Kontent qismiga oʻtish

Phi Phi orollari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Phi Phi orollari - Tailanddagi katta Phuket oroli va Tailandning Malakka boʻgʻozlari oʻrtasidagi orollardir. Orollar maʼmuriy jihatdan Krabi viloyatining tarkibiga kiradi. Ushbu orollar eng katta va aholisi eng koʻp orol hisoblanadi. Ushbu orollar oʻz ichiga Bida Nok , Bida Nai , Ko Mai Phai kabi orollarni oladi. Ushbu orollarga paromlar , tezyurar qayiqlar yoki uzun dumli qayiqlar orqali borish mumkin. Ushbu qayiqlarni koʻpincha Krabi shahridan yoki Pxuket viloyatidan topish mumkin[1].

Phi Phi orollarida dastlab 1940-yillarning oxirlarida Tailandlik Malay baliqchilari yashashgan , keyinchalik kokos yetishtiradigan joyga aylantirilgan. Hozirgi kunda Phi Phi orolining 80 foizdan ortigʻi musulmon hisoblanadi , ammo orolda ishlovchilarning koʻpi buddistlar hisoblanadi. Doimiy aholi oʻsish soni 2000 dan 3000 kishigacha (2018)[2].

Phi Phi orollari 2000-yilda The Beach Amerika filmi uchun suratga olish joyi sifatida tanlangan va butun dunyoga mashhur boʻlgan[3]. Ammo kino tufayli oroldagi koʻp daraxtlarga ziyon yetkazilgani aytildi va prodyuserlar ushbu orol plyajlariga palmalar ekishgan. Ushbu orolda turizmning oʻsishiga kino namoyishi sabab boʻldi , ammo keyinchalik bu atrof-muhit ifloslanishiga olib keldi.

Phi Phi orollari 2004-yil Hindistonda boʻlgan tsunamidan keyin vayron boʻlgan va u yerdagi barcha infrotuzilmalar ishdan chiqqan.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gypsy qayigʻi, Ko Phi Phi

Phi Phi nomi malay tilidan kelib chiqqan. Orollarning asl nomi Pulau Api-Api (olovli orol) hisoblangan.

Geografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Phi Phi orollari 6 ta mayda oroldan iborat. Ular Phuketdan 46 km janubi-sharqda joylashgan va Hat Noppharat Thara–Mu Ko Phi Phi National Parkining bir qismi hisoblanadi[4]. Bogʻ 242,437 rai (38,789.9 ga; 95,852 akr) maydonni egallagan[5]. Dengizda marjonlar koʻp va ushbu orolda qoyalar, gʻorlar va oq qumli playlar ham bor[6].

Iqlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ko Phi Phi milliy bogʻining tropik musson shamollari ta'sirida maydan dekabrgacha yomgʻirli , yanvardan aprelgacha harorat juda issiq boʻladi. Oʻrtacha harorat 17–37 °C (63–99 °F) gacha boʻladi. Oʻrtacha yogʻin miqdori 2,231 millimetr (87.8 inches) ni tashkil qiladi , eng yomgʻir koʻp yogʻadigan oy iyul va eng qurgʻoqchilik boʻladigan oy fevral hisoblanadi[7].

Transportlar va aloqalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yoʻllar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2004-yildagi tsunamidan keyin Phi Phi orollari qayta tiklangan , ammo Ton Sai koʻrfazi va Loh Dalum koʻrfazining katta qismini qamrab olgan. Oroldagi barcha yoʻllar faqat piyodalar uchun va yuklarini tashish uchun maxsus aravachalar ham mavjud. Yuk mashinalar va favqulodda kerak boʻladigan mashinalardan boshqa mashinalar kirishiga ruxsat berilmagan.

Havo orqali

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Phi Phi orollariga olib boradigan eng yaqin aeroport Krabi shahrida joylashgan. Phuket va Trang shahridagi aeroportlar ham yaqin. Toʻgʻridan toʻgʻri Phi Phi oroliga olib boradiga aeroport yoq. Turli xil kemalar bilan yetib borsa boʻladi.

Kema orqali

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Phuket, Ko Lanta va Krabi shaharlaridan Phi Phi orollariga doimiy va tez-tez kemalar qatnab turadi. Kemalar qatnovi 08:30 boshlanadi va 14:30 da kemalar qatnovi toʻxtatiladi. Iyun-oktabr oylarida Ko Lanta shahriga va boshqa shaharlarga qaytish faqat Krabi shahri orqali amalga oshiriladi[8].

Turizm

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Quyosh botishi, Ko Phi Phi Don
Phi Phidagi bayram

Orol plyajlari va toza suvi bilan mashhur va milliy boʻida hali ham tabiiy muhit saqlanib qolgan, The Beach filmidan soʻng turizm sohasi keskin ravishda oʻsgan.

Phi Phining Maya koʻrfazi 2018-yil iyun oyidan ekotizim tiklanguncha sayyohlar uchun yopiq edi, bir yildan soʻng yana sayyohlarni qabul qila boshladi[9].

Diqqatga sazovor joylari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Maymunlar plyaji
  • Maya koʻrfazi
  • Chivinlar oroli[10]
  • Koh Phi Phi Leh
  • Viking gʻori
  • Laem Tong plyaji

2004-yilgi tsunami

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2004-yil 26-dekabrda Hind okeanidagi tsunami tufayli Phi Phi orolida aholi yashaydigan qismi vayron boʻlgan. Orolning Ton Sai koʻrfazida ikkita ohaktosh orasida isthmusqurilgan. Orolning ancha qismiga ziyon yetgan. Aholining ba'zi qismi evakuatsiya qilingan[11]. Hozirgi kunda orol qayta tiklangan va turistlar uchun barcha sharoitlar yaratilgan.

