |
| Taʼsis sanasi | 1944-yil 8-iyul | |
| Birinchi taqdirlash | 1944-yil 27-oktabr | |
| Oxirgi taqdirlash | 1991-yil 14-noyabr | |
| Mukofotlash soni | taxminan 431 000 | |
| Navbat | ||
| Toʻngʻich mukofot | yo'q | |
"Qahramon ona" — ko'p bolali onalarga beriladigan eng yuqori unvon va SSSRdagi xuddi shu nomdagi ordenning nomi. Unvon va tartib SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 8-iyuldagi Farmoni bilan o'rnatilgan.
“Qahramon ona” unvoni to‘g‘risidagi nizomga ko‘ra, bu orden bir vaqtning o‘zida 10 va undan ortiq bola tug‘ib, voyaga yetkazgan onalarga, oxirgi farzandi 1 yoshga to‘lganda hamda bu onaning qolgan bolalari tirik payti beriladi.
“Qahramon ona” ordeni bilan bir vaqtda “Onalik” medali va “Ona shuhrati ” ordenlari paydo bo'ldi.
Orden tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
„Qahramon ona“ ordeni - bu besh qirrali yulduz shaklida ajralib turadigan kumush nurlar fonida oltin qavariq besh qirrali yulduz bo'lib, uning uchlari oltin yulduzning uchlari orasiga joylashtirilgan.
Kumush shtral yulduzning qarama-qarshi uchlari orasidagi tartibning o'lchami 28 mm. Ordenning balandligi blok bilan birga 46 mm.
1975 -yil 18-sentabr holatiga koʻra, ordendagi oltin miqdori 4,5±0,4402 g, kumush miqdori 11,525±0,974 g. Oltinning probasi 950. Ordenning umumiy ogʻirligi 17,5573±1,75 g.
Ordenning nishoni ko'z va qizil emal bilan qoplangan figurali metall plastinka bilan bog'langan holda bog'langan. Plastinada qavariq “Qahramon ona” yozuvi bor. Plitaning chetlari va yozuvi zarhallangan. Plitaning orqa tomonida ordenni kiyimga yopishtirish uchun pin bor.
"Qahramon ona" unvoni to'g'risidagi nizom[tahrir | manbasini tahrirlash]
“Qahramon ona” unvoni eng oliy darajadagi farqlash darajasi bo‘lib, o‘n va undan ortiq bolani dunyoga keltirgan va tarbiyalagan onalarga beriladi.
“Qahramon ona” unvoni oxirgi farzandi bir yoshga to‘lganida va bu onaning qolgan farzandlari tirik bo‘lgan taqdirda beriladi.
“Qahramon ona” unvonini berishda ushbu bolalar ham hisobga olinadi:
- qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ona tomonidan asrab olingan;
- SSSR mudofaasida yoki harbiy xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarishda yoki SSSR fuqarosining inson hayotini saqlab qolish, sotsialistik mulkni va sotsialistik qonun va huquqni muhofaza qilish burchini bajarish paytida vafot etgan yoki bedarak yo'qolgan; ko'rsatilgan holatlarda olingan jarohatlar, kontuziyalar, mayinlar yoki kasallik natijasida yoki ishlab chiqarish jarohati yoki kasb kasalligi natijasida vafot etganlar sifatida.
“Qahramon ona” unvoni bilan taqdirlangan onalar “Qahramon ona” ordeni va SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining diplomi bilan taqdirlanadilar.
"Qahramon ona" ordeni taqdirlanganlar tomonidan ko'krakning chap tomoniga taqiladi va agar taqdirlanganda boshqa orden va medallar bo'lsa, ularning ustiga o'rnatiladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Qahramon ona" unvoni Sovet Ittifoqining eng yuqori darajasi boʻlib, bolalar tugʻilishi va tarbiyasidagi xizmatlari uchun ayollarga beriladi. Rossiya tarixida birinchi marta onalar uchun maxsus mukofot joriy etildi: „Qahramon ona“ ordeni. Shunisi eʼtiborga loyiqki, bu nom millionlab odamlarning hayotiga zomin boʻlgan Ulugʻ Vatan urushi davrida yaratilgan. Frontda halok bo‘lgan erkaklarning aksariyati yoshlar va o‘rta yoshlilar edi. Mamlakat aholisi sezilarli darajada kamaydi. „Qahramon ona“ unvoni va shu nomdagi ordenning kiritilishi mamlakatga o‘sha davrda, kommunizm quruvchilarning yangi avlodiga naqadar zudlik bilan ehtiyoj borligini taʼkidladi.
Orden dizayni muallifi rassom Ganf I. A.
„Qahramon ona“ faxriy unvoni birinchi marta SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 27-oktyabrdagi Farmoni bilan berilgan. Ushbu Farmon bilan „Qahramon ona“ unvoni bilan taqdirlangan o‘n to‘rt nafar ayol orasida 1-sonli „Qahramon ona“ ordeni va SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1-sonli diplomi bilan Moskva viloyati, Mamontovka qishlogʻida yashovchi, 12 bolani tarbiyalagan Aleksaxina Anna Savelyevna taqdirlandi.. Mukofot unga 1944-yil 1-noyabrda Kremlda topshirildi.
SSSR tarixida oxirgi marta „Qahramon ona“ unvonini berish SSSR Prezidentining 1991-yil 14-noyabrdagi farmoniga muvofiq amalga oshirildi.
1995-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, 431 mingga yaqin ayol „Qahramon ona“ ordeni bilan taqdirlangan.
SSSR parchlanganidan keyingi holat[tahrir | manbasini tahrirlash]
1991-yilda Sovet Ittifoqi parchalanganidan soʻng, koʻpchilik postsovet respublikalarida mukofot bekor qilindi.
- Rossiya Federatsiyasida u 1991-yilda bekor qilingan, ammo 2008 yilda „Ota-onalar shon-sharafi“ ordeni bilan almashtirilgan. 2022-yilda Rossiya prezidenti Vladimir Putin Qahramon ona unvonini tiklash va bir million rubl miqdorida toʻlov joriy etishni taklif qildi.[1]
- Tojikistonda 1996-yilda ko‘p bolali oilalarni rag‘batlantirmaslik maqsadida u bekor qilingan.
- Ukrainada mustaqillikka erishgach, u bekor qilingan, ammo 2001-yilda tiklangan.[2]
- Qozog‘istonda 10 va undan ortiq bolali onalarga 1995-yildan beri „Oltin alka“ („Oltin olka“), sakkiz yoki to‘qqiz nafar farzandli onalarga „Qumis alka“ („Kumush alka“) mukofotlari beriladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Putin proposed to return the honorary title "Mother Heroine" in Russia“ (2022-yil iyun).
- ↑ Gender, Politics and Society in Ukraine, University of Toronto Press, 2012, ISBN 1442640642