Orlov (olmos)
„ Buyuk Boburiylar olmosi“ nomi bilan ham tanilgan Orlov (baʼzan Orloff deb ham ataladi) hindistonda topilgan yirik olmos boʻlib, hozirda Moskva Kreml qurol -yarogʻining Olmos fondi kollektsiyasining bir qismi sifatida namoyish etiladi. Yarim tovuq tuxumining shakli va nisbati borligi tasvirlangan. 1774-yilda u Rossiya imperatori Yekaterina Buyukning imperator tayoqchasiga oʻrnatilgan.[1]
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
.jpg)
Olmos 17-asrda Hindistonning Golkonda shahrida topilgan.[2] Bir rivoyatga koʻra, Srirangamdagi Karnatik urushlari paytida qochib ketgan fransuz askari 1747-yilda maʼbad xudosi Sriranganatharning koʻzi boʻlib xizmat qilganida, uni oʻgʻirlash uchun hindu diniga kirgan.[3][4]
Hali nomaʼlum tosh savdogardan savdogarga oʻtdi va oxir-oqibat Amsterdamda sotuvga chiqdi. Koʻpgina zamonaviy olimlar endi bu tosh aslida Buyuk Boburiylar olmosi ekanligiga ishonch hosil qilishdi.[5] Oʻshanda olmosga egalik qilgan eronlik millioner Shaffrass[6] Ovannes Lazaryanda graf Grigoriy Grigoryevich Orlov nomidan ish olib boradigan ishtiyoqli xaridorni topdi.[7] Graf bu olmos uchun 1,4 million golland florini toʻlagan.[2]
Graf Orlov koʻp yillar davomida Rossiyaning Buyuk Ketrin bilan ishqiy munosabatda boʻlgan va u davlat toʻntarishi natijasida erining taxtdan tushishiga va Ketrinning hokimiyat tepasiga koʻtarilishiga yoʻl ochgan. Ularning munosabatlari koʻp yillar davom etdi va noqonuniy bola tugʻildi, ammo Ketrin oxir-oqibat Grigoriy Aleksandrovich Potemkin uchun graf Orlovdan voz kechdi. Aytishlaricha, graf Orlov unga olmosni taklif qilib, ularning ishqiy munosabatlarini tiklashga harakat qilgan, chunki Yekaterina olmosni yoqtirishini bilar edi.[8] U oʻzining mehrini qaytara olmasa-da, Ketrin graf Orlovga koʻp sovgʻalar berdi; Bu sovgʻalar orasida Sankt-Peterburgdagi marmar saroy ham bor edi. Ketrin olmosni graf sharafiga nomladi va u zargariga olmosni oʻz ichiga olgan tayoqni loyihalashtirdi. Hozir Imperial Sceptre deb nomlanuvchi u 1774-yilda qurib bitkazilgan.
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
1986-yilda Erik Burton tomonidan tavsif berilgan.
Orlov tarixiy olmoslar orasida kamdan-kam uchraydi, chunki u oʻzining asl hind atirguliga oʻxshash kesmasini saqlab qolgan (qarang olmos kesmasi). Uning rangi keng tarqalgan oq rangga ega, zaif moviy-yashil rangga ega. Kreml tomonidan eʼlon qilingan maʼlumotlarga koʻra, Orlovning oʻlchamlari 32 millimetr x 35 millimetr x 21 millimetr, ogʻirligi 189,62 karat (37,924 g). Ogʻirligi shunchaki taxmin — bu koʻp yillar davomida rasmiy ravishda tortilmagan. Lord Tviningning „ Yevropa toj javohirlari tarixi“ kitobida 1913-yilda kurator tomonidan toj zargarlik buyumlarini tekshirish chogʻida tosh tasodifan tayoqdan tushib ketgani haqida hikoya qilinadi. U toshni oʻlchadi, lekin uning ogʻirligini aniq yozmadi. Keyinchalik u bu taxminan 190 carat (38 g), bu oʻlchovga asoslangan smetaga mos keladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Manaev, G. „Where did Russia's symbols of monarchy come from?“. Russia Beyond the Headlines (2019-yil 12-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 29-yanvar.
- ↑ 2,0 2,1 Streeter 1855.
- ↑ Jaques 2007.
- ↑ Erlich & Hausel 2002.
- ↑ „Koh-i-Noor: Six myths about a priceless diamond“ (en). BBC News. BBC (2016-yil 9-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 16-noyabr.
- ↑ Dale Hoiberg, Indu Ramchandani (2008), Students' Britannica — India, Encyclopædia Britannica (UK) Ltd. p. 134. ISBN 0-85229-760-2
- ↑ Dixon, Simon (2010), Personality and Place in Russian Culture: Essays in Memory of Lindsey Hughes, Modern Humanities Research Assn. p. 171. ISBN 1-907322-03-5
- ↑ Malecka, Anna „ Did Orlov buy the Orlov ?“, Gems and Jewellery, July 2014, vol. 23, no. 6, pp. 10-12.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Erlich, Edward. Diamond deposits: origin, exploration, and history of discovery. USA: Society of Mining, Metallurgy, and Exploration, Inc.(SME), 2002. ISBN 0-87335-213-0.
- Jaques, Tony. Dictionary of battles and sieges: a guide to 8,500 battles from Antiquity through the Twenty-first Century, Volume 3. USA: Greenwood Publishing Group, 2007. ISBN 978-0-313-33539-6.
- Malecka, Anna (2014), "Did Orlov buy the Orlov ? ", Gems & Jewellery: The Gemmological Association of Great Britain, vol. 23 (6), July, pp. 10-12.
- Malecka, Anna (2016), The Great Mughal and the Orlov: One and the Same Diamond? The Journal of Gemmology, vol. 35, no. 1, 56-63.
- Shipley, Robert (1939). Famous Diamonds of the World, pp. 15-18. Gemological Institute of America, USA
- Twining, Lord Edward Francis (1960). A History of the Crown Jewels of Europe, B.T. Batsford Ltd., London, England.
- Streeter, Edwin W.. The Great Diamonds Of The World: Their History And Romance, London, 1882 — 103-115 bet. (Wayback Machine saytida 2020-10-27 sanasida arxivlangan)