Pumbedita

Pumbedita
Pumbedita; פומבדיתא
	33°21′4″N 43°47′10″E / 33.35111°N 43.78611°E G OKoordinatalari: 33°21′4″N 43°47′10″E / 33.35111°N 43.78611°E G O
	[[File:\|290px\|Pumbedita xaritada]] Pumbedita

Pumbedita (baʼzida Pumpedita yoki Pumbedisa; Aramaic: פוּמְבְּדִיתָא‎ Pūmbəḏīṯāʾ, „Daryo ogʻzi“^[1]) Iroqning Falluja shahri yaqinida joylashgan qadimiy shahar. Shaharda Pumbedita akademiyasi faoliyat yuritgani bilan mashhur.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pumbedita shahrida Quddusning Ikkinchi ibodatxonasi davridan beri yahudiylar istiqomat qilgan^[2].

Shaharda koʻp yahudiy aholi yashagan. Shahar Pumbedita akademiyasi bilan mashhur edi. Akademiya faoliyati natijasida Sura shahri shakllangan va Bobil Talmudi yuzaga kelgan. Akademiyaga III asr oxirida Yahudo ben Hizqiyol asos solgan. Akademiya Nehardeya akademiyasi vayron qilinganidan keyin tashkil etilgan. Poytaxt shahar Nehardeya Fors-Palmira urushi paytida vayron qilingan.

Tudelalik Benjaminning 12-asrdagi sayohatlari haqidagi maʼlumotlarida shunday taʼrif berilgan:

[Mosuldan ikki kunlik] Juba, yaʼni Nehardeyadagi Pumbedisa, ikki mingga yaqin yahudiylarni oʻz ichiga olgan. Ularning baʼzilari taniqli olimlardir. Ulardan asosiylari ravvin R. Chen, R. Moshe va R. Eliakim kabilar. Bu yerda sayohatchi ikki sinagoga qarshisidagi R.Yehuda va R.Shmuil qabrlarini va tutqunlik shahzodasi R. Natan va R. Bostenay, R. Nachman, B. Papa haykallarini koʻrishi mumkin. Qabrlar Yehuda va Shmeilning hayotlari davomida oʻzlari tomonidan barpo etilgan^[3].

Guy Le Strange Ibn Serapion tuzgan Abbosiylar davridagi Mesopotamiya geografiyasi (tax. 900) asosida Pumbeditaning taxminiy oʻrnini aytib oʻtgan:

Nahr-al-Badat (yoki Budot) Furot daryosining Kufa irmogʻi chap qirgʻogʻidan, Kufa shahrining shimoliga qarab bir kunlik yoʻlda, ehtimol Kantara-al-Kufa shahri yaqinida qazilgan uzun drenaj kanali edi. Aks holda Al-Kanatir, „Koʻpriklar“ deb atalgan, shubhasiz Badat boʻylab katta yoʻlni kesib oʻtadi. Bu „Koʻpriklar“ shahri buyuk Suro qayiqlar koʻprigidan 27 mil janubda va Kufadan 28 mil shimolda joylashgan. U, ehtimol, ibroniycha Pombedita (arabcha Fam-al-Badat, „Badat kanalining ogʻzi“) bilan yonma-yon boʻlgan yoki unga oʻxshash bo'lgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ A Geonic Commentary on a passage taken from the Babylonian Talmud (Kiddushin 72a-b) and discovered in the Cairo Geniza reads: "...Thus do we say, Baḏitha levaī (i.e. the river is teeming), everyone comes in and takes out fish. When a great number starts to come inside, they are trapped and brought out from there. Now, this matter takes place on the intermediate days of the feast. As for Baḏitha, it [means] river, while its mouth is called Fūm Baḏitha (Pumbeditha). Now, however, in the Arabian tongue it is called Al-Badeāh (al-Badiya)."
↑ Iggeret Rav Sherira Gaon, in accordance with Babylonian Talmud, Rosh Hashanah 23b
↑ The itinerary of Rabbi Benjamin of Tudela; transl., edit. A. Asher, 1800-1853; Zunz, Leopold, 1794-1886; Lebrecht, Fuerchtegott Schemaja, 1800-1876. Publ. New York: "Hakesheth" pub. Co.

Iroq geografiyasiga oid ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.

[1] A Geonic Commentary on a passage taken from the Babylonian Talmud (Kiddushin 72a-b) and discovered in the Cairo Geniza reads: "...Thus do we say, Baḏitha levaī (i.e. the river is teeming), everyone comes in and takes out fish. When a great number starts to come inside, they are trapped and brought out from there. Now, this matter takes place on the intermediate days of the feast. As for Baḏitha, it [means] river, while its mouth is called Fūm Baḏitha (Pumbeditha). Now, however, in the Arabian tongue it is called Al-Badeāh (al-Badiya)."

[2] Iggeret Rav Sherira Gaon, in accordance with Babylonian Talmud, Rosh Hashanah 23b

[3] The itinerary of Rabbi Benjamin of Tudela; transl., edit. A. Asher, 1800-1853; Zunz, Leopold, 1794-1886; Lebrecht, Fuerchtegott Schemaja, 1800-1876. Publ. New York: "Hakesheth" pub. Co.

[1]

[2]

[3]