Nurmes

Nurmes
Nurmes
	Shahar
	; Gerb
	63°32′40″N 29°8′0″E / 63.54444°N 29.13333°E G OKoordinatalari: 63°32′40″N 29°8′0″E / 63.54444°N 29.13333°E G O
Mamlakat	[[ Finlandiya]]
[[Mintaqa]]	[[Shimoliy Kareliya]]
[[Sub-mintaqa]]	Pielinen
Hukumat
• [[Shahar rahbari]]	Pasi Parkkinen
Asos solingan	1810-yil
Vaqt mintaqasi	UTC+02:00
	[[File:\|290px\|Nurmes xaritada]] Nurmes

Nurmes Finlyandiyadagi shaharcha va munisipalitetdir. Shimoliy Kareliya okrugida joylashgan . Shahar aholisi 9,212 kishi(28-fevral 2023-yil)ni tashkil etadi va 1854,78 kvadrat kilometr (716,13 kv milya) maydonni egallaydi. Shundan 253,7 km2 (98,0 kv mi) suvga toʻgri keladi. Aholi zichligi – 1 kvadrat kilometrga 5,75 aholi (14,9 / kv mi) toʻgʻri keladi. Juuka, Kuhmo, Lieksa, Rautavaara, Sotkamo va Valtimo qoʻshni shaharlardir.

Nurmes temir yoʻl stantsiyasi – Joensuudan kuniga ikki marta VR yoʻlovchi poyezdi qatnovining shimoliy terminali hisoblanadi. Xizmat yopilish tahdidi ostida edi, ammo hozirda transport va kommunikatsiyalar vazirligi VR-ni yoʻnalishlarda monopoliya evaziga ishlashini talab qiladigan temir yoʻl xizmatlarining bir qismidir. Hozirda kelishuv 2030-yilgacha amal qiladi^[1].

Kareliya qishlogʻi va Break Sokos Hotel Bomba Spa mehmonxonasi Nurmesda joylashgan. Bomba Kareliya qishlogʻi Kareliya qurilishi, ovqatlanish madaniyati va anʼanalari uchun sayyohlik maskanidir. Hotel Hyvärilä Youth, Holiday Centre, Pielis-Golf golf maydoni Bomba qishlogʻi hududida joylashgan.

Kareliya uyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Munitsipalitet rasmiy tili fin tilidir, ammo 2009-yilda Finlyandiyaning birinchi karel tilidagi „uyasi“ (maktabgacha boʻlgan suvga choʻmish guruhi) Nurmesda tashkil etilgan^[2].

Geografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nurmes Finlyandiya Kareliyasida, Pielinen koʻli boʻyida, Kainuu va Shimoliy Savoniya okruglari yonida joylashgan. Eng yaqin aeroportlar joylashgan eng yaqin yirik shaharlar Kuopio (128 km), Joensuu (127 km) va Kajaani (113 km) hisoblanadi. Nurmesdan Joensuugacha boʻlgan temir yoʻl 160 kmni tashkil etadi va Lieksa orqali oʻtadi. Xelsinki 518 km uzoqlikda joylashgan boʻlib, unga temir yoʻlda Joensuudan poezdni oʻzgartirish orqali yetib borish mumkin. Nurmes Tahko turistik markazi(93 km), Vuokatti changʻi kurorti(88 km), Koli milliy bog'i(78 km), Tiilikkajarvi milliy bogʻi(56 km) va Xidenportti milliy bogʻi(44 km)ga yaqin joylashgan.

Nurmesda toʻrt faslga ega kontinental iqlim boʻladi. Qishlari sovuq, noyabrdan martgacha oʻrtacha harorat −5 dan past °C boʻladi. Oʻrtacha qor mavsumi noyabrdan aprelgacha 4-5 oy davom etadi. Shimoliy Kareliya Finlyandiyaning eng qorli mintaqalaridan biri boʻlib, mart oyidagi qorning qalinligi 50 smdan oshadi. Yilning eng qorongʻu vaqtida quyosh taxminan toʻrt soat davomida ufqdan yuqorida turadi.

