Otboshi GES
| Otboshi GES | |
|---|---|
| Mamlakat |
 Qirgʻiziston |
| Joylashuvi | Norin viloyati Norin tumani |
| Daryo | Otboshi |
| Egasi | „Elektr stansiyalari“ OAJ |
| Maqomi | Amalda |
| Qurilishi boshlangan yil | 1963 |
| Agregatlar ishga tushgan yillar | 1970 |
| Asosiy tavsifi | |
| Yillik elektr energiyasi ishlab chiqarishi | 165 |
| Elektrostansiya turi | toʻgʻonli |
| Qisman kuchlanish | 67,5 |
| Elektr quvvati, MVt | 40 |
| Uskunalar tavsifi | |
| Turbinalar soni | 4 |
| Turbinalar soni va rusumi | radial-oʻqli (РО-697-ВМ-140) |
| Turbinalardan chiqish, m³/s | 4×17,6 |
| Elektr generatorlar | 4×ВГС-325/89-14 |
| Generatorlar quvvati , megavatt | 4×10 |
| Asosiy inshoot | |
| Toʻgʻon turi | tuproqli |
| Toʻgʻon balandligi, m | 79 |
| Toʻgʻon uzunligi, m | 55 |
| Shlyuz | mavjud emas |
| Taqsimlovchi qurilma | 110 kV |
| Xarita | |
.png)
Koordinatalari: 41°22′10.9″N 75°38′12.7″E / 41.369694°N 75.636861°E G O
Otboshi GES (qirgʻizcha: Ат-Башы гидроэлектрстанциясы, Ат-Башы ГЭСи) – Qirgʻizistonning Norin viloyati Norin tumani Doʻstlik qishlogʻi yaqinida, Otboshi daryosida joylashgan gidroelektr stansiya. Polietilen plyonkadan tayyorlangan diafragma koʻrinishidagi filtratsiyaga qarshi elementga ega boʻlgan nostandart toʻgʻon dizayni bilan ajralib turadi. „Elektr stansiyalari“ OAJ tomonidan boshqariladi[1].
Umumiy maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Otboshi GES – bu yuqori bosimli toʻgʻon gidroelektr stantsiyasi boʻlib, GES binosi derivatsiya tipida. 1800-1900 m balandlikdagi tor togʻ darasida joylashgan. Oʻrnatilgan elektr quvvati – 40 MVt, oʻrtacha yillik elektr energiyasi ishlab chiqarishi – 165 mln kVt*soat. GES inshootlari tarkibi quyidagicha[2][1][3]:
- inyektsiya yadrosiga oʻrnatilgan polietilen plyonkadan yasalgan diafragma koʻrinishidagi filtratsiyaga qarshi elementi boʻlgan tuproq bilan toʻldirilgan toʻgʻon (mahalliy shagʻal-tuproqlardan va toshlardan yasalgan). Toʻgʻon uzunligi 55 m, balandligi 79 m;
- chuqur va yer usti suv olish bilan jihozlangan minora tipidagi suv olish qurilmasi boʻlgan operatsion tunnel toʻkilmasi. Suv oʻtkazgichning quvvati 300 m³/s;
- qurilish davridagi tunnelli suv oqimi;
- GES suv olgichi;
- bosim taʼminoti tunneli;
- GES binosi;
- suv chiqarish kanali, uzunligi 95 m.
GES binosida har birining quvvati 10 MVt boʻlgan 4 ta vertikal gidroagregat oʻrnatilgan. Gidroagregatlar 67,5 m hisoblangan bosimda ishlaydigan RO-697-VM-140 radial-oʻqli turbinalar bilan jihozlangan. Turbinalar VGS-325/89-14 tipidagi generatorlarni harakatga keltiriladi. Generatorlardan 10,5 kV kuchlanishdagi elektr energiyasi TRDN-25000/110 rusumli uchfazali 2 ta quvvat transformatorlariga, ulardan esa ikkita elektr uzatish liniyalarida 110 kV kuchlanishli ochiq kommutator orqali energiya tizimiga uzatiladi[2][1].
GES toʻgʻoni loyihaviy umumiy sigʻimi 9,6 mln m³, maydoni 1 km² boʻlgan kichikroq suv omborini hosil qiladi. Suv ombori faoliyati mobaynida choʻkindi jinslar bilan qoplagan, natijada hozirda uning umumiy sigʻimi 7,25 mln m³ foydali hajmi esa 2,6 mln m³ ga tushgan, bu oqimni haftalik tartibga solish imkonini beradi. Suv omborining normal saqlanish darajasi 1904 metrni tashkil qiladi. Elektr energiyasi ishlab chiqarishdan tashqari, suv ombori sugʻorish uchun suv manbai sifatida foydalanidi[2][1][3].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Otboshi GES „Gidroproyekt“ institutining Oʻrta Osiyo filiali tomonidan loyihalashtirilgan. GES qurilishi 1963-yilda „Noringidroenergoqurilish“ boshqarmasi tomonidan boshlangan. 1965-yil noyabr oyida Otboshi daryosi toʻsib qoʻyildi. Stansiyaning barcha gidroagregatlari 1970-yil dekabr oyida ishga tushirilgan. Stansiya Norin viloyatidagi yagona elektr energiyasi manbai boʻlib, viloyat ehtiyojining qariyb 25 foizini taʼminlaydi.
2017-yilda „General Electric“ kompaniyasi bilan stansiyani modernizatsiya qilish uchun gidroagregatlar, quvvat transformatorlari, gidromexanik va yordamchi uskunalarni almashtirish, shuningdek, texnologik jarayonlarni boshqarishning zamonaviy avtomatlashtirilgan tizimini joriy etishni nazarda tutuvchi uskunalar yetkazib berish boʻyicha shartnoma tuzildi. Ish 2022-yilda yakunlanishi rejalashtirilgan. Loyihaning katta qismi Shveysariya granti hisobidan moliyalashtiriladi. 2020-yil boshidan transformatorlardan biri almashtirildi, 3-gidroagregatni oʻrnatish ishlari boshlandi[2][1][4][3][5][6].
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Институт «Гидропроект». Нарынгидроэнергострой. М.: Внешторгиздат, 1992.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Ат-Башинская ГЭС на официальном сайте ОАО «Электрические станции»“. ОАО «Электрические станции». 2020-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Нарынгидроэнергострой 1992.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Диагностический анализ управленческой деятельности ОАО «Электрические станции». Отчет по результатам Фазы 1: Предварительные заключения и рекомендации“. USAID. 2020-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.
- ↑ „GE начала отгрузку оборудования в рамках проекта комплексной реконструкции Ат-Башинской ГЭС в Кыргызстане“. General Electric. 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.
- ↑ „Ат-Башинская ГЭС“. АО «Гидропроект». 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.
- ↑ „Инвестиционные проекты“. ОАО «Национальная энергетическая холдинговая компания». 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Ат-Башинская ГЭС на официальном сайте ОАО «Электрические станции»“. ОАО «Электрические станции». 2020-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.
- „Ат-Башинская ГЭС“. АО «Гидропроект». 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.
- „Фотообзор Ат-Башинской ГЭС“. Виталий Рагулин. 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-iyun.