Tsunamidan keyingi qayta qurish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ko Phi Phi Don, 2005-yil mart oyida, tsunamidan keyin.

Tsunamidan keyin oroldagi binolarning taxminan 70 foizi vayron boʻlgan. Oroldan 2005-yil iyul oyining oxiriga kelib, taxminan 850 kishining jasadi topilgan va taxminan 1200 kishi bedarak yoʻqolgan, ammo halok boʻlganlarning umumiy soni haligacha aniq emas. Bedarak yoʻqolgan mahalliy gidlar va turistlarning soni 4000 dan oshgan. Phi Phi aholisidan 104 kishi tirik qolgan, bolalar orasida otasidan yo onasidan , yoki ikkilasidan ham ayrilganlar bor[12].

Turizmning ta'siri

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Brayd kiti Phi Phi orollaridan suzadi

Turistlar orqali Phi Phi oroli ancha ifloslangan va suvning koʻp qismi notoʻgʻri sarflangan[13]. Ammo Mr.Pankumning fikricha , Phi Phi orolining asisiy daromadi turistlar orqali va mehmonxonalar orqali kelayotgan edi[14]. 2018-yil iyun oyida Leonardo Di Kaprioning 2000-yilda suratga olingan “The Beach” filmi orqali mashhur boʻlgan Maya plyaji tiklanishi uchun noma’lum muddatga yopiladi. Plyaj kuniga 5000 ga yaqin sayyoh va 200 ta qayiqni qabul qilar edi[9]. U 2022-yil 1-yanvarda qayta ochilgan[15]

Rasmlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Vertical limestome cliffs of Ko Phi Phi Le
    Ko Phi Phi Lening ohaktosh qoyalari
  • Maya Bay, Ko Phi Phi Le
    Maya Bay
  • "Sea gypsy" boats, Ko Phi Phi
    Dengiz qayiqlari , Ko Phi Phi
  • Ko Phi Phi Don beach
    Ko Phi Phi Don plyaji
  • Long-tail boat on the shore of Ko Phi Phi Le
    Ko Phi Phi Lening qirgʻogʻidagi uzun dumli qayiq
  • Longtail boats, Maya Beach
    Uzun dumli qayiqlar, Maya plyaji

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ WEEKLY, TTR „Conde Nest ranks Asia's top islands“ (en-US). TTR Weekly (2022-yil 9-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 4-dekabr.
  2. ↑ Hutton, Mercedes. „Thailand’s Phi Phi Islands face drinking water crisis, and too many tourists are to blame“. South China Morning Post (2018-yil 12-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 25-avgust.
  3. ↑ Makalintal, Bettina (11 February 2020). "Leonardo DiCaprio's 'The Beach' Predicted the Worst of Influencer Culture". Vox. https://www.vice.com/en_us/article/g5xj54/leonardo-dicaprios-the-beach-predicted-the-worst-of-influencer-culture?utm. Qaraldi: 12 February 2020. Phi Phi orollari]]
  4. ↑ „Hat Noppharat Thara-Mu Ko Phi Phi National Park“. Department of National Parks (DNP). 2015-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
  5. ↑ „Hat Noppharat Thara-Mu Ko Phi Phi National Park“. Department of National Parks (DNP). 2015-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
  6. ↑ „Koh Phi Phi“. Tourism Authority of Thailand (TAT). 2015-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
  7. ↑ „Hat Noppharat Thara-Mu Ko Phi Phi National Park“. Department of National Parks (DNP). 2015-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
  8. ↑ „Phuket to Phi Phi Ferry | Phuket to Phi Phi Speedboat“. phuketharbour.com. Qaraldi: 2019-yil 11-iyun.
  9. ↑ 9,0 9,1 Ellis-Petersen, Hannah. „Thailand bay made famous by The Beach closed indefinitely“. The Guardian (2018-yil 3-oktyabr). Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Guardian-20181003" defined multiple times with different content
  10. ↑ Barnes. „Top 10 Very Best Things to Do on Phi Phi Island, Thailand“ (en-us). Your Lifestyle Business (2022-yil 1-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 6-mart.
  11. ↑ „‘Wildlife is coming back’ – Maya Bay’s recovery 2 decades on from The Beach“ (en). South China Morning Post (2022-yil 6-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 4-dekabr.
  12. ↑ Marshall, Andrew (2005-10-03). „Help International Phi Phi“. Time. 2011-02-26da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2012-07-13.
  13. ↑ Gazette, Legacy Phuket „Phi Phi Island releases 83% wastewater untreated“ (en). The Thaiger (2016-yil 3-mart). Qaraldi: 2019-yil 22-yanvar.
  14. ↑ Plerin, Chutharat. „Special Report: Phi Phi cries for help“. The Taiger (2014-yil 25-oktyabr). Qaraldi: 2018-yil 29-sentyabr.
  15. ↑ Cripps. „Thailand bay made famous by ‘The Beach’ finally reopens“ (en). CNN (2021-yil 15-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 20-aprel. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Phi_Phi_orollari&oldid=4535691" dan olindi