Yoz fasli issiq boʻladi va yozda harorat juda tez oʻzgaradi. Yilning eng quyoshli davrida quyosh taxminan 20 soat davomida ufqdan balandda boʻladi.

Nurmes tabiati adirli landshaftlar, oʻrmonlar va koʻllar bilan ajralib turadi. Nurmesda 409 ta koʻl bor. Ularning eng kattasi va eng mashhuri Pielen koʻlidir. Perch baligʻi, grayling baligʻi, pike baligʻi, koʻl lososlari, oq baliq, ko'l alabalığı kabi baliq turlari Pielinenda uchraydi. Doʻkonlardan sotib olinadigan litsenziya bilan baliq ovlash mumkin.

Nurmesda uchta piyoda yurish joylari mavjud:

Raesärkkä maydoni 5,9 km² dan iborat qoʻriqlanadigan oʻrmon va 1,2 km ² rekreatsion oʻrmon. Yaylov maydoni, botqoqlari, koʻllari va daryolari bor.
Mujejärvi hududi 20 km² dan iborat qoyalar, togʻ tizmalari, daralar va koʻllar bilan piyoda maydonidan iborat.
Peurajärvi koʻli bolali oilalar va baliqchilar uchun munosib. Hududda koʻllar, hovuzlar va daryolar juda koʻp, ularga kirish yoʻllari oson.

Oʻrmonlarda turli xil qoʻziqorinlar, turli xil yovvoyi oʻtlar va ziravorlar turlari mavjud. Finlyandiyada sayr qilish erkinligi mavjud.

Iqtisodiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nurmesning asosiy tarmoqlari yogʻoch sanoati, oziq-ovqat sanoati, metall va mashinasozlik sanoatidir.

Yogʻoch sanoati – aylanma va ishchilar soni boʻyicha mintaqaning eng muhim sanoat tarmogʻi hisoblanadi. Bu yerda tayyorlanayotgan mahsulotlar orasida arralangan va planirovka qilingan yogʻoch, yelimlangan yogʻochlar, singdirilgan yogʻoch ustunlar, yuqori sifatli maxsus kartonlar mavjud.

Nurmesda non, baliq va goʻshtni qayta ishlash sohalari yaxshi rivojlangan. Eng koʻp sotilgan mahsulotlar turli shakllardagi non va glyutensiz non mahsulotlaridir.

Metall va mashinasozlik kompaniyalari subpudratchilar sifatida ishlaydi yoki oʻz savdo belgilari ostida mahsulot ishlab chiqarishadi. Ular innovatsion mahsulotlar va jarayonlarni ishlab chiqadilar va yangi subpudratchilik imkoniyatlarini faol ravishda qidiradilar^[3].

Madaniyat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nurmes 2005-yilda Finlyandiyaning Rojdestvo qoʻshiqlari shahri va 2009-yilda Evropaning Rojdestvo qoʻshiqlari shahri deb eʼlon qilindi. Nurmesda Rojdestvo paytida konsertlar va tadbirlar tashkil etiladi.

Yozda iyul oyining boshida boʻlib oʻtadigan Nurmes Summer Music (Wayback Machine saytida 2022-12-09 sanasida arxivlangan) kabi madaniy tadbirlar boʻlib oʻtadi.

Finlyandiyalik bastakor PJ Hannikainen Nurmesdan, shuning uchun teatr, koʻcha va maktab uning nomi bilan atalgan. Uning Nurmes shahri markazida oʻz yodgorligi mavjud.

Nurmes-talo – Nurmes madaniyat markazida kutubxona, kino, sanʼat galereyasi va muzey joylashgan. Nurmes-talo 2019-yil iyun oyidan beri taʼmirlanmoqda va 2021-yil 9-avgustda qayta ochiladi. Nurmesda Ikola muzeyi ham bor.

Nurmes 2002-yilda suratga olingan Aki Kaurismäki (Mies vailla menneisyyttä) ("Oʻtmishi yoʻq odam") filmining bosh qahramonining tugʻilgan shahri.