OʻshTV

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(O`shTVdan yoʻnaltirildi)
OʻshTV
"ОшТВ"

OʻshTV logosi.
Mamlakat  Qirgʻiziston
Namoyish vaqti kechayu kunduz
Namoyish hududi Oʻsh
Til(lar)i Oʻzbekcha va Qirgʻizcha
Boshqaruv markazi Oʻsh shahri
Tasvir formati 23 (UHF)
Mazmuni umumiy mavzular.
Efirga chiqqan 5-may, 1991-yil (32 yil avval) (1991-05-05)
Asoschisi Haliljon Xudoyberdiyev
Sayt OShTV
OshTV logotipi. 1999-yil 2-fevral kuni yaratilgan

OʻshTV – Qirgʻizistonning Oʻsh shahrida joylashgan yirik oʻzbek telekompaniyasi. Telekompaniya 1991-yili mart oyida Haliljon Xudoyberdiyev tomonidan asos solingan va 1991-yil 5-mayda Oʻrta Osiyoda birinchilardan boʻlib efirga uzatilgan[1][2][3][4].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrta Osiyodagi va Qirgʻizistondagi birinchi xususiy telekanal boʻlgan OʻshTVga Oʻshlik oʻzbek tadbirkor Haliljon Xudayberdiyev asos solgan[5]. 1991-yil mart oyida SSSRning „Matbuot va boshqa ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida“gi qonuni asosida rasman roʻyxatga olingan[6]. Qonun Qirgʻiziston media manzarasini rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etgan. OʻshTV kanalining ilk koʻrsatuvi 1991-yil 5-mayda boʻlib oʻtdi va bu bir necha oʻn yillar davom etadigan translyatsiya safarining boshlanishi boʻlgan. 1990-yillarning dastlabki yillarida OʻshTV oʻz dasturlari uchun kundalik texnik tanaffuslardan foydalangan holda Qirgʻiziston Birinchi Davlat telekanali chastotasida efir vaqtini ijaraga olgan[7]. Sobiq sovet davri oʻzgarishlarni olib keldi, buning natijasida OʻshTV 1993-yilda mediakompaniya sifatida roʻyxatdan oʻtdi va 1995 yilning yanvarida oʻzining 5 metrli FM kanalida mustaqil ravishda efirga chiqa boshladi. 2004–2009-yillar orasida OʻshTV 5 bora „Eng yaxshi mahalliy televideniye“ deb topilgan[8][9].

Siyosiy bosimlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yilda Qirgʻiziston Janubidagi millatchilik toʻqnashuvlar OʻshTV uchun notinch davr boʻldi[10]. Keng ommaboplik, qabul qilingan mustaqillik va jamoatchilik fikriga taʼsir qilish kanalni diqqat markaziga aylantirdi, natijada kompaniya, uning xodimlari va rahbariyatiga jiddiy bosim oʻtkazildi. Ushbu qiyin davrda telekanalda oʻzgarishlar yuz berdi, jumladan, faqat qirgʻiz tilida koʻrsatuv berib borish tizimiga oʻtdi[11]. 2010-yil voqealaridan keyin telekanal asoschisi Haliljon Xudayberdiyev jiddiy muammolarga duch keldi, jumladan majburan kompaniyaning 51 foiz aksiyalaridan voz kechdi[12][13]. Mulkchilik, turli sud qarorlari va boshqaruvdagi oʻzgarishlar bilan bogʻliq oʻzgarishlar yuz berdi. Soʻnggi mavjud maʼlumotlarga koʻra, 2014-yil 30-iyun kuni OʻshTV davlat mulkiga aylangan va sud qarorlari va Qirgʻiziston Davlat mulk qoʻmitasi qarorlari asosida rasman milliylashtirilgan. Bu telekanalning maqomi va mulkchilik tuzilmasida sezilarli oʻzgarishlarni koʻrsatdi[14][15].

