Paduka

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Baland platformali tikilgan paduka kelinning shimining bir qismi edi[1].

Paduka — Hindistondagi poyafzalning qadimiy shakli boʻlib, oyoqning katta va ikkinchi barmogʻi oʻrtasida joylashgan ustun va dastagi boʻlgan taglikdan iborat[2]. U tarixan Janubiy Osiyo va Janubi- Sharqiy Osiyoda kiyilgan. Paduka turli shakl va materiallarda mavjud. Ular, masalan, haqiqiy oyoq shaklida yoki baliq shaklida qilingan boʻlishi mumkin va yogʻoch, fil suyagi va kumushdan yasalgan. Ular nozik tarzda bezatilgan boʻlishi mumkin, masalan, kelinning shimining bir qismi sifatida ishlatilganda, lekin diniy qurbonliklar sifatida ham berilishi yoki oʻzlari hurmatga sazovor boʻlishi ham mumkin ekanManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Oddiy yogʻoch padukalar oddiy odamlar tomonidan kiyilishi mumkin boʻlsada, fil suyagi yoki sim bilan qoplangan nozik tik, qora va sandal daraxtidan yasalgan padukalar kiyuvchining yuksak mavqeining belgisi edi[3]. Zamonaviy dunyoda padukalar hinduizm, buddizm va jaynizmning mendikantlari va avliyolari tomonidan poyabzal sifatida kiyiladi. Uning hinduizmdagi ahamiyati Ramayana dostoniga bogʻliq. Paduka, shuningdek, uylar va maxsus qurilgan ibodatxonalarda ramziy shaklda[4][5][6][7] ulugʻlanadigan xudolar va azizlarning izlariga ham murojaat qilishi mumkin. Shunday ibodatxonalardan biri Hindistonning Gaya shahridagi Vishnupad Mandiridir. Xuddi shunday, Buddaning izlari Bodh Gayadagi Bodhi daraxti ostida sigʻinadi[7]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Paduka — Malayziyadagi qirollik ramzi. Seri Paduka „Janob hazratlari“ degan maʼnoni anglatadi, bu Malayziya sudining nufuzli shaxslariga eʼtirof etish sharafi sifatida berilgan unvondir[8][9].

Haykaltaroshlikdagi padukaning tafsiloti, Orissa davlat muzeyi, Bhubanesvar

Etimologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hans Sloan (1660—1753-yillarda) tomonidan toʻplangan boʻyalgan hind padukasi. Hozir Britaniya muzeyi kollektsiyasida saqlanadi.
Paduka bilan ayol figurasi, XI asr.

Sanskritcha „pāduka“ soʻzi „oyoq“ degan maʼnoni anglatuvchi pāda soʻzidan olingan. Ushbu atama Hindistonning qadimgi arxetip poyabzallarini aniqlash uchun yaratilgan[10].

Afsonalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pada („oyoq“) soʻzi qadimgi hind yozuvidagi Rigvedada koinotni, yaʼni Prithvi (yer), Vayu (havo), Akash (osmon) va osmondan tashqaridagi shohlikning elementini ifodala berar ekan[11].

Qurilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kashmirlik pandit ayol kiygan padukasi taxminan 1922-yilda

Oyoq kiyimi asosan sandal boʻlib, uning tagligi yogʻoch boʻlib, katta va ikkinchi barmoqlar oʻrtasida ushlab turish uchun tirgak va tayoqchaga ega. Uning tagligini oyoqqa yopishtirish uchun hech qanday tasma yoʻq, shuning uchun kiygan kishi yurish paytida sandalni joyida ushlab turish uchun ikkita barmoq orasidagi ustunni faol ravishda ushlab turishi kerak[12].

Hurmat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avliyo Dnyaneshvarning Padukasini Alandidan Pandxarpurgacha boʻlgan kortejda kumush buqa aravada palankenda olib borishmoqda.

Vishnupad ibodatxonasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu oddiy Padukalar azizlar va mendikantlar tomonidan kiyiladi.

Satchidananda Utsav[tahrir | manbasini tahrirlash]

Satchidananda Utsav (haqiqat, ong va baxt bayrami) Sadguru Shree Aniruddha Upasana Trust (Mumbay, Hindiston) tomonidan tashkil etilgan va har yili Margashirshaning ikkinchi shanbasida (Hindu taqvimining toʻqqizinchi oyi) nishonlanadi. Odatda ketma-ket ikki kundan besh kungacha amalga oshiriladi. Bayram paytida sigʻinadigan muqaddas padukalar Aniruddhaning Ram Naam universal banki tomonidan chiqarilgan va butun dunyo boʻylab minglab dindorlar tomonidan yozilgan Ram Naam kitoblarining qogʻoz pulpasidan tayyorlanadi[13][14][15].

Galereyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Paduka Bata poyabzal muzeyidagi ko'rgazmada
    Paduka Bata poyabzal muzeyidagi ko'rgazmada
  • Bata poyabzal muzeyidagi ko'rgazma
    Bata poyabzal muzeyidagi ko'rgazma
  • Kumush paduka, Bata poyabzal muzeyi
    Kumush paduka, Bata poyabzal muzeyi
  • Kumush paduka, Bata poyabzal muzeyi
    Kumush paduka, Bata poyabzal muzeyi

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Upanah
  • Sandal
  • Chappal

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „britishmuseum.org“.
  2. ↑ „All About Shoes — The Bata Shoe Museum“. 2009-yil 29-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
  3. ↑ „All About Shoes — The Bata Shoe Museum“. 2009-yil 29-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
  4. ↑ „The Paduka“. 2009-yil 29-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-dekabr 2009-yil.
  5. ↑ „Paduka“. Fashion Encyclopedia. 2010-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-dekabr 2009-yil.
  6. ↑ „Feet and Footwear in the Indian Tradition“. 2009-yil 17-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-dekabr 2009-yil.
  7. ↑ 7,0 7,1 „Sanskrit Lexicon“. Qaraldi: 27-dekabr 2009-yil.
  8. ↑ Kampar. Sri Paduka: the exile of the Prince of Ayodhya. Ohio University, Center for International Studies, 1969 — 3, 4 bet. 26-dekabr 2009-yilda qaraldi. 
  9. ↑ Rigg, Jonathan. A Dictionary of the Sunda language. Batavia, Java: Lange & Co., 1862. 
  10. ↑ „britishmuseum.org“. „britishmuseum.org“.
  11. ↑ „In the Footsteps of the Divine“. 2010-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-dekabr 2009-yil. „In the Footsteps of the Divine“ (Wayback Machine saytida 2010-01-13 sanasida arxivlangan). Retrieved 26 December 2009.
  12. ↑ Jutta Jain-Neubauer, Feet and Footwear in Indian Culture, 2000, Bata Shoe Museum
  13. ↑ „Shree Sacchinandotsav“ (24-noyabr 2015-yil).
  14. ↑ worldhistory.org
  15. ↑ „The Ramayana index“. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Paduka&oldid=3698757" dan olindi