Telekanal atrofidagi sud jarayonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi sud ishi 1991 yil yanvar oyida Oʻsh viloyati Davlat televidenie va radio qoʻmitasi tomonidan Oʻsh TVni roʻyxatdan oʻtkazishni rad etishi bilan bogʻliq boʻlib, sud jarayonidan keyin telekanal 1991 yil mart oyida roʻyxatga olingan. 1999-yil 16-martda davlat organi – Radiochastotalar davlat qoʻmitasi 5-metrli kanalning chastotasini olib qoʻyish va tegishli kompensatsiya va tayyorgarliksiz „Oʻsh TV“ning 23 desimetr kanaliga oʻtkazish toʻgʻrisida qaror qabul qildi, bu esa amalda telekanalni yopilishini anglatar edi. Telekanalning daʼvolariga koʻra, Bishkek hakamlik sudlarida 4 ta sud jarayoni (2000-yil 18-noyabr, 2001-yil 1-fevral, 2001-yil 12-iyun, 2001-yil 13-sentyabr) boʻlib oʻtdi, yakunda Oʻsh TV daʼvosi qanoatlantirildi va sud telekompaniyani 5-kanalda qoldirdi. Shunga qaramay, 2004-yil mart oyida telekanal 5-kanalni tark etishga va 23-kanalga koʻchib oʻtishga majbur boʻldi, u hozirda ham 23-kanalda efirga uzatilmoqda.

Keyingi taqdiri[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil iyun voqealaridan soʻng rahbariyat va barcha jurnalistlar telekanalni tark etishga majbur boʻldilar, ular hokimiyatning taʼqibidan va aholining bir qismi tomonidan taʼqib qilinishidan qoʻrqib yashirinib ketishdi. Koʻpchilik hijrat qildi. 2010-yil iyun oyidan keyin ijodiy guruh yangilandi, koʻrsatuvlar faqat qirgʻiz tilida olib boriladi. 2010-yil iyun oyida Qirgʻiziston janubida sodir boʻlgan qonli voqealardan soʻng X. Xudayberdiev tahdid ostida telekanalning 51 foiz aksiyalarini boshqa shaxslarga oʻtkazib bergan, allaqachon Xudayberdiev siyosiy surgunda. Jurnalistlar tashkilotlari va Xudayberdievning oʻziga koʻra, mol-mulki musodara qilinishi va 20 yilga sirtdan hukm qilingan ayblovlari uydirma. Xudayberdiyevning Qirgʻiziston yuqori sudlariga bergan murojaatlari qanoatlantirilmagan. Oʻsh tumanlararo sudining 2010-yil 8-dekabrdagi hal qiluv qarori bilan X. Xudayberdiev muassislar roʻyxatidan chiqarib tashlandi va Qoʻshboev K. 100 foizlik mulkdorga aylandi, keyin 2011-yil 5-aprelda barcha ulushlarni Abdikaparov A.ga oʻtkazdi („Uluttar Birimdigi“ partiyasi rahbari). Oʻsh viloyat sudining 2014-yil 6-martdagi, soʻngra Oʻsh tumanlararo sudining 2014-yil 31-martdagi, viloyat sudining 2014-yil 12-maydagi qarori bilan iyul oyidan boshlab telekanalga nisbatan tuzilgan barcha kelishuvlar va sud qarorlari bekor qilindi va 100 foiz egasi deb Xudayberdiyev eʼlon qilindi. Shundan soʻng, Xudayberdievga nisbatan Jalolobod shahar sudi va undan keyingi sudlarning musodara qilish haqidagi qarori asosida Oʻsh telekanali Qirgʻiziston Davlat mulk qoʻmitasining 2014-yil 30-iyundagi qarori bilan milliylashtirildi va hozirda OʻShTv davlat kanalidir.

2014-yil yanvar oyidan boshlab telekompaniya Rossiya fuqarosi Maksim Krotov tomonidan sotib olingan[16][17]. 2014-yil fevral oyida 30 ga yaqin OʻshTV xodimlari norozilik namoyishi oʻtkazib, soʻz erkinligi boʻgʻilayotganiga qarshi oʻz noroziliklarini bildirishgan. Unga qadar OʻshTV „millatlararo va hududlararo nizo qoʻzgʻash“da ayblangan edi[18]. 2021-yil „Azattik“ radiosining sobiq muxbiri, jurnalist Maratbek Akimbek oʻgʻli OʻshTVning yangi rahbari etib tayinlangan[19]

Xodimlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

OʻshTVning sobiq xodimlar boshqa yirik media kompaniyalarda muhim lavozimlarni egallab, Qirgʻiziston media sohasining rivojlanishiga katta hissa qoʻshgan. TV xodimlarining koʻpchiligi Qirgʻizistondagi eng yirik ommaviy axborot vositalarining yetakchi jurnalistlari va texnik xodimlariga aylanishdi. Jumladan, Shokirov Mamirjon – birinchi bosh muharrir, keyinchalik Mezon TV kanalini yaratgan, DDD kanali direktori. Mamirkanov Ernis – ijrochi direktor va keyinchalik Qirgʻiziston transport va kommunikatsiyalar vaziri oʻrinbosari lavozimida ishlagan. Oʻktam Karimov (Sarvar Usmon) – bosh muharrir, „Ozodlik“ radiosining oʻzbek tilidagi boshlovchisi. Aytieva Maqsuda – dastur boshlovchisi. Soʻngra Qirgʻizistonning ikkinchi milliy telekanali ElTR bosh direktori lavozimida ishlagan. Qosimalieva Aida – dastur boshlovchisi. Keyinchalik Qirgʻizistondagi TNT telekanalining bosh prodyuseri lavozimida ishlagan, Qirgʻiziston parlamenti vitse-spikeri boʻlib ishlagan. Hozirda BMTda Qirgʻiziston elchisi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „ХУДАЙБЕРДИЕВ Халилжан Таджибаевич | ЦентрАзия“. centrasia.org. 2018-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-mart.
  2. ↑ 赵永华 (2010年). "穷媒体、无序民主与国家动荡——解析吉尔吉斯斯坦政变中的传媒之争". 《新闻与传播研究》 (4): 87. http://www.cnki.com.cn/Article/CJFDTOTAL-YANJ201004018.htm. Qaraldi: 2023-10-07. OʻshTV]]
  3. ↑ „:: Электронная база данных юридических лиц, филиалов (представительств) ::“. register.minjust.gov.kg. 2015-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-sentyabr.
  4. ↑ Гульмира МАКАНБАЙ КЫЗЫ. „Решение принято: «ОшТВ» переведен на хозрасчет и передан в собственность мэрии -“ (ru). 24.kg (2022-yil 10-fevral). 2022-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 14-dekabr.
  5. ↑ „| ЦентрАзия“. ЦентрАзия. 2018-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-sentyabr.
  6. ↑ „Закон РК от 2 июля 1992 года № 938-XII "О средствах массовой информации"“. cbd.minjust.gov.kg. 2022-yil 20-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-mart.
  7. ↑ „Закон о печати 1990 года“. 2015-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-sentyabr.
  8. ↑ ПЯТИБРАТОВА. „Четвертый год подряд победителем акции "Выбор "южной столицы" становится ТРК "ОшТВ"“. 24.kg (2007-yil 21-noyabr).
  9. ↑ 张玉川; 陈力丹 (2022年). "不断变动中的吉尔吉斯斯坦新闻传播业". 《当代传播》 (3): 69-70. http://www.cnki.com.cn/Article/CJFDTOTAL-DACB202203015.htm. [sayt ishlamaydi]
  10. ↑ „Директор узбекского телеканала Оша отстранен от работы, акции «ОшТВ» перешли под контроль местных властей | Internews Kazakhstan“. www.internews.kz. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-sentyabr.
  11. ↑ „ЎшТВ: ўзбек тилида ёритиш тўхтатилган“ (en). TURONZAMIN (2010-yil 12-iyul). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar.
  12. ↑ „Бывший директор «ОшТВ»: «Я намерен вернуть телекомпанию через суд»“. www.fergananews.com. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-sentyabr.
  13. ↑ „Основатель «ОшТВ» обвинил мэра в захвате компании“. 2015-yil 23-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-sentyabr.
  14. ↑ „ЎшТВ телеканали национализация қилиниши мумкин“ (tr). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar.
  15. ↑ „Qirg'izistonda OAV bugun qanchalik erkin?“ (uz). Voice of America (2019-yil 23-avgust). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar.
  16. ↑ „ЎшТВ Россия фуқаросига сотилди“ (uz). Озодлик радиоси (2014-yil 15-aprel). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar.
  17. ↑ „"ЎшТВ" ширкатининг эгаси Россия фуқароси бўлди“ (uz-Cyrl). BBC News O'zbek (2014-yil 15-aprel). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar.
  18. ↑ „'ЎшТВ' ходимлари норозилик намойиши ўтказди“ (uz-Cyrl). BBC News O'zbek (2014-yil 3-fevral). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar.
  19. ↑ кызы, Айбике Адилет „Журналист Маратбек Акимбек ўғли ЎшТВнинг етакчиси бўлди“ (ru-RU). ҚИРҒИЗИСТОН ЯНГИЛИКЛАРИ (2021-yil 29-sentyabr). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=OʻshTV&oldid=4145807" dan